اثربخشی درمان فراتشخیصی یکپارچه بر اجتناب تجربه‌ای و تعارض کار-خانواده کارمندان دارای فرسودگی شغلی

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 12، شماره 44، خرداد 1400، صفحه 57-70   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

شهلا شیرانی¹؛ زهره رئیسی^{* 2}؛ حسینعلی مهرابی³؛ اکرم دهقانی⁴

¹دانشجوی دکتری روان‌شناسی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

²استادیار گروه روان‌شناسی بالینی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

³استادیار گروه روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

⁴استادیار گروه روان‌شناسی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان فراتشخیصی یکپارچه بر اجتناب تجربه‌ای و تعارض کار-خانواده کارمندان دارای فرسودگی شغلی در شرکت آب و فاضلاب انجام گرفت. روش‌: پژوهش حاضر نیمه­آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دوماهه بود. جامعه آماری پژوهش شامل کارمندان دارای فرسودگی شغلی در شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان در سال 1398 است که در مجموع 500 نفر می باشند. در این پژوهش تعداد 30 کارمندان دارای فرسودگی شغلی با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه­های آزمایش و گواه گمارده شدند (15 کارمند در گروه آزمایش و 15 کارمند در گروه گواه). گروه آزمایش مداخله درمان فراتشخیصی یکپارچه (بارلو و همکاران، 2011) را طی دو و نیم ماه در 10 جلسه 90 دقیقه‌ای دریافت نمودند. پرسشنامه‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه فرسودگی شغلی (مسلش و جکسون، 1981)، پرسشنامه پذیرش و عمل (بوند و همکاران، 2011) و پرسشنامه تعارض کار-خانواده (کارلسون و همکاران، 2000) بود. داده‌های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد که درمان فراتشخیصی یکپارچه بر اجتناب تجربه‌ای و تعارض کار-خانواده کارمندان دارای فرسودگی شغلی تأثیر معنادار دارد (p<0/001). نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش حاضر بیانگر آن بودند که درمان فراتشخیصی یکپارچه با بهره‌گیری از فنونی همانند شناسایی هیجان‌ها، آموزش آگاهی هیجانی، ارزیابی مجدد شناختی، شناسایی الگوهای اجتناب از هیجان و بررسی رفتارهای ناشی از هیجان می‌تواند به عنوان یک درمان کارآمد جهت کاهش اجتناب تجربه‌ای و تعارض کار-خانواده کارمندان دارای فرسودگی شغلی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

درمان فراتشخیصی یکپارچه؛ اجتناب تجربه‌ای؛ تعارض کار-خانواده؛ فرسودگی شغلی

مراجع

اصلی‌آزاد، مسلم.، صدیقی، سیدکمال.، زرین، آمنه و فرهادی، طاهره. (1396). رابطه مؤلفه‌های سخت‌رویی با ابعاد فرسودگی شغلی مراقبین مبتلایان به معلولیت‌های جسمی، ذهنی و چندگانه سازمان بهزیستی شهر اصفهان سال ۱۳۹۳، نشریه پژوهش توانبخشی در پرستاری، ۳(۳)، ۵۶-۶۲.

اکبری، مهدی.، روشن، رسول.، شعبانی، امیر.، فتی، لادن.، شعیری، محمدرضا و ضرغامی، فیروزه (1394). مقایسه اثربخشی درمان فراتشخیصی مبتنی بر افکار تکرارشونده منفی با درمان فراتشخیصی یکپارچه‌ در درمان بیماران مبتلا به اختلال‌های اضطرابی و افسردگی همایند: کارآزمایی بالینی تصادفی، مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 21(2)، 107-88.

آهنگرزاده، ژیلا.، رفیعی‌پور، امین.، مسلمی، مریم.، حیدری، محمد و نوری نیستانک، آناهیتا. (1397). اثربخشی آموزش مدیریت چندوجهی تنیدگی بر فزون‌کاری و فرسودگی شغلی کارکنان شرکت داروسازی. فصلنامه علمی پژوهشی علوم روانشناختی، 17(71)، 792-783.

بیاتی، حوری. (1397). بررسی ارتباط سقف شیشه‌ای و سلامت روان با فرسودگی شغلی زنان شاغل در شبکه بهداشت و درمان خوانسار و گلپایگان، سال 1397. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد شهرکرد.

بیانی، علی‌اصغر و سمیعی، رضا. (1394). اثر استرس شغلی و فرسودگی شغلی بر سلامت روان معلمان ابتدایی: آزمودن مدل یک فرضیه. مجله سلامت، آموزش و ارتقا، 1(4)، 32-45.

حسینیان، سیمین.، پردلان، نوشین.، حیدری، حمید و سلیمی، سمانه. (1393). تحلیل ساختاری فرسودگی شغلی پرستاران با مولفه‌های مبتنی بر پذیرش، تعهد و تنظیم هیجان، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 24(113)، 46-37.

