مدل ساختاری اثر دلبستگی به والدین بر دلبستگی به همسالان با میانجیگری سرمایه روانشناختی بر تیپ شخصیتی D

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 12، شماره 44، خرداد 1400، صفحه 107-118   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زهره خسروی¹؛ مرضیه هاشمی^{* 2}

¹استاد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

²استادیار، دانشکده روانشناسی و علوم تربتی، دانشگاه خاتم، تهران، ایران

چکیده

هدف: ارتباط والدین و فرزندان یک رابطه‌ی مهم و حیاتی برای ایجاد عشق و امنیت شناخته شده است. این ارتباط نخستین تجربه ارتباطی برای فرزندان است و از طریق آن احساس عشق، صمیمیت و امنیت در کودک ایجاد می‌شود. سبک‌های دلبستگی تاثیری مهم بر سایر روابط فرد دارد و این تاثیر به خصوص در دوران نوجوانی که روابط فرد با همسالانش گسترش بیشتری می‌یابد از اهمیت بسیاری برخوردار می‌شود. هدف این پژوهش، تدوین مدل ساختاری اثر دلبستگی به والدین بر دلبستگی به همسالان با میانجی‌گری سرمایه روانشناختی بر تیپ شخصیتی D بود. روش: این پژوهش یک پژوهش توصیفی از نوع مدل‌یابی است. 200 دانش‌آموز مقطع متوسطه شهر اهواز با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس از دبیرستان‌های اهواز انتخاب و از نظر دلبستگی به والدین، دلبستگی به همسالان، سرمایه روانشناختی و تیپ شخصیتی D مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته‌ها: نتایج مدلسازی معادلات ساختاری بر مبنای ماتریس کواریانس یا همبستگی بین متغیرها نشان داد که 6/96 درصد از متغیر سرمایه روانشناختی توسط دلبستگی به پدر و مادر و تیپ شخصیتی D و 10 درصد از متغیر دلبستگی به همسالان توسط سه متغیر دلبستگی به پدر و مادر و سرمایه روانشناختی تبیین می‌شود. یافته‌ها: نشان داد که  دلبستگی به پدر بیشترین تاثیر را بر دلبستگی به همسالان دارد و پس از آن دلبستگی به مادر قرار دارد. نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش از معنادار بودن مسیر بین تیپ شخصیتی D و سرمایه روانشناختی و مسیر بین دلبستگی به پدر و دلبستگی به همسالان حمایت می‌کند.

کلیدواژه‌ها

دلبستگی به والدین؛ دلبستگی به همسالان؛ سرمایه روانشناختی؛ تیپ شخصیتی دی

مراجع

ایل‌بیگی‌قلعه‌نی،رضا؛ ابوالقاسمی، رضا؛ ابوالقاسمی، عباس؛ رستمی، مریم( 1393). نقش ابعاد شخصیتی HEXACO، تیپ شخصیتی D و هیجانات در کیفیت زندگی افراد مبتلا به سرطان، مجله دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه، (2)3: 21-10.

برون، سیما( 1385). مقایسه دلبستگی( به پدر، مادر و همسال) و سازگاری فردی- اجتماعی در سنین مختلف نوجوانی( از اواخر کودکی تا اواسط نوجوانی) در دانش‌آموزان شهرستان اهواز. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه شهید چمران اهواز.

بشارت، محمدعلی( 1384). بررسی رابطه سبک‌های دلبستگی و هوش هیجانی. فصلنامه اندیشه‌های نوین تربیتی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا( س)، ( 2و3)1: 142-131.

بهادری خسروشاهی، جعفر؛ هاشمی نصرت‌آزباد، تورج؛ باباپور خیرالدین، جلیل( 1393). رابطه سرمایه روانشناختی با سرمایه اجتماعی دانشجویان دانشگاه تبریز. مجله تخصصی پژوهش و سلامت مرکز تحقیقات توسعه اجتماعی و ارتقای سلامت گناباد، (2)3، 54-44.

ذوالجناحی، اهدا؛ گیلار وفایی، مریم( 1383). شیوع تیپ D شخصیتی در جامعه دانشجویان و ارزیابی نیازهای زیستی- رفتاری شخصیت در مستعد بودن با بیماری‌ کرونر قلبی. دومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان. دانشگاه تربیت مدرس.

