بررسی اثربخشی درمان حساسیت‌زدایی و بازپردازش با حرکات چشم بر شرم و احساس گناه در زنان دارای تجربه سوءاستفاده جنسی دوران کودکی

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 12، شماره 44، خرداد 1400، صفحه 13-26   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

اطهر افشار¹؛ مسعود شهبازی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری مشاوره، گروه مشاوره، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

²استادیار، گروه مشاوره، واحد مسجدسلیمان، دانشگاه آزاد اسلامی، مسجدسلیمان، ایران.

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان حساسیت­زدایی و بازپردازش با حرکات چشم بر شرم و احساس گناه در زنان دارای تجربه سوءاستفاده جنسی در دوران کودکی انجام گرفت. روش: در این پژوهش از طرح آزمایش تک موردی از نوع خط پایه چندگانه ناهم­زمان استفاده شد. جامعه آماری پژوهش کلیه زنان دارای تجربه سوءاستفاده جنسی دوران کودکی اهواز بود. نمونه پژوهش دربرگیرنده 3 زن از زنان مراجعه کننده به مراکز مشاوره بود که طی فراخوانی معرفی و با توجه به نتایج چک لیست اختلال استرس پس از سانحه ویدز (1993) با نقطه برش 50 و با روش نمونه­گیری هدفمند انتخاب شدند. برای سنجش شرم و احساس گناه از مقیاس حالت شرمساری و گناه مارشال (1995) استفاده شد. پروتکل درمان در سه مرحله خط پایه، مداخله­ و پیگیری اجرا گردید. داده­ها به روش­های ترسیم دیداری، شاخص تغییر پایا و فرمول درصد بهبودی تجزیه و تحلیل گردید. یافته­ها: یافته­ها نشان داد که آزمودنی­ها در مرحله درمان در شرم (13/27%) و احساس گناه (19/26%) بهبود را تجربه کردند. نتیجه­گیری:
یافته­های پژوهش بیانگر این است که این درمان از طریق بازیابی خاطرات تروماتیک و تبدیل تدریجی آنها به طرح­واره­های شناختی و هیجانی سالم به کاهش شرم و احساس گناه زنان قربانی سوءاستفاده جنسی دوران کودکی کمک می­کند.

کلیدواژه‌ها

درمان حساسیت زدایی و بازپردازش با حرکات چشم؛ شرم؛ احساس گناه؛ سوءاستفاده جنسی؛ دوران کودکی

مراجع

نادی، محمدعلی؛ لبکی، بهاره (1394). الگوی ساختاری تأثیر تخطی­ها، همدلی، احساس گناه و شرمساری و رفتارهای دلجویی، بخشایشگری ادراک شده با خودبخشایشگری در بین داشنجویان دانشگاه اصفهان. پژوهش­نامه روان­شناسی مثبت، 1(2)، 81-99.

ابراهیمی، حجت­الله؛ دژکام، محمود؛ ثقه­الاسلام، طاهره (1392). تروماهای دوران کودکی و اقدام به خودکشی در بزرگسالی. مجله روان­پزشکی و روان­شناسی بالینی ایران، 19(4)، 275-282.

گودرزی، محمدعلی (1382). بررسی اعتباریابی و روایی مقیاس تنیدگی پس از ضربه می­سی­سی­پی (اشل). مجله روان­شناسی 26، 7(2)، 153-178.

Adshead, G. (2000). Psychological therapies for post-traumatic stress disorder. The British Journal of Psychiatry, 177(2), 144-148.

Aldao, A., Nolen-Hoeksema, S., & Schweizer, S. (2010). Emotion-regulation strategies across psychopathology: A meta-analytic review. Clinical psychology review, 30(2), 217-237.

Alpert, J. L., Brown, L. S., & Courtois, C. A. (1998). Symptomatic clients and memories of childhood abuse: What the trauma and child sexual abuse literature tells us. Psychology, Public Policy, and Law, 4(4), 941-949.

Bowyer, L., Wallis, J., & Lee, D. (2014). Developing a compassionate mind to enhance trauma-focused CBT with an adolescent female: A case study. Behavioural and cognitive psychotherapy, 42(2), 248-254.

