تدوین راهبردهای شهرهای هوشمند در ایران (مطالعه موردی: شهر ارومیه)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 6، دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 59، شهریور 1401، صفحه 375-361   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

الهام شکری غفاربی¹؛ علیرضا سلیمانی^{* 2}؛ بختیار عزت پناه³

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

²دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور

³استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

چکیده

شهرها در جهان امروز با چالش‌هایی مواجه‌اندکه ناشی از دگرگونی‌های حاصل از پیشرفت علم و صنعت و طرح نیازهای جدید سازمانی و اجتماعی می‌باشد. در این ارتباط یکی از مفاهیم جدید جهت مقابله با چالش‌های کنونی شهرها در عرصه برنامه‌ریزی شهری، توسعه شهر هوشمند است. از این رو هدف پژوهش حاضر، تدوین راهبردهای شهرهای هوشمند در ایران با تاکید بر شهر ارومیه می‌باشد. نوع تحقیق، کاربردی و روش بررسی آن توصیفی – تحلیلی بوده و جامعه آماری این تحقیق 32 نفر از اساتید، متخصصان و کارشناسان در حوزه برنامه‌ریزی شهری می‌باشند. روش گردآوری داده‌ها برای بررسی مولفه‌های شهر هوشمند به دو صورت اسنادی (داده‌های ثانویه) و پیمایشی (داده‌های اولیه) و ابزار مورد استفاده در روش پیمایشی پرسش‌نامه و مصاحبه بوده و برای برای تجریه و تحلیل داده‌ها از مدل‌های تحلیل شبکه‌ای و متاسوات استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که معیار‌های مردم هوشمند و اقتصاد هوشمند به ترتیب با امتیاز 1 و 77/0 بیشترین و معیارهای محیط هوشمند و زندگی هوشمند به ترتیب با امتیاز با 5/0 و 35/0کمترین اهمیت و تاثیر را در حرکت شهر ارومیه به سمت یک شهر هوشمند را دارند. نتایج همچنین نشان می‌دهدکه تدوین برنامه‌ها بلندمدت برای جذب مشارکتهای اقتصادی و نیروهای انسانی متخصص (استفاده از قابلیت‌های انسانی)و اجرای برنامه‌های متنوع تکنولوژیکی از یک سو و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات با توجه به موقعیت جغرافیایی، پتانسیل‌های صنعتی و تجاری، ظرفیت‌های بازرگانی خارجی، جذابیت توریستی، دانشگاهی و پژوهشی و ... از سوی دیگر، مهمترین راهبردها در هوشمندسازی شهر ارومیه می‌باشد

کلیدواژه‌ها

شهر هوشمند؛ فرآیند تحلیل شبکه‌ای (ANP)؛ Meta-SWOT؛ شهر ارومیه

مراجع

آفتاب، احمد؛ سلیمانی، علیرضا و فری، محمد. (1397). ارزیابی آسیب‌پذیری زیرساخت‌های شهری ارومیه با رویکرد پدافند غیرعامل. فصلنامه پدافند غیرعامل، 9(4)، 31-17.

اکبری، مجید؛ سرور، رحیم؛ سبحانی، نوبخت و موسوی نور، سید علی. (1396). کاربست مدل Meta-SWOT در برنامه‌ریزی و مدیریت صیانت و توسعه پایدار حریم کلان‌شهرها (مطالعه موردی: حریم پهنه جنوبی کلان‌شهر تهران). مجلس و راهبرد 24(91)، 100-66.

پوراحمد، احمد؛ زیاری، کرامت الله؛ حاتمی­نژاد، حسین و پارسا پشاه­آبادی، شهرام. (1397). تبیین مفهوم و ویژگی‌های شهر هوشمند. فصلنامه  باغ نظر، 15(58)، 26-5.

جدیری، سالار. (1395). ارائه پارپوب طراحی فضای شهری عمومی در شهرهای هوشمند با تأکید بر فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت شهری، دانشکده هنر و معماری. دانشگاه تهران، تهران، ایران.

عبداللهی، علی اصغر و قاسمی، مسلم. (1397). تحلیل فضایی رشد هوشمند مناطق شهری با استفاده از تکنیک های Waspas - Fuzzy Topsis  (مطالعه موردی: شهر کرمان). مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی 13(4)،: 1019-1003.

عبدالله­زاده، بهزاد. (1395). تحلیل و ارزیابی چالش­های پیش روی مردم، در شهر هوشمند مطالعه موردی: منطقه 9 شهرداری مشهد. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

مختاری ملک­آبادی، رضا؛ مرصوصی، نفیسه؛ علی اکبری، اسماعیل و امینی، داوود (1394). تبیین معیارهای بومی­سازی شاخص­های مکانی فضای شهر خلاق با رویکرد ایرانی اسلامی. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی ـ اسلامی، 22(6)، 39 -23.