نریمانی، محمد؛ شاه محمدزاده، یحیی، امیدوار، عظیم؛ امیدوار، خسرو( 1393). مقایسه سرمایه روانشناختی و سبک‌های عاطفی در بین دانش‌آموزان پسر با و بدون ناتوانی یادگیری، مجله ناتوانی‌های یادگیری، (1)4: 118-100.

 

Allen, J. P., & Antonishak, J. (2008). Adolescent peer influences. Understanding peer influence in children and adolescents, 141-160.

Armon, G. (2014). Type D personality and job burnout: The moderating role of physical activity. Personality and Individual Differences, 58, 112-115.

Armsden, G. C., & Greenberg, M. T. (1987). The inventory of parent and peer attachment: Individual differences and their relationship to psychological well-being in adolescence. Journal of youth and adolescence, 16(5), 427-454.

Bowlby, J. (1973). Attachment and loss: Volume II: Separation, anxiety and anger. In Attachment and Loss: Volume II: Separation, Anxiety and Anger (pp. 1-429). London: The Hogarth Press and the Institute of Psycho-Analysis.

Bretherton, I., Munholland, K. A., Cassidy, J., & Shaver, P. R. (2008). Handbook of attachment: Theory, research, and clinical applications.

Carmona–Halty, M., Salanova, M., Llorens, S., & Schaufeli, W. B. (2018). How Psychological Capital Mediates Between Study–Related Positive Emotions and Academic Performance. Journal of Happiness Studies, 1-13.

Cole, K. (2002). Well-being, psychological capital, and unemployment. Journal of Health psychology, 33(3), 122-139.

Datu, J. A. D., & Valdez, J. P. M. (2016). Psychological capital predicts academic engagement and well-being in Filipino high school students. The Asia-Pacific Education Researcher, 25(3), 399-405.

Datu, J. A. D., Valdez, J. P. M., & King, R. B. (2016). The successful life of gritty students: Grit leads to optimal educational and well-being outcomes in a collectivist context. In The psychology of Asian learners (pp. 503-516). Springer, Singapore.

Denollet, J. (2005). DS14: standard assessment of negative affectivity, social inhibition, and Type D personality. Psychosomatic medicine, 67(1), 89-97.

Dowlhahnahi, E.; Gillar Wafaie, M. (2004). The prevalence of personality type D in the student community and the assessment of personality-behavioral needs in being susceptible to coronary heart disease. Second Student Mental Health Seminar. Tarbiat Modares University. (Persian)

Hansch, J. A. (2010). Effects of Parental Divorce on Uncertainty Following Initial Communication with a Potential Romantic Partner.

Ilbeigy Ghale Nei, R., Abolghasemi, A., Rostami,M.( 2014). Role of HEXACO personality dimensions, D personality type and emotion in the quality of people suffering from cancer. Journal of Torbat Heydariyeh University of medical sciences, 2(3): 10-21. (Persian)

Laible, D. (2007). Attachment with parents and peers in late adolescence: Links with emotional competence and social behavior. Personality and Individual Differences, 43(5), 1185-1197.

Laible, D. J., Carlo, G., & Roesch, S. C. (2004). Pathways to self-esteem in late adolescence: The role of parent and peer attachment, empathy, and social behaviours. Journal of adolescence, 27(6), 703-716.

Lei, L., & Wu, Y. (2007). Adolescents' paternal attachment and Internet use. CyberPsychology & Behavior, 10(5), 633-639.

Liao, R. X., & Liu, Y. H. (2016). The impact of structural empowerment and psychological capital on competence among Chinese baccalaureate nursing students: A questionnaire survey. Nurse education today, 36, 31-36.

Luthans, F., Youssef, C. M., & Avolio, B. J. (2015). Psychological capital and beyond. Oxford University Press, USA.

Magoon, M. E., & Ingersoll, G. M. (2006). Parental modeling, attachment, and supervision as moderators of adolescent gambling. Journal of Gambling Studies, 22(1), 1-22.

Markiewicz, D., Lawford, H., Doyle, A. B., & Haggart, N. (2006). Developmental differences in adolescents’ and young adults’ use of mothers, fathers, best friends, and romantic partners to fulfill attachment needs. Journal of youth and adolescence, 35(1), 121-134.

