تحلیل و ارزیابی زیست پذیری در بافت‌های فرسوده شهری (موردپژوهش: شاهین‌دژ)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 3، دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 58، خرداد 1401، صفحه 33-47   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حسن حکمت نیا^{* 1}؛ میرنجف موسوی²؛ نوبخت سبحانی³؛ سینا سلمان زاده⁴

¹دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

²استاد گروه جغرافیا، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

³دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه ازاد اسلامی، تهران، ایران

⁴دانش آموخته کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

زیست پذیری یکی از رویکردهای جدید در راستای کاهش مشکلات زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی شهرها بر مبنای ظرفیت‌ها و نیازهای آن است. ازآنجا بافت‌های فرسوده با مشکلات اقتصادی، کالبدی، زیست‌محیطی و ... مواجه‌اند، توجه به رویکرد زیست پذیری و استانداردهای آن در کاهش مشکلات فوق و ارتقای کیفیت زندگی و کارآمدی مدیریت شهری مؤثر است. پژوهش حاضر باهدف، تحلیل شاخص‌های زیست پذیری در بافت فرسوده شهر شاهین‌دژ تدوین ‌شده است. این مقاله از نوع روش توصیفی-تحلیلی و ازلحاظ هدف کاربردی است. این پرسشنامه بین 25 نفر به‌صورت تصادفی ساده بین متخصصان و مدیران شهری در دسترس، توزیع گردید و پنج عامل از عوامل مؤثر بر زیست پذیری شهر شاهین‌دژ (اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی، کالبدی و مدیریتی) مورد بررسی قرار گرفتند. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش ای‌اچ‌پی‌فازی استفاده ‌شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که در بخش اجتماعی، شاخص میزان مشارکت (229/0)؛ در بخش اقتصادی، میزان درآمد و هزینه خانوار (211/0)، در بخش مدیریتی، ایجاد تسهیلات مالی برای ساکنان بافت (185/0)؛ در بخش کالبدی، میزان فشردگی و ریزدانگی ساختمان‌ها در بافت (138/0) و در بخش زیست‌محیطی شاخص کمیت و توزیع پراکنش فضای سبز در سطح بافت‌های فرسوده (230/0) از اهمیت بیشتری قرار دارند و نشان‌دهنده میزان اهمیت هر یک از آن‌ها در زیست پذیری بافت‌های فرسوده است. در پایان نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها پیش روی زیست پذیری شهر شاهین‌دژ موردمطالعه قرار گرفتند.

کلیدواژه‌ها

زیست پذیری؛ بافت فرسوده؛ توسعه پایدار؛ شاهین‌دژ

مراجع

Akbari, N.,  Moayedfar, R.,  & Mirzaie Khondabi, F. (2018). Analyzing Livability in the Distressed Areas of Isfahan City with an Emphasis on City Development Strategy. Journal of Urban Economics and Management, 6(1), 33-50. (in Persian)

City and Foundation Consulting Engineers. ) 2006(.City Master Plan of Shahin Dezh.

Ebrahim hesari rashidi, A., movahd, A., tavalaee, S., & muosavi, M.N.(2016).Spatial analysis of Tabriz metropolitan area with Livability approach. geographic space, 16(54), 155-176.

Faure, L., Burlat, P., & Marquès, G .(2016). Evaluate the Viability of Urban Consolidation Centre with Regards to Urban Morphology. journal Transportation Research Procedia, 12, 348-356.

Ghaffarian Bahraman, M., Parizadi, T., Shamaei, A., Khatibizadeh, M.R & Shahsavar, A .(2016). Spatial Analysis Livability of Urban Neighborhoods (Case Study: 18th Region of Tehran). environmental researches, 7(14), 45-85.(in Persian)

Ghasami, F., & Rahmani, I .(2013). Investigation of Economic, Social, Physical Properties of Urban Decay Texture and Optimization Using Strategic SWOT Strategy (Case Study of Kermanshah City Center). First Session of Architecture and Sustainable Urban Spaces, Mashhad, Applied Research Group. (in Persian)

Gonçalves, L., Fonte, C., Ju lio, E., & Caetano, M. (2009). Assessment of the State of Conservation of –Buildings Through Roof Mapping Using Very High Spatial Resolution Images. Construction and Building Materials, 23, 2795-2802.

Goncalves, L., Fonte, C., Julio, E., & Caetano, M.(2009). Assessment of the state of conservation of buildings through roof mapping using very high spatial resolution images. Construction and Building Materials,  23(8), 2795-2802.

Hargreaves, A. J., Farmani, R., Ward , S., & Butler, D.(2019). Modelling the future impacts of urban spatial planning on the viability of alternative water supply.  journal Water Research, 162, 200-213.

Heidari, T., Shamaei, A., Sasanpour, F., Soleimani, M., & Ahadnejad, M. (2017). Analysis of factors affecting livability Urban Distressed Areas (Case Study: Texture of old city). geographic space, l 7(57), 1-25. (in Persian)

Herrman, T., & Lewis, R. (2017). What is Livability? Sustainable Cities Initiative, University of Oregon.

Hope Alison, A. (2018), Entrepreneurship as Activism? Resisting Gentrification in Oakland. California, Journal of Environmental Justice, 58(3), 279-290.