Bub, K., & Lommen, M. J. (2017). The role of guilt in posttraumatic stress disorder. European journal of psychotraumatology, 8(1), 140-152.

Calvert, R., Kellett, S., & Hagan, T. (2015). Group cognitive analytic therapy for female survivors of childhood sexual abuse. British Journal of Clinical Psychology, 54(4), 391-413.

Chen, Y. R., Hung, K. W., Tsai, J. C., Chu, H., Chung, M. H., Chen, S. R., ... & Chou, K. R. (2014). Efficacy of eye-movement desensitization and reprocessing for patients with posttraumatic-stress disorder: a meta-analysis of randomized controlled trials. PLoS One, 9(8), 103-121.

Cleary, M., & Hungerford, C. (2015). Trauma-informed care and the research literature: how can the mental health nurse take the lead to support women who have survived sexual assault?. Issues in mental health nursing, 36(5), 370-378.

Colangelo, J., & Keefe-Cooperman, K. (2012). Understanding the impact of childhood sexual abuse on women's sexuality. Journal of Mental Health Counseling, 34(1), 14-37.

Coyle, E., Karatzias, T., Summers, A., & Power, M. (2014). Emotions and emotion regulation in survivors of childhood sexual abuse: the importance of “disgust” in traumatic stress and psychopathology. European journal of psychotraumatology, 5(1), 233-251.

Dorahy, M. J., Corry, M., Shannon, M., Webb, K., McDermott, B., Ryan, M., & Dyer, K. F. (2013). Complex trauma and intimate relationships: The impact of shame, guilt and dissociation. Journal of Affective Disorders, 147(1-3), 72-79.

Ehring, T., Welboren, R., Morina, N., Wicherts, J. M., Freitag, J., & Emmelkamp, P. M. (2014). Meta-analysis of psychological treatments for posttraumatic stress disorder in adult survivors of childhood abuse. Clinical psychology review, 34(8), 645-657.

Fergusson, D. M., McLeod, G. F., & Horwood, L. J. (2013). Childhood sexual abuse and adult developmental outcomes: Findings from a 30-year longitudinal study in New Zealand. Child abuse & neglect, 37(9), 664-674.

Gaynor, S. T., Baird, S. C., & Nelson-Gray, R. O. (1999). Application of time-series (single-subject) designs in clinical psychology. In P. Kendall, J. N. Butcher & G. N.Holmbeck (Eds.), Handbook of research methods in clinical psychology (pp. 297-329). New York: John Wiley & Sons.

Gilbert, P. (1998). What is shame? Some core issues and controversies. In P. Gilbert & B. Andrews (Eds.), Shame: Interpersonal Behavior, Psychopathology and Culture (pp. 3-38), New York: Oxford University Press.

Gómez, J. M., Kaehler, L. A., & Freyd, J. J. (2014). Are hallucinations related to betrayal trauma exposure? A three-study exploration. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 6(6), 675-688.

Gonzalez, C. (2017). Recovering process from child sexual abuse during adulthood from an integrative approach to solution-focused therapy: a case study. Journal of child sexual abuse, 26(7), 785-805.

Grey, N., Holmes, E., & Brewin, C. R. (2001). Peritraumatic emotional “hot spots” in memory. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 29(3), 367-372.

Harman, R., & Lee, D. (2010). The role of shame and self‐critical thinking in the development and maintenance of current threat in post‐traumatic stress disorder. Clinical Psychology & Psychotherapy: An International Journal of Theory & Practice, 17(1), 13-24.

Holmes, E. A., Grey, N., & Young, K. A. (2005). Intrusive images and “hotspots” of trauma memories in posttraumatic stress disorder: An exploratory investigation of emotions and cognitive themes. Journal of behavior therapy and experimental psychiatry, 36(1), 3-17.

Irons, C., & Lad, S. (2017). Using compassion focused therapy to work with shame and self-criticism in complex trauma. Australian Clinical Psychologist, 3(1), 1743-1758.

Jesness, T. C. W. (2009). Childhood sexual abuse: Are marriage and family therapists less likely to hypothesize sexual abuse in men as compared to women?. Syracuse University.

