تبیین الگوی بهینه اقامتگاه‌های بوم‌گردی در فرآیند نیل به توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی: بخش موران شهرستان گرمی استان اردبیل)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 9، دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 59، شهریور 1401، صفحه 403-420   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علیرضا حسن پور¹؛ حسین سلیمانی^{* 2}؛ امیر گندمکار³؛ سید رامین غفاری⁴

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

²استادیار گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

³دانشیار گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

⁴دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

کسب و کارهای گردشگری در مناطق روستایی، یکی ازراهبردهای مهم توسعه روستایی به شمار می‌رود. اقامتگاه‌های بوم‌گردی به عنوان یکی از مهمترین کسب و کارهای گردشگری روستایی، تاثیرات بالایی در توسعه روستاها دارد. تبیین تاثیرات اقامتگاه‌های بوم‌گردی بر توسعه روستایی، از مباحث چالشی بین پژوهشگران و مدیران محسوب می‌شود. روستاهای بخش موران در شهرستان گرمی استان اردبیل، از فضاهای مهم بوم‌گردی و گردشگری نوار مرزی استان به شمار می‌رود. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل تاثیرات ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی بر ابعاد توسعه روستایی موران و شناسایی الگوهای فکری حاکم به منظور ارائه راهبردهای توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی و سرانجام، ارائه الگوی بهینه توسعه اقامتگاه های بوم‌گردی بر مبنای توسعه پایدار روستایی است. برای این منظور، از طریق روش‌های میدانی و کتابخانه‌ای داده‌های لازم گردآوری شد. نمونه آماری در بخش تحلیل تاثیرات اقامتگاه‌ها، شامل 70 کارشناس شامل مدیران، پژوهشگران و صاحبان کسب و کار و در بخش ارائه راهبردها شامل ترکیبی از 70 کارشناس شامل مشارکت‌کنندگان روستایی و کارشناسان بیرون از روستا است که از طریق فرمول کوکران مشخص شدند. برای تحلیل تاثیرات اقامتگاه‌ها از آزمون‌های آماری و در بخش تدوین راهبردها از مدل meta-SWOT استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از تاثیرات مثبت اقامتگاه های بوم گردی در توسعه روستایی است. در نهایت الگوی بهینه توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی در بخش روستایی موران ارائه شد که از مهمترین مولفه‌های این الگو می‌توان مسیریابی بوم‌گردی، تشکیل خوشه‌های بوم‌گردی، تبادلات کسب و کارها، راهبرد اقیانوس آبی، تطبیق محصول- بازار، معماری مشارکتی و ترکیبی، پیوند با تسهیلگر، دستکاری در عوامل محرک و تغییر قواعد است.

کلیدواژه‌ها

اقامتگاه‌های بوم‌گردی؛ کسب و کارهای گردشگری؛ توسعه پایدار روستایی؛ بخش موران

مراجع

اروجی، حسن. (1396). تبیین روند توسعه گردشگری در مناطق روستایی (مطالعه موردی: شهرستان خوربیابانک). رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی.

بحرینی، سید حسن و مکنون، رضا. (1391). توسعه پایدار شهری: از اندیشه تا عمل، فصلنامه محیط شناسی، 27(27)، 60-41.

پندشته، حمیده. (1390). بررسی اکوتوریسم گیلان و تعیین راهکارهای ارتقای آن، پنجمین سمینار مهندسی زیست شناسی.

ربیعی مندجین، محمدرضا؛ اروجی، حسن  و علیزاده محمد. (1400). تبیین مدل توسعه سیستم اقامتگاه‌های بوم‌گردی در مناطق روستایی (مورد مطالعه: شهرستان خلخال). فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، 16(53)، 392-359.

رستم پیشه، مریم. (1397). تبیین مدل بهینه بافت معماری بومگردی بر اساس مشارکت محلی (مطالعه موردی: استان گیلان). رساله دکتری دانشگاه آزاد اسلامشهر.

رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا و قادری، اسماعیل. (1381). نقش گردشگری روستایی در توسعه روستایی. فلصنامه برنامه­ریزی و آمایش فضا، 6(22)، 99-87.

فرجی­راد،  عبدالرضا و  احسانی، افسانه. (1390).  بررسی تاثیر اقامتگاه­های محلی(خوشه سار بوم گردی) بر ارتقاء سطح زندگی جامعه محلی (با تاکید بر روستای "گرمه" و" شیب دراز"). فصلنامه جغرافیایی سرزمین، 8(2)، 78-63.

قدرت­زاده، رضا. (1398). ارزیابی قابلیت‌های کارآفرینی بوم‌گردی، مطالعه موردی: بوم‌گردی‌های شیراز. پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت گردشگری، برنامه­ریزی توسعه گردشگری.

لطیفیان، محمد. (2018). تاثیر کیفیت خدمات گردشگری در گردشگری به اکولاژ در استان گلستان باز. پایان نامه کارشناسی ارشد توسعه روستایی - کشاورزی، منابع طبیعی و علوم کشاورزی شهرستان گرگان، دانشکده مدیریت کشاورزی.

Bagheri, M., Shojaei, P., Asghari Jahromi, S., & Kian, M. (2020). Proposing a model for assessing green hotels based on ecological indicators. Tourism and hospitality research, 20(4), 114-133

Bien, A. (2008). A Simple User’s Guide to Certification for Sustainabie Tourismm and Ecotourism. Centre for Ecotourism and Sustainable Development, Handbook 1, 3rd edition

Bulatovic, D. (2017). Ecotourism and Eco lodge Accommodation. Iliria international review, 7(2), 55-72

Cunha, C., & Kastenholz, E., & Carneiro, M. (2020). Entrepreneurs in rural tourism: Do lifestyle motivations contribute to management practices that enhance sustainable entrepreneurial ecosystems?. Journal of Hospitality and Tourism Management, 44, 215-226

Erdem, B., & Tetik, N. (2013). An environmentally - sensitive approach in the hotel industry: ecolodges. International Journal for Responsible Tourism, Fundatia Amfiteatru, 2(2), 22-40.

Hagberg, A. (2011). What’s an ecolodge? A case study of ecotourism operations in Ecuador. A master thesis in environmental science, 30 ECTS and a Minor Field Study supported by Sida

Hwang, J., & Lee, S. (2015). The effect of the rural tourism policy on non-farm income in South Korea. Tourism Management, 2(46), 501-513

Jampol, G., & Mehta, H. (2004). Ecolodges. International Finance Corporation.

Jafari, J. (2000). Encyclopedia of tourism. London: Routledge.

Mehta, H. (1997). Designing and developing ecotourism hotels. Research paper presented at the ecotourism at a cross roads conference and field seminar, the Kenya wildlife society, Niroby, Kenya

Mic, M., & Eagles, P. (2019). Cooperative branding for mid-range ecolodges: Costa Rica case study. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 25(2), 113-121.

Rebka, B., & Bor, T. (2015). Eco-Lodges, a Future for Sustainable Tourism in Kenya. Journal of Tourism, Hospitality and Sports, 8(12), 37-41.

Kwan, P., Eagles P., & Gebhardt A. (2008). A Comparison of Ecolodge Patrons’ Characteristics and Motivations Based on Price Levels: A Case Study of Belize. Journal of Sustainable Tourism, 16 (6), 698-718.

Wang, L., Tian, M., Wen, X., Zhao, L., Jiling, S. M., Wang, H., & Lan, Y., Sun M. (2014). Geoconservation and geotourism in Arxan-Chaihe Volcano Area, Inner Mongolia, China. Quat. Int, 349, 384–391.