بررسی ارتباط سوگندهای خدا، جهان مقدس و اذن تصرف با تکیه بر قرآن

فصلنامه مطالعات قرآنی

دوره 12، شماره 46، مرداد 1400، صفحه 481-505   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qsf.2021.683446

نویسندگان

سعید امامی¹؛ مهناز اسفند²

¹کتابدار نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و مدرس دانشگاه

²کتابدار نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور

چکیده

بدیهی است ما به آنچه برای‌مان قابل اهمیت و احترام و تکریم است قسم می‌خوریم. خداوند نیز چون با انسان‌ها به زبان خودشان حرف زده‌اند، در آیات مبارک در جاهای مختلف به پدیده‌های مختلفی همچون تین، زیتون، شب، روز و... قسم خورده‌اند. این نکته ما را متوجه می‌کند که در جهانی زندگی می‌کنیم که از تقدس خاصی برخوردار است. در این مقاله سعی شده است با توجه به تقدیس جهان از سوی خداوند و به واسطه قسم‌های مختلف ایشان، مشخص شود از آن رو که ما در جهانی مقدس زندگی می‌کنیم که خالق آن به تمام پدیده‌هایش سوگند خورده و به آن تقدس داده‌اند؛ بنابراین ما به خودی خود مالک هیچ چیز نیستیم و بدون اذن الهی نمی‌توانیم به دخل و تصرف در جهان بپردازیم. اما خداوند در چند مرحله به ما این اذن را داده است. موارد کلی اذن شامل این موارد است: اهمیت وجودی انسان به عنوان خلیفة الله؛ همچنین حلال و حرام‌هایی که در شرع بیان فرموده‌اند و آیات مربوط به اجازه ضمنی به تسخیر جهان توسط انسان.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم؛ اذن؛ تسخیر؛ تصرف؛ سوگند

مراجع

قرآن کریم.

بروجردی، محمدابراهیم. 1380ش، تفسیر جامع: جمع آوری شده از تفسیر امام عیاشی و کتب اخبار معتبر، به انضمام ترجمه تفسیر علی بن ابراهیم قمی، تهران: جلیل.

طباطبایی، محمدحسین. 1374ش، تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی همدانی، با مقدمه جوادی آملی، چاپ پنجم، قم: انتشارات دفتر انتشارات اسلامی.

طبرسی، فضل بن حسن. 1380ش، تفسیر مجمع البیان، ترجمه علی کرمی، تهران: فراهانی.

گروه فرهنگ و ادب بنیاد پژوهش‌های اسلامی با نظارت محمدجعفر یاحقی. 1376ش، فرهنگنامه قرآنی: فرهنگ برابرهای فارسی قرآن بر اساس 142 نسخه خطی کهن، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.

مسعود، جبران. 1380ش، الرائد: فرهنگ الفبایی عربی- فارسی، ترجمه رضا انزابی نژاد، مشهد: آستان قدس رضوی.

مصباح یزدی، محمدتقی. 1388ش، آموزش فلسفه، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.

مطهری، مرتضی. 1386ش، مقدمه‌ای بر جهان بینی اسلامی: انسان در قرآن، تهران: صدرا.

مطهری، مرتضی. 1389ش، شش مقاله، قم: صدرا.

مطهری، مرتضی. 1391ش، انسان کامل، قم: صدرا.

مکارم شیرازی، ناصر. 1388ش، تفسیر نمونه، تفسیر و بررسی تازه‌ای درباره قرآن مجید، ریز نظر ناصر مکارم شیرازی، با همکاری جمعی از نویسندگان، چاپ پنجاه و هفتم، تهران: نشر دار الکتب الاسلامیه.

 

مقالات

حاجی اسماعیلی، محمدرضا و فایضه عسگری. 1397ش، «بازشناسی مفهوم اذن در معجزات انبیا در قرآن با تأکید بر معجزات حضرت عیسی(ع)»، پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن، شماره13، صص11-28.

خرقانی، حسن. 1380ش، «درآمدی بر بحث سوگند در قرآن»، آموزه‌های قرآنی، سال اول، شماره 1، صص42- 43.

زمانی، محمدهاشم. 1378ش، «خلافت انسان در قرآن»، پژوهش‌های قرآنی، دوره5، شماره 19 و20، صص356-391.

شاملی، نصرالله و علی محمدرضایی. 1390ش، «بلاغت سوگند در قرآن کریم»، پژوهش‌های اسلامی، سال پنجم، شماره 7، ص114.

شاه مرادی، محمدمهدی. 1390ش، «تحلیل مقام خلافت الهی امام مهدی(عج)»، مشرق موعود، شماره20، صص 5-24.

فاریاب، محمدحسین. 1391ش، «خلافت انسان در قرآن»، معرفت، سال بیست و یکم، شماره173، صص107-124.

معرفت، محمدهادی. 1382ش، «سوگند در قرآن»، پیام جاویدان، شماره 1، صص11-15.