Iran Statistics Center. (1956-2016). Results of Population and Housing Census. (in Persian)

Iran Statistics Center. (2016). Results of Population and Housing Census. (in Persian)

Janjevic, M., & Ndiaye, A .(2017). Investigating the financial viability of urban consolidation centre projects. journal Research in Transportation Business & Management, 24, 101-113.

Kashef, M .(2016). Urban livability across disciplinary and professional boundaries. Frontiers of Architectural Research, 5(2), 239-253.

Keramatolah, Z.,  Mohammadi Decheshme, M., Pourahmad, A.,  & Ghalibaf, M. B.(2012). Planning Priority for Making Safe in Obliterated Urban Fabrics of Karaj Metropolis with Use Multi Criteria Evaluation. human geography research quarterly, 44(1), 1-14. (in Persian)

Kiyoumars, I.,  Isaloo A. A., & Shahmoradi, B .(2016).Viability Index in Urban Environments (Case Study: The Central Part of Holy City of Qom). Journal of Urban Economics and Management, 4(13), 102-120. (in Persian)

Knox, P.L. (2011). Cities and design. Abingdon: Routledge

Leby, J.L., & Hashim, A.H. (2010). Liveability Dimensions and Attributes: Their Relative Importance in the Eyes of Neighborhood Residents. Journal of Construction in Developing Countries, 15(1), 67–91.

Maccrea, R., & Walters, P. (2012). Impacts of Urban Consolidation on Urban Liveability: Comparing an Inner and Outer Suburb in Brisbane. JurnalHousing, 29(2), 190-206.

Mikovitsa, C., Raucha, W., & Kleidorfer, M. (2014). Dynamics in urban development, population growth and their influences on urban water infrastructure. 12th International Conference on Computing and Control for the Water Industry, CCWI2013. Procedia Engineering, 1147 – 1156

Mohammadi Dahcheshmeh, M.(2012). Social Instability in Iranian Eco-city and Its Demographic Effects. Ma'rifat-i Farhangi Ejtemaii, 4(1), 5-20. (in Persian)

Mousavi, MN., Heidari, H., & Bagheri Kashkooli, A .(2012). Investigating the role of Social Wealth in the Renovation and refurbishment of old contextures (Case Study: Sardasht City). urban regional studies and research, 4(15), 105-122. (in Persian)

National Academies Press. (2002). Community and Quality of Life: Data Needs for Informed Decision Making: Chapter: Concept of Livability and Indicators, Sciences Engineering Medicine.

Newton, P.W. (2012). Liveable and Sustainable? Socio-Technical Challenges for Twenty-First-Century Cities. Publishing models and article dates explained, 19(1), 81-102.

Razavian, M. T. (2010). Urban development management. Publications, peyvand-no

Ruth, M., & Franklin, R. S. (2014) Livability for all? Conceptual limits and practical implications. Applied Geography, 49, 18-23.

Saitluanga, L.B. (2013). Spatial Pattern of Urban Livability in Himalayan Region: A Case of Aizawl City. India, Article in Social Indicators Research, 177(2), 541–559.

Sarvar, R., sobhani, N., hamidi mohammdi, S., & akbari, M.(2018). Strategic analysis and management of the modernization of old (Case: Shahindezh). geographical planning of space quarterly journal, 7(26), 83-100. (in Persian)

Satu, S.A., & Chiu, RLH. (2017). Livability in dense residential neighbourhoods of Dhaka. Housing Studies, 34(3),1-22.

Satu, SA. & Chiu, RLH. (2019). Livability in dense residential neighbourhoods of Dhaka. Housing Studies, 34(3), 538-559.

Shamaei, A.,  Sasanpour, F.,  Soleimani, M.,  Ahadnejad, M., & Heidari, T. (2017). The Analysis of Livability in Urban Distressed Areas: old textures of Zanjan (A Case Study). human geography research quarterly, 48(4), 783-799. (in Persian)

Shankar, R., & Shah, A. (2003). Bridging the Economic Divide within Countries: A Scorecard on the Performance of Regional Policies in Reducing Regional Income Disparities. World Development, 31(8), 1421-1441.

Soleimanimoghadam, P., Ghandhari, M., & Piri, F .(2019). Analysing livabilty and vitality of urban eroded sturctures (A Case study of Ameri neighborhood of Ahvaz. urban structure and function studies, 5(17), 93-114. (in Persian)

Soltanzadeh, V. (2009). Investigating the factors affecting public participation in the process of reviving the dilapidated fabric of Tabriz. (in Persian)

Song, Y. (2011). A livable city study in china: using structural Equation models, thesis submitted in statistics. Department of statistics Uppsala university

Tahmasebizade, F., & khademolhoseiny, A. (2018). Spatial analysis of social justice in urban areas (case study of the city of Isfahan). journal of geography and environmental studies, 7(26), 17-28. (in Persian)

Taleshi Anbohi, M., Aghaeizadeh, E., & Jafari Mehrabadi, M.(2019). Assessment on Livability of Urban Deteriorated Fabrics: A Case Study of Qazvin. Journal of Sustainable City, 2(3), 78-59. (in Persian)

Teng Chey, kh. (2012). The CLC framework for livable and sustainable cities. Urban solutions Journal, 1, 54-70.

United Nations. (2020). World Urbanization Prospects - The 2011 Revision. New York.

World Commission on Environment and Development. (1987).