McElhaney, K. B., Immele, A., Smith, F. D., & Allen, J. P. (2006). Attachment organization as a moderator of the link between friendship quality and adolescent delinquency. Attachment & human development, 8(01), 33-46.

Michal, M., Wiltink, J., Grande, G., Beutel, M. E., & Brähler, E. (2011). Type D personality is independently associated with major psychosocial stressors and increased health care utilization in the general population. Journal of affective disorders, 134(1-3), 396-403.

Newman, A., Nielsen, I., Smyth, R., & Hirst, G. (2018). Mediating role of Psychological capital in the relationship between social support and wellbeing of refugees. International Migration, 56(2), 117-132.

Newman, A., Nielsen, I., Smyth, R., Hirst, G., & Kennedy, S. (2018). The effects of diversity climate on the work attitudes of refugee employees: The mediating role of psychological capital and moderating role of ethnic identity. Journal of Vocational Behavior, 105, 147-158.

Nickerson, A. B., & Nagle, R. J. (2005). Parent and peer attachment in late childhood and early adolescence. The journal of early adolescence, 25(2), 223-249.

Oldfield, J., Humphrey, N., & Hebron, J. (2016). The role of parental and peer attachment relationships and school connectedness in predicting adolescent mental health outcomes. Child and Adolescent Mental Health, 21(1), 21-29.

Schneider, L. A., King, D. L., & Delfabbro, P. H. (2017). Family factors in adolescent problematic Internet gaming: a systematic review. Journal of Behavioral Addictions, 6(3), 321-333.

Siu, O. L., Bakker, A. B., & Jiang, X. (2014). Psychological capital among university students: Relationships with study engagement and intrinsic motivation. Journal of Happiness Studies, 15(4), 979-994.

Smith, M. A., Thompson, A., Hall, L. J., Allen, S. F., & Wetherell, M. A. (2018). The physical and psychological health benefits of positive emotional writing: Investigating the moderating role of Type D (distressed) personality. British journal of health psychology.

Stevenson, C., & Williams, L. (2014). Type D personality, quality of life and physical symptoms in the general population: A dimensional analysis. Psychology & health, 29(3), 365-373.

Svansdottir, E., van den Broek, K. C., Karlsson, H. D., Olason, D. T., Thorgilsson, H., & Denollet, J. (2013). The distressed (Type D) and Five-Factor Models of personality in young, healthy adults and their association with emotional inhibition and distress. Personality and individual differences, 55(2), 123-128.

Vanno, V., Kaemkate, W., & Wongwanich, S. (2014). Relationships between academic performance, perceived group psychological capital, and positive psychological capital of Thai undergraduate students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116, 3226-3230.

Wang, Y., Chang, Y., Fu, J., & Wang, L. (2012). Work-family conflict and burnout among Chinese female nurses: the mediating effect of psychological capital. BMC public health, 12(1), 915.

Williams, L., Abbott, C., & Kerr, R. (2016). Health behaviour mediates the relationship between Type D personality and subjective health in the general population. Journal of health psychology, 21(10), 2148-2155.

Williams, L., O'Connor, R. C., Howard, S., Hughes, B. M., Johnston, D. W., Hay, J. L., ... & Grealy, M. A. (2008). Type-D personality mechanisms of effect: the role of health-related behavior and social support. Journal of psychosomatic research, 64(1), 63-69.

Wu, C. S. T., Wong, H. T., Yu, K. F., Fok, K. W., Yeung, S. M., Lam, C. H., & Liu, K. M. (2016). Parenting approaches, family functionality, and internet addiction among Hong Kong adolescents. BMC pediatrics, 16(1), 130.

Yang, X., Zhu, L., Chen, Q., Song, P., & Wang, Z. (2016). Parent marital conflict and Internet addiction among Chinese college students: The mediating role of father-child, mother-child, and peer attachment. Computers in Human Behavior, 59, 221-229.

Yen, J. Y., Yen, C. F., Chen, C. C., Chen, S. H., & Ko, C. H. (2007). Family factors of internet addiction and substance use experience in Taiwanese adolescents. CyberPsychology & Behavior, 10(3), 323-329.

You, J. W. (2016). The relationship among college students' psychological capital, learning empowerment, and engagement. Learning and Individual Differences, 49, 17-24.

Zeifman, D., & Hazan, C. (2008). Pair bonds as attachments: Reevaluating the evidence.