سپهرمنش، زهرا و احمدوند، افشین. (1394). شیوع فرسودگی شغلی در دستیاران پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کاشان و اصفهان در سال۱۳۹۲، پژوهش در آموزش علوم پزشکی، ۷(۱)، ۲۷-34.

سیدجوادین، سیدرضا و شهبازمرادی، سعید. (1385). فرسودگی شغلی: پژوهشی در شرکت حفار نفت جنوب. علوم مدیریت ایران، 1(2)، 87-63.

عباسی، ایمانه.، فتی، لادن.، مولودی، رضا و ضرابی، حمید. (1391). کفایت روان سنجی نسخه فارسی پرسشنامه پذیرش و عمل- نسخه دوم، روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 2(10)، 65-80.

عبدی، رضا.، بخشی‌پور رودسری، عباس و محمود علیلو، مجید. (1392). کارایی درمان فراتشخیصی یکپارچه در کاهش شدت عوامل فراتشخیصی و نشانه‌های اختلالات هیجانی. مجله روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 3(13)، 27-1.

عطارد، نسترن.، میکائیلی، نیلوفر.، مهاجری، نسترن و وجودی، بابک. (1395). اثر درمان فراتشخیصی یکپارچه بر اختلالات اضطرابی و افسردگی همایند: طرح تک موردی. مجله طنین سلامت، 4 (3)، 61-54.

عیسی‌زاده، آمنه. (1394). نقش پیش‌بینی کننده راهبردهای تنظیم شناختی هیجان در رضایت زناشویی و فرسودگی شغلی پرستاران زن،  نشریه پرستاری ایران، 29(102)، 31-22.

فیروزی، منیژه و بیرانوندی، مهتاب. (1397). اثربخشی درمان فراتشخیصی یکپارچه بر تنظیم شناختی هیجان بیماران قلبی-عروقی، یافته، 20(2)، 102-93.

کلنی، سیمین.، آزادفلاح، پرویز.، عریضی، حمیدرضا.، عزیزخانی، رضا و ادیبی، پیمان. (1396). شیوع نشانگان فرسودگی شغلی در دستیاران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، مجله دانشکده پزشکی ایران، 35(442)، 999-993.

متشرعی، محمدحسین و نیسی، عبدالکاظم. (1389). آزمون الگوی نظری از تعارض کار- خانواده در پرستاران بیمارستان‌های دولتی شهر شیراز، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز.

محمدی، ابوالفضل.، بیرشک، بهروز و غرایی، بنفشه. (1392). مقایسه اثربخشی گروه‌درمانی فراتشخیصی و گروه‌درمانی شناختی بر فرایندهای تنظیم هیجانی، مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 19(3)، 187 -94.

هومن، فرزانه.، مهرابی‌زاده هنرمند، مهناز.، زرگر، یدالله و داودی، ایران. (1394). اثربخشی درمان فراتشخیصی بر علائم اضطراب، افسردگی، راهبردهای شناختی تنظیم هیجانی و عملکرد عمومی زنان مبتلا به اضطراب و افسردگی همبود، مجله دانشگاه علوم پزشکی فسا، 5(4)، 551-63.

یاسمی‌نژاد، پریسا.ف گل‌محمدیان، محسن و سجادی، سیده نسیم. (1397). اثربخشی گروه درمانی به شیوه چند وجهی لازاروس بر ابعاد فرسودگی شغلی کارکنان شرکت گاز، سلامت کار ایران، 15(1)، 115-107.

Allen, L.B., McHugh, R.K., Barlow, D.H. (2008). Emotional disorders: A unified protocol. In D. H. Barlow (Ed.), Clinical handbook of psychological disorders: A step-by-step treatment manual (4th ed., pp. 216–249). New York: Guilford Press.

Ayyala, R.S., Ahmed, F.S.,  Ruzal-Shapiro, C., Taylor, G.A.(2019). Prevalence of Burnout Among Pediatric Radiologists. Journal of the American College of Radiology, 16(4), 518-522.

Barlow, D.H., Allen, L.B., Choate, M.L.(2004). Toward a unified treatment for emotional disorders. Behavior Therapy, 35(2), 205–230.

Bianchi, S.M., Milkie, M.A.(2010). Work and family research in the first decade of the 21st century. Journal of Marriage and Family; 72 (3): 705-725.

Biglan A, Gau JM., Jones LB, Hinds E. Rusby JC, Cody C, et al.(2015). The role of experiential avoidance in the relationship between family conflict and depression among early adolescents. Journal of Contextual Behavioral Science. 4(1): 30-36.

Bond, F.W., Hayes, S.C., Baer, R.A., Carpenter, K.M., Guenole, N., Orcutt, H.K., et al. (2011). Preliminary  psychometric properties of the Acceptance and Action Questionnaire-II: a revised measure of psychological inflexibility and experiential avoidance. Behavior Therapy, 42(4), 676-88.