میرغلامی، مرتضی؛ شکرانی دیزج، مهسا؛ صدیق­فر، امین و موسویان، سیده مریم. (1394). بررسی میزان امنیت مجتمع­های محصور با استفاده از روش تعیین ضریب مکانی و کانون­های جرم­خیز (مطالعه موردی: شهر ارومیه)، فصلنامه مطالعات شهری، 4(16)، 66 - 55،.

Agarwal, R., W. Grassl & Pahl, J. (2012). Meta-SWOT: Introducing a New Strategic Planning Tool. Journal of Business Strategy, 33(2), 12-21.

Alvarez, F et al. (2009). The Future Internet.Springer Heidelberg Dordrecht London New York.

Barton, H., Davis, G., & Guies, R., (2003). Shaping neighborhoods: A guid for health sustainability and vitally, spoon press: London and New York.

Bloomberg (2012). SWOT, PESTEL, Porter’s 5 Forces and Value Chain.1-16. http:// cfcdn.ivoryresearch.com/wp-content/uploads/2013/04/BloombergBusiness sample1.pdf.

Caragliu, A., and Del Bo, C., (2012). Smartness and European Urban Performance: Assessing the Local Impacts of Smart Urban Attributes, Innovation: The European Journal of Social Science Research, 25(2), 97-113.

Cohen, B. (2012). What exactly is a smart city? Via: Co.Exist, December 12, http://tipstrategies.com/blog/2012/12/what-exactly-is-a-smart-city/.

Colldahi, C., Frey, S., & Kelemen, J. E. (2013). Smart Cities: Strategic Sustainable Development for an Urban World. (Master thesis). Sweden: Karlskronauniversity.

Eger, J. (9002). Cyberspace and cyberplace: Building the smart communities of tomorrow [Online]. San Diego Union-Tribune. Available: http:// www. smartcommunities. org.

Ferraro, S. (2013). Smart Cities, Analysis of a Strategic Plan. (Master thesis).

Harrison, C., & Donnelly, I.A. (2012). A theory of smart cities. Retried from IBM Cor.

Harrison, C., & Donnelly, I. A. (2011). A Theory of Smart Cities (pp. 2–7). IBM Corporation. Hawaii International Conference on System Sciences, 2289- 2297.

Harrison, C., Kehoe, M., Cosgrove, M. De., Gennaro, S., Harthoorn, W., Hogan, J., Meegan, J., Nesbitt, P., & Peters, C. (2011). Smarter CItiesSeries: A Foundation for Understanding IMB Smarter Cities. IBM Reedbooks publications.

Isoherranen, V. (2012). Strategic Analysis Frameworks for Strategic Orientation and Focus, University of Oulu, Oulu.

Jones, G., & Hill, C. (2013). Strategic Management Theory: An Integrated Approach, Mason, Ohio South-Western, Cangage Learning.

Giffinger, R., Fertner, C., Kramar, H., Kalasek, R., Pichler-Milanovi, N., & Meijers, E. (2007). Smart Cities: Ranking of European Medium-Sized Cities. Vienna, Austria: Centre of Regional Science (SRF), Vienna University of Technology

García-Melón.M., A., Smith-Perera, R., Poveda-Bautista, J., & Pastor, F. (2009). project priorisation for portfolio selection based on the analytic network process, In: Proceedings of the international symposium on the Analytic Hierarchy Process, 10 Pittsburgh. Annals... p. 28 - 44.

Komninos, N. (2006). Intelligent cities: innovation, knowledge systems, and Digital spaces, Spon Press. London and New York, Routledge.

Meijer. (2013). Governing the Smart City: Scaling-Up the Search for Socio-Techno Synergy. Permanent Study group on E-Government, Utrecht University.

Monzón, A. (2015). Smart Cities Concept and Challenges: Bases for the Assessment of Smart City Projects. SMARTGREENS 2015 - 4th International Conference on Smart Cities and Green ICT Systems, Proceedings. 579. 17-31. 10.1007/978-3-319-27753-0_2.

Musterd, S. (2010).The Creative Cultural Knowledge City, Some Conditions. Paper presented at the University of Kaiserlautern.

Nam, T., & Pardo, T.A. (2011). Conceptualizing Smart City with Dimensions of Technology, People, and Institutions. Proceedings of the 12th Annual International Digital Government Research Conference: Digital Government Innovation in Challenging Times, College Park, 12-15 June 2011, 282-291.

Niemira, M., & Saaty, L., T. (2004). An analytic network process model for financialcrisis forecasting. International Journal of Forecasting, No20.

Saaty, T. (1999). Fundamentals of the Analytic Network Process. Kobe: Proceedings of ISAHP.

The Centre for Cultural Policy Research (2004(, A study on Hong Kong creativity index, Interim report, The University of Hong Kong & Home Affairs Bureau.

Tuzkaya G., Onüt, S., Tuzkaya, U.R., Gülsün, B. (2008). An analytic network process approach for locating undesirable facilities: An example from Istanbul, Turkey. Journal of Environmental Management, 88(4), 970-83.