Johnson, D. F. (2003). The Long Term Effects of Childhood Sexual Abuse and the Influence of Moderating Variables (Doctoral dissertation, Virginia Commonwealth University).

Jones-Smith, A. (2018). Therapists' Perceptions of Eye Movement Desensitization and Reprocessing Treatment for Women Survivors of Child Sexual Abuse. Dissertation Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy Clinical Psychology, Walden University.

Kim, S., Thibodeau, R., & Jorgensen, R. S. (2011). Shame, guilt, and depressive symptoms: A meta-analytic review. Psychological bulletin, 137(1), 68-79.

Lazarus, R. S. (1993). From psychological stress to the emotions: A history of changing outlooks. Annual review of psychology, 44(1), 1-22.

LeBaron, C. D. (2010). Childhood Physical and Sexual Abuse and Their Effects on Adult Romantic Relationship Quality: Gender Differences and Clinical Implications. Dissertation Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy Clinical Psychology, Walden University.

Maniglio, R. (2013). Child sexual abuse in the etiology of anxiety disorders: A systematic review of reviews. Trauma, Violence, & Abuse, 14(2), 96-112.

Marschall, D., Sanftner, J., & Tangney, J. P. (1995). The state shame and guilt scale. Fairfax, VA: George Mason University.

Murray, L. K., Nguyen, A., & Cohen, J. A. (2014). Child sexual abuse. Child and Adolescent Psychiatric Clinics, 23(2), 321-337.

Paylor, S., & Royal, C. (2016). Assessing the Effectiveness of EMDR in the Treatment of Sexual Trauma. The Practitioner Scholar: Journal of Counseling and Professional Psychology, 5(1), 487-502.

Pérez-Fuentes, G., Olfson, M., Villegas, L., Morcillo, C., Wang, S., & Blanco, C. (2013). Prevalence and correlates of child sexual abuse: a national study. Comprehensive psychiatry, 54(1), 16-27.

Peterson, B. D., Eifert, G. H., Feingold, T., & Dividson, S. (2009). Using Acceptance and Commitment Therapy to Treat Distressed couples: A Case Study with Two couples. Cognitive and Behavioral Practice, 16, 430-442.

Rahm, G., Renck, B., & Ringsberg, K. C. (2013). Psychological distress among women who were sexually abused as children. International Journal of Social Welfare, 22(3), 269-278.

Ruggiero, K. J., Del Ben, K., Scotti, J. R., & Rabalais, A. E. (2003). Psychometric properties of the PTSD Checklist—Civilian version. Journal of traumatic stress, 16(5), 495-502.

Shapiro, F. (2001). Eye movement desensitization and reprocessing (EMDR): Basic principles, protocols, and procedures. Guilford Press.

Shapiro, F. (2013). The case: Treating Jared through eye movement desensitization and reprocessing therapy. Journal of clinical psychology, 5(69), 494-496.

Shapiro, F. (2014). The role of eye movement desensitization and reprocessing (EMDR) therapy in medicine: addressing the psychological and physical symptoms stemming from adverse life experiences. The Permanente Journal, 18(1), 71-83.

Shapiro, F. (2017). Eye movement desensitization and reprocessing (EMDR) therapy: Basic principles, protocols, and procedures. Guilford Publications.

Sinanan, A. N. (2015). Trauma and Treatment of Child Sexual Abuse. Journal of Trauma & Treatment, 4, 1-5.

van den Berg, D. P., & van der Gaag, M. (2012). Treating trauma in psychosis with EMDR: a pilot study. Journal of behavior therapy and experimental psychiatry, 43(1), 664-671.

Van Woudenberg, C., Voorendonk, E. M., Bongaerts, H., Zoet, H. A., Verhagen, M., Lee, C. W., ... & De Jongh, A. (2018). Effectiveness of an intensive treatment programme combining prolonged exposure and eye movement desensitization and reprocessing for severe post-traumatic stress disorder. European journal of psychotraumatology, 9(1), 1487225.

Weathers, F. W., Litz, B. T., Herman, D. S., Huska, J. A., & Keane, T. M. (1993, October). The PTSD Checklist (PCL): Reliability, validity, and diagnostic utility. In annual convention of the international society for traumatic stress studies, San Antonio, TX (Vol. 462).