Carlson, D.S., Kacmar, K.M., Williams, L.J. (2000). Construction and initial validation of a multidimensional measure of work-family conflict . Journal of Vocational Behavior, 12(4), 12-25.

Castro-Camacho, L., Rattner, M., Quant, D.M., González, L., Moreno, J,D., Ametaj, A.(2019). A Contextual Adaptation of the Unified Protocol for the Transdiagnostic Treatment of Emotional Disorders in Victims of the Armed Conflict in Colombia. Cognitive and Behavioral Practice, 26(2), 351-365.

Chang, Y.(2012). The relationship between maladaptive perfectionism with burnout: Testing mediating effect of emotion-focused coping. Personality and Individual Differences, 53(5), 635-639.

Elshaer, N.S.M., Moustafa, M.S.A., Aiad, M.W., Ramadan, M.I.E.(2018). Job Stress and Burnout Syndrome among Critical Care Healthcare Workers. Alexandria Journal of Medicine, 54(3): 273-277.

Fang, Y.(2017). Burnout and work-family conflict among nurses during the preparation for reevaluation of a grade A tertiary hospital. Chinese Nursing Research, 4(1): 51-55.

Farchione, T.J., Fairholme , C.P., Ellard, K.K., Boisseau, C.L., Thompson-Hollands, J., Carl, J.R., Gallagher, M.W., Barlow, D.H.(2012). Unified Protocol for Transdiagnostic Treatment of Emotional Disorders: A Randomized Controlled Trial. Behavior Therapy, 43(3), 666-678.

Guo J., Chen J., Fu J., Ge X., Chen M., Liu Y.(2018). Structural empowerment, job stress and burnout of nurses in China. Applied Nursing Research, 31: 41-45.

Johnson, S.J., Machowski, S., Holdsworth, L., Kern, M., Zapf, D.(2017). Age, emotion regulation strategies, burnout, and engagement in the service sector: Advantages of older workers. Revista de Psicología del Trabajo y de las Organizaciones, 33(3), 205-216.

Kafetsios, K. (2007). Work-family conflict and its relationship with job satisfaction and psychological distress: The role of affect at work and gender. Hellenic Journal of Psychology; 4: 15-35.

Kashdan, T.B., Morina, N., Priebe, S. (2009). Post-traumatic stress disorder, social anxiety disorder, and depression in survivors of the Kosovo War: Experiential avoidance as a contributor to distress and quality of life. Journal of Anxiety Disorders, 23(2), 185.

Kirk, A., Meyer, J.M., Whisman, M.A., Deacon, B.J., Arch, J.J.(2019). Safety behaviors, experiential avoidance, and anxiety: A path analysis approach. Journal of Anxiety Disorders, 64, 9-15.

Sakiris, N., Berle, D.(2019). A systematic review and meta-analysis of the Unified Protocol as a transdiagnostic emotion regulation based intervention. Clinical Psychology Review, 72, 101-107.

Smith, T.D., Hughes, K., DeJoy, D.M., Dyal, M.(2018). Assessment of relationships between work stress, work-family conflict, burnout and firefighter safety behavior outcomes. Safety Science, 103: 287-292.

Steele, S.J., Farchione, T.D., Cassiello-Robbins, C., Ametaj, A., Sbi, S., Sauer-Zavala, S., Barlow, D.H. (2018). Efficacy of the Unified Protocol for transdiagnostic treatment of comorbid psychopathology accompanying emotional disorders compared to treatments targeting single disorders. Journal of Psychiatric Research, 104, 211-216.

Talkovsky, A.M., Green, K.L., Osegueda, A., Norton, P.J.(2017). Secondary depression in transdiagnostic group cognitive behavioral therapy among individuals diagnosed with anxiety disorders. Journal of Anxiety Disorders, 46, 56-64.

Vermeerbergen, L., Van Hootegem, G., Benders, J. (2017). A comparison of working in small-scale and large-scale nursing homes: A systematic review of quantitative and qualitative evidence. International Journal of Nursing Studies, 67, 59-70.

Vieira, J.M., Matias, M., Lopez, F.G., Matos, P.M.(2018). Work-family conflict and enrichment: An exploration of dyadic typologies of work-family balance. Journal of Vocational Behavior, 109: 152-165.

Watai, I., Nishikido, N.,  Murashima, S. (2006). [Development of a Japanese Version of the Work-Family Conflict Scale (WFCS), and examination of its validity and reliability]. Sangyo eiseigaku zasshi= Journal of occupational health, 48(3), 71-81.

Williams, J.L., Hardt, M.M., Henschel, A.V., Eddinger, J.R.(2019). Experiential avoidance moderates the association between motivational sensitivity and prolonged grief but not posttraumatic stress symptoms. Psychiatry Research, 273, 336-342.

Zha, N., Patlas, M.N., Neuheimer, N., Duszak, R.(2018). Prevalence of Burnout Among Canadian Radiologists and Radiology Trainees, Canadian Association of Radiologists Journal, 69(4), 367-372.