بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندان در مناطق پنجگانه شهر رشت

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 4، دوره 17، شماره 4 - شماره پیاپی 61، اسفند 1401، صفحه 919-932   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

شهاب نوبخت حقیقی^{* 1}؛ حسین علی قنبری^{* 2}

¹استادیارگروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

²استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

در این پژوهش که از نوع‌ پیمایشی‌ و بر اساس هدف‌،‌کاربردی و به روش توصیفی–تحلیلی است عوامل مؤثّر بر مشارکت شهروندان در مناطق پنجگانة شهر رشت مورد تحلیل و مقایسه قرارگرفته است. جامعة آماری شامل ۶۷۹۹۹۵ نفر جمعیّت شهر رشت و حجم نمونه (کوکران با ۵درصدخطا) ۳۸۴ نفر افراد بالای ۲۵ سال تعیین گردید. باتوجه به مقادیرکمتر از ۰۵/۰ در آزمون کولموگروف-اسمیرنوف. کلیّه داده‌ها غیرنرمال درنظر گرفته شدند. برای بررسی رابطه بین متغیّرها براساس غیرنرمال و کیفی بودن از آزمون اسپیرمن استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد که از بین عوامل فردی، سطح تحصیلات با مقدار ۲۶/۰ و از بین عوامل اجتماعی، متغیرهای مسئولیت اجتماعی، انسجام اجتماعی، اعتماد به مسئولین و رضایت اجتماعی و از میان عوامل مدیریتی و سیاسی متغیّرهای شفافیت، پاسخگویی مدیران شهری، باور مسئولین به توانایی مردم و فراهم‌سازی زمینة مشارکت مردم توسط مدیران با مقدار صفر با متغیّر جلب مشارکت شهروندان دارای رابطه معنی‌دار هستند. سپس از آزمون ناپارامتریک فریدمن برای رتبه‌بندی عوامل و متغیرها استفاده شد. نتایج آزمون نشان داد عوامل مدیریتی و سیاسی با مقدار۱۳/۲رتبه اول، عوامل اجتماعی با۹۶/۱رتبه دوم و عوامل فردی با ۹۲/۲در رتبه سوم قرار دارند همچنین سطح تحصیلات با ۶۸/۲رتبه نخست عوامل فردی، رضایت اجتماعی با ۶۷/۲ رتبه نخست عوامل اجتماعی و فراهم‌سازی زمینة مشارکت مردم توسط مدیران با ۵۷/۲ در رتبه نخست عوامل مدیریتی و سیاسی قرار دارند. برای بررسی تفاوت دیدگاه‌ها از آزمون ناپارامتریک کروسکال والیس استفاده گردید باتوجه به مقدار بالای ۰۵/۰ برای تمامی متغیّرها، هیچگونه تفاوت معناداری در بین دیدگاه‌های پاسخگویان درمناطق مختلف شهر رشت مشاهده نشد.

کلیدواژه‌ها

"عوامل مشارکت"؛ " مشارکت شهروندان"؛ " رشت"؛ " مناطق پنجگانه شهر رشت"

مراجع

انصاری، ابراهیم و تاج‌الدین، حمید. (1393). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر میزان مشارکت شهروندان در امور شهری (مطالعه موردی: منطقه 13 شهراصفهان ). مطالعات جامعه شناختی شهری، 4(12)، 178-161.

تقوایی، مسعود؛ رسول بابانسب و چمران موسوی.  (1388) تحلیلی برسنجش عوامل مؤثربرمشارکت شهروندان در مدیریت شهری مطالعه موردی منطقه 4 شهر تبریز. مطالعات وپژوهش‌های شهری و منطقه­ای، 1(2)، 36-19

حسین زاده، علی حسین و حمید فدایی ده چشمه. (1391). بررسی عوامل اجتماعی مؤثربرمشارکت شهروندان در امور شهری (مطالعه موردی: شهرشهرکرد). مطالعات جامعه شناختی شهری، 2(5)، 82-59

زالی، نادر؛ مهدی، علی طورانی و معصومه مهدیان بهنمیری. (1392). تحلیلی برعملکرد مدیریت شهری شهرمهاباد ازمنظرمشارکت ورضایتمندی شهروندی. دوفصلنامه علمی – پژوهشی پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، 4(8)، 44- 27.

زاهد زاهدانی، سید سعید و سیدمحسن زهری بیدگلی. (1391). مدیریت شهری وتبیین مشارکت اجتماعی شهروندان در شهرداری. فصلنامه مطالعات جامعه شناختی شهری، 2(5)، 120-83.

سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان گیلان. (1395). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن، معاونت آمار و اطلاعات،  قابل دسترسی در https://www.amar.org.ir 

شیانی، ملیحه؛ بهراد رضوی الهاشم، و کامل دلپسند. (1391). بررسی عوامل اجتماعی مؤثربرمشارکت شهروندان در مدیریت امور شهری تهران. مطالعات شهری، 2(4)، ۲۴۰-۲۱۵.

صادقی، مجتبی و محمدرحیم رهنما. (1392). تبیین ساختاری – کارکردی مدیریت مشارکتی شهری (مطالعه موردی : شهرمشهد). پژوهش های جغرافیای انسانی، 45(1)، 184-169.

طرح توسعه محلات شهر رشت.  (1395). شهرداری رشت.

علیزاده، کتایون؛ مرتضی رضوی­نژاد، و رادفر، مینا. (1392). بررسی نقش ومشارکت مردم در ادارة امور شهری (نمونه موردی منطقه ۱۰ شهرداری مشهد. فصلنامه مطالعات برنامه­ریزی شهری، 1(1)،  ۸۱ - 67.

علیزاده ، یوسف. (1393). بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندان در مدیریت شهری (مطالعه موردی : شهراردبیل). اولین کنگره تخصصی مدیریت شهری وشوراهای شهر

علیزاده اصل، جبار؛ باقری ، کیوان؛ بابانسب، رسول و  بالیده، امین‌الله. (1392). تحلیلی برعوامل مؤثربرمشارکت اجتماعی شهروندان در مدیریت وبرنامه­ریزی شهری (مطالعه موردی : شهرمریوان). نخستین همایش ملی مدیریت یکپارچه شهری ونقش آن در توسعه پایدار.

علیزاده اقدم، محمدباقر؛ عباس زاده، محمد؛ کوهی،  کمال و مختاری، داود. (1392). نهادهای شهری ومشارکت شهروندان در ادارة امور شهری (مطالعه موردی : شهراصفهان ). فصلنامه جغرافیای انسانی، 45(2)، 214-195.

غفاری، غلامرضا و ابراهیم جمشیدزاده. (1390). مشارکت‌های مردمی وامور شهری (بررسی موانع ، مشکلات وراهکارهای توسعه مشارکت‌های مردمی. معاونت اموراجتماعی وفرهنگی شهرداری تهران. چاپ اول، اداره کل مطالعات اجتماعی وفرهنگی شهرداری تهران.

قلی‌پور، سیاوش؛ مصطفی پور، کامبیز؛  فلاحی گیلان،  روح‌الله و احمدزاده، مریم. (1391). بررسی مشارکت شهروندان در امور شهری. مرکزمطالعات وبرنامه­ریزی شهر تهران، انتشارات مدیریت فناوری اطلاعات و مرکزاسناد..

محسنی، منوچهر و جاراللهی، عذرا؛ (1384). مشارکت اجتماعی در ایران. تهران: انتشارات آرون.

مرکز آمار ایران . (1395).  نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395.

موسایی، میثم؛ الهاشم و بهراد رضوی. (1390). بررسی (SWOT) مشارکت شهروندان در امور شهری. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی ، 11(41)، 159-123.

Dunstan, K. (2007). Creating an Indicator of Livability: The Neighborhood Livability Assessment Survey (NLAS). Paper Prepared for European Urban Research Association (EURA) conference, 12-14 September, Glasgow, Scotland.

Evans, P. (ed.), (2002). Livable Cities? Urban Struggles for Livelihood and Sustainability University of California Press Ltd, USA, pp: 2-30.

Lang, M .(1987). citizen participation in urban planning: planning attudes. Geojournal, 14(2), 228-235.

Newton, P. (2012). Livable and Sustainable? Socio-Technical Challenges for Twenty-First-Century Cities. Journal of Urban Technology, Vol.19, 81-102.

Pacione, M. (2003). Urban environmental quality and human wellbeing – a social geographical perspective. Landscape and Urban Planning, 65(1), 19-30.

Prez Delhoyo, R., Delores, M., & Mora, H .(2018). Citizen participation in urban planning – management process, smart greens. 7 international conferences on smart cities.

Radcliff, B. (2001). Politics, markets and life satisfaction: The Political economy of human happiness. American Political Science Review, 95(4), 932-952.

Wilson, A., Tawder, M., & Comber,  R .(2017). Urban planning, public participation and digital technology. environment and planning B: urban analytics and city sciences, 46(2), 286-303.