بررسی توسعه کالبدی شهر خرم‌آباد با تأکید بر شاخص‌های توسعه درونی شهر

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 14، دوره 16، شماره 4، بهمن 1400، صفحه 919-934   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

منیژه لاله پور^{* 1}؛ مرضیه اسمعیل پور²؛ فرزانه پهلوانی³

¹استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران

²استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران

³‌کارشناسی ‌ارشد، گروه‌ جغرافیا و برنامه‌ریزی ‌شهری، دانشگاه‌مراغه، مراغه، ایران

چکیده

مقدمه: توسعه درونی شهر، جانشینی موجه برای گسترش پیوسته افقی شهرها می­باشد. در توسعه درونی، بر خلاف گسترش افقی، عمدتاً به سامان­دهی مجدد فضاهای شهری در کلیت آن تأکید می­شود.
هدف: در این پژوهش، ویژگی­های توسعه فیزیکی شهر خرم آباد مورد بررسی قرار گرفته است.
روش شناسی تحقیق: شاخص­های به کار رفته در تحقیق شامل؛ سازگاری و ناسازگاری کاربری­ها، شاخص اختلاط کاربری­ها و نیز شاخص­های کمی تعیین کننده توسعه درونی شهر، نظیر؛ تغییرات تراکم جمعیت، نسبت رشد مساحت به جمعیت شهر، تعداد پروانه­های صادره و کیفیت و قدمت ابنیه در بافت فرسوده می­­باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است که از طریق مطالعه کتابخانه‌ای (اسنادی) و میدانی انجام گرفته است. در ترسیم نقشه­ها از نرم­افزار ARC GIS بهره گرفته شده است.
یافته ها و بحث: یافته­های حاصل از این پژوهش نشان می­دهد که، با وجود اینکه شهر خرم­آباد از پتانسیل­های توسعه درونی برخوردار بوده است؛ اما طی دهه­های اخیر با رشد افقی پراکنده­ مواجه بوده است. بررسی شاخص­های تحقیق نشان می­دهد که، شهر خرم­آباد از سیاست­های توسعه درونی پیروی نکرده است. پایین بودن تراکم جمعیت، تداوم روند توسعه پیرامونی شهر، روند کند ساخت و سازها در بافت­های فرسوده شهر نشان می­دهد که بهره­وری کافی از زمین­ها و فضاهای داخل شهر انجام نگرفته است. همچنین در توسعه­های شهر از درون، به موضوع سازگاری و ناسازگاری کاربری­های همجوار و نیز اختلاط کاربری­ها در بافت­های شهری کمتر توجه شده است.  
نتیجه ­گیری: نتایج تحقیق نشان می­دهد که، با توجه به ظرفیت­های توسعه­ای موجود در بافت­های فرسوده شهر خرم­آباد؛ هدایت ساخت و سازها به سمت این بافت­ها، بهترین گزینه برای جلوگیری از رشد افقی بی­رویه شهر است. که این هدف با با اجرای سیاست­های تشویقی، و نیز افزایش تراکم ساختمانی در بافت­های موجود شهری عملیاتی می شود. همچنین در راستای توسعه پایدار فضاهای شهری باید به موضوع سازگاری و اختلاط کاربری­ها در توسعه­های درون شهری توجه ویژه­ای گردد.

کلیدواژه‌ها

توسعه کالبدی؛ رشد پراکنده؛ توسعه درونی؛ شهر خرم آباد

مراجع

Ahadinejad. R.M., Ahmadi. L., Shami, A & Heydari, T., (2014) . An Investigation of the Urban Development Trend with Emphasis on Density and Land Use Changes Case Study: North Worn Texture of Zanjan. Journal of Geographical Space Preparation. 8 (3), 118-100 (in Persian).

Abedini. A., & Khalili. A. (2019). Determining the capacity infill development in growing metropolitans: A case study of Urmia city. Journal of Urban Management. 8 (2), 316-32 (in Persian).

Anderson. C., Richards. L. & Baxley. R. (2005), Infull Development:     Barrier     and incentives, Truckee, medows Reginal planning Agency.

Bagan. H., Yamagata. Y., (2012). Landsat Analysis of Urban Growth: How Tokyo became the world's largest megacity during the last 40 years. Remote Sensing of Environment, 127, 210 –222.

Deputy of Architecture and Urban Planning Ministry of Housing and Urban Planning. (2017). Structural-Strategic Master Plan of Khorramabad City (in Persian). 

Goosen. J., & Fitchett. A., (2019). Success Factors for Urban Brownfield Developments in Johannesburg, South Africa. In Urban Forum (pp. 1-19). Springer Netherlands.

Javadi, G., Taleie, M., Karimi, M., (2013). Evaluation of the application of diversity determination indices in the mix of urban land uses (District 7 of Tehran), Journal of Regional Urban Studies and Research, 4 (16), 23-46.

Hekmatnia, H., (2010). Application of the model in geography with emphasis on urban and regional planning, Alam Novin Publications, Tehran.

Haj Alizadeh. A., (2018). Evaluation and Analysis of Neighborhood Desirability of General Uses of Middle Textures (Case Study of Sabalan Ardebil Township), Journal of Sustainable Architecture and Urban Development. 5 (2), 84-71(in Persian).

Kazemi. I., (1998). Lour celebrities. (First Edition). Khorramabad: Aflak Publications (in Persian).

Khammer.G., Sargolzaie. S., (2012). Evaluation of land use compatibility of old texture of Zabol city using GIS, Journal of Spatial Planning, 2 (7), 50-35. (in Persian).

Mohammadi. J and Mohammadi, A.R., (2018). Investigation of Physical Development of Zanjan with Emphasis on Endogenous Development Indicators. Journal of Geographical Space Preparation, 23 (7), 24-11 (in Persian).

Pourmohammadi, M.R. (2003). Urban Land Use Planning. (First Edition). Tehran: Samt Publication (in Persian)

Sultani Maleki. Sh., (2018). Spatial Analysis of Urban Smart Growth Indices at Maragheh Urban Level. Master thesis. Department of Geography and Urban Planning. Faculty of Humanities. University of Maragheh. Maragheh. Iran (in Persian).

Shafie. Y., (2013). Internal Development of Shiraz. Case Study: Region 4. Master of Geography and Urban Planning Thesis. Faculty of Geography. Kharazmi University. Iran, country (in Persian).

Sheikhi. H., Zaker Haqiqi. K., and Mansouri. S., (2015). Investigation of Boroujerd City Dispersion and Internal Development Strategies. Journal of Urban Research and Planning, 15 (4), 37-56 (in Persian).

Specialized Mother Company of civil and urban improvement of Iran (2011). Rehabilitation and Renovation Project of the Damaged Tissue of Khorramabad City, Lorestan Province Housing and Urban Development Office (in Persian). 

Yukubousky, R., (1997). lnfill development: strategies for shaping livable neighborhoods. Seattle: Municipal Research & Services Center of Washington.