تحلیل عوامل زمینه‌ساز کارآمدی در مدیریت زمین شهری بر پایه الگوی حکمروائی یکپارچه زمین شهری بازیگران(مطالعه موردی: ایران و شهر گرگان)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 5، دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 59، شهریور 1401، صفحه 347-360   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی وزیری نصیرآباد¹؛ کیانوش ذاکرحقیقی^{* 2}؛ آرش بغدادی³

¹دانشجوی دکترای شهرسازی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²دانشیار گروه شهرسازی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

³گروه برنامه ریزی شهری،واحد شهرقدس، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران

چکیده

مدیریت زمین شهری با پیچیدگی‌ها و موانع بسیار دشوار و بازیگران و ذی نفعان متعدد، نیازمند بررسی یکپارچه و کل نگر است. لذا برای شناخت آن رویکردهای نوینی همچون، حکمروایی زمین که چارچوب اندیشهای و بسترساز مدیریت پایدار محلی می باشد،ارائه شده است. بر این مبنا، در این پژوهش با استفاده از روش‌های کمی‌ـ پیمایشی و کیفی در سه سطح فضایی(محیط توانمندکننده یا سیستم، نهادی و فردی) به آسیب شناسی وضعیت سیاست‌گذاری و مدیریت زمین شهری در ایران با تاکید بر بازیگران و ذی نفعان در چارچوب مولفه‌های الگوی پیشنهادی حکمروایی یکپارچه زمین‌شهری و ارائه الگوی مطلوب در جهت کارآمدی آن پرداخته‌است. جامعه آماری نیز تمامی نهادهای متولی حوزه زمین شهری و مراجعه‌کنندگان به آنها در سطح ملی،منطقه‌ای و محلی می‌باشد. جهت تحلیل داده‌ها از مدل اسپیرمن، رگرسیون خطی چندمتغیره و تحلیل‌مسیر در محیط نرم‌افزار آموس استفاده‌گردید. نتایج پژوهش نشان‌داد که ارتباط معناداری بین مولفه های حکمروایی یکپارچه زمین شهری با کارآمدی مدیریت بازیگران آن وجود دارد و سیاست‌های زمین‌شهری در ایران نتوانسته به‌رغم چندین دهه تجربه به اموری همچون شناخت ظرفیت‌های محلی و منطقه‌ای و مشارکت آنها بپردازد. علاوه بر آن، کاستی در تعریف چشم انداز مشترک و مورد اجماع تمام بازیگران، وجود چندپارچگی ‌فقدان نگرش یکپارچه توافق گرا، غلبه منفعتی قدرت برخی بازیگران ذی نفوذ، وجود ساختارهای متمرکز تصمیم‌گیری و اجرایی و درنهایت فراهم نشدن بسترهای مناسب برای حکمروایی یکپارچه زمین از دلایل اصلی ناکارآمدی سیاست‌های زمین‌شهری در ایران از منظر الگوی حکمروایی یکپارچه زمین‌شهری بازیگران هستند.

کلیدواژه‌ها

آسیب شناسی؛ الگوی حکمروایی یکپارچه زمین شهری؛ سیاست

مراجع

برک پور، ناصر و اسدی، ایرج. (1390). مدیریت و حکمروایی شهری. تهران: انتشارات دانشگاه هنر.

کامیار، غلامرضا. (1395). حقوق شهری و شهرسازی. تهران: انتشارات مجد.

Borras, Saturnino M., & Franco, Jennifer C. (2010). Contemporary Discourses and Contestations around

Pro-Poor Land Policies and Land Governance. Journal of Agrarian Change, 10(1), 1-32.

Enemark, S., & Williamson, I.P .(2004). Capacity building in land administration - a conceptual approach. Minerva Access in melbourn, 39(294), 639-650.

Danesh pajouh, H., & Ghoreishi, F. (2019). Explaining the Conceptual Framework of Good City-Based  Governance On Integrated Urban Management. Int. J. Urabn Manage Energy Sustainability, 2(1), 46-53.

Enemark, E. (2009). A global land management perspective. Nepalese Journal on Geoinformatics, 9, 21-25.

E.dowall, D., & Clarke, G. (1996). A Framework for Reforming Urban Land Policies In Developing Countries. Washington D.C: The World Bank.

Evans, B., Marko J., Sundback, S., & Theobald, K. (2005). Governing Sustainable Cities. Journal of Environmental Planning and Management, 49(6), 849-867

Fukuda Parr, S., Lopes, C., & Malik, K. (2002). Capacity for Development: New Solution for old Problems. United Nations Development Programmes, New York.

FAO. (2007). Good Governance in Land Tenure and Administration. FAO Land Tenure Studies (9), Rome, Italy.www.fao.org.

Griffiths, A., Haigh, N., & Rassias, j. (2007). A Framework for Understanding Institutional Governance Systems and Climate Change: the Case of Australia. European Management Journal, 25(6), 417-427.

Healey, P. (2007). Urban complexity and spatial strategies. toward a rational planning for out times, Routledge

Henry, N., & Pinch, S. (2001). Neo-Marshallin Nodes, Institutional Thickness and Britain s Motor Sport Valley: Thick or Thin? Environmental and Planning A, 33(7),1169-1183.

Hun Lee, J. (2008). Regional Governance and Collaboration: A Comparative Study on Economic Development Policy Process in Minneapolis and Pittsburgh Regions. Ph.D Dissertation,Faculty of Graduate School of Public and International Affairs, University of Pittsburgh, 9-10

McAuslan, P. (1985). Urban land and shelter for the poor. London: Earthscan.

Gibbs, C., Jonas, A., Suzanne, R., & Spooner, D. (2001). Governance, Institutional Capacity and Partnership in Econaomic Development: Theoretical Issues and Empirical Evidence from the Humber,. Transactions of the Institute of British Geographers, New Series, 26(1), 103-119.

Palmer, D.Et al. (2009).Towards Improved Land Governance. Land Tenure Working Paper 11, FAO and Human Settlements Programme, 9.

Pike, A., Rodriguez-Pose, A., & Tomaney, J. (2006). Local and regional development. London: Rutledge, 3-122

Selin, S., & D. Chavez. (1995).  Developoning a Collaborative Model for environmental Planning and Management. In Environmental Management, 19(2), 189-195.

Simson, R., Stough, R. R., & Salazar, M. (2009). Leadership and Institution in Regional Endogenous Development. Edward Elgar, 20-32

Shrestha, R. (2019). Understanding Urban Land  Governance Through “Action Space”: Implications For Access To Land For Low-Income Housing In Managing INFORMAL Settlents. The degree of doctor at the University of Twente, prof.dr. T.T.M. Palstra, on account of the decision of the Doctorate Board, April 2019.

Qtiashat, D., Makhmreh, Z., Abu Taleb, H., & Khlaifat, A. (2018). Urban Land Use Pattern and Road Network Characteristics Using GIS in Al Salt City. Jordan Modern Applied Scence, 12(4),128-142.

Kivell, Ph. (1993). Land and  the City Patterns and Processes of Urban Change. London and New York. Rutledge.

UN-HABITAT.(2008). Secure Land Rights for All, GLTN contributes to the implementation of pro poor land policies to achieve secure land rights for all, The Global Land Tool Network.www.gltn.net.

Wheeler, S. (2002). The new regionalism: Key characteristics of an emerging movement. Journal of the American Planning Association, 68(3), 260-270.