اثربخشی آموزش مهارتهای ارتباطی و اجتماعی با رویکرد شناختی-رفتاری بر سازگاری اجتماعی و تاب آوری تحصیلی دانشجویان دختر شاهد و ایثارگر دانشگاه‌های دولتی شهرستان شهرکرد

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 12، شماره 45، شهریور 1400، صفحه 165-176   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فاطمه محمودی اشکفتکی¹؛ احمد غضنفری^{* 2}؛ سیدکمال صولتی³

¹دانشجوی دکترا روانشناسی عمومی، گروه روانشناسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران.

²دانشیار گروه روانشناسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران.

³استاد مدعو، گروه روانشناسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران و استاد گروه روانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، شهرکرد، ایران.

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف اثربخشی آموزش گروهی مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی با رویکرد شناختی-رفتاری بر سازگاری اجتماعی و تاب‌آوری تحصیلی دانشجویان دختر شاهد و ایثارگر دانشگاه‌های دولتی شهرستان شهرکرد در سال 97 انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشجویان دختر شاهد و ایثارگر دانشگاه‌های دولتی شهرکرد در سال 1397-98 بودند. روش: طرح پژوهش نیمه آزمایشی به‌صورت پیش آزمون-پس آزمون-پیگیری با گروه کنترل بود. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه سازگاری اجتماعی کالیفرنیا (1939) و پرسشنامه تاب‌آوری تحصیلی ساموئلز (2004) بود. مداخلات طی 10 جلسه 90 دقیقه‌ای برای گروه آزمایش اجرا شد. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس اندازه‌گیری مکرر با استفاده از نرم‌افزار SPSS-22 تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد میانگین نمرات سازگاری اجتماعی و تاب‌آوری تحصیلی در گروه آزمایش، افزایش معناداری در مرحله پس‌آزمون نسبت به گروه کنترل داشته است. یافته‌های پژوهش حاکی از اثربخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی بر سازگاری اجتماعی و تاب‌آوری تحصیلی در دانشجویان شاهد و ایثارگر است و این تاثیر بعد از یک ماه و نیم ماندگار بود. نتیجه‌گیری: با توجه به افزایش سازگاری اجتماعی و تاب‌آوری تحصیلی دانشجویان باید به نقش آموزش مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی به عنوان راهکاری برای بهبود سازگاری و تاب‌آوری تحصیلی بیشتر توجه شود.

کلیدواژه‌ها

سازگاری اجتماعی؛ تاب‌آوری تحصیلی؛ مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی؛ رویکرد شناختی-رفتاری

مراجع

آزاده، سارا؛ آزاد، حسین. (1390). بررسی رابطه حمایت اجتماعی، تاب‌آوری و سلامت روانی دانشجویان شاهد و ایثارگر دانشگاه‌های شهر ایلام. مجله علمی پژوهشی طب جانباز، سال 3(12)، 48-58.

آقایوسفی، علی‌رضا؛ زارع، حسین؛ پوربافرانی، سمیه. (1393). بررسی رابطه خودمیان بینی با سازگاری اجتماعی دانشجویان. دو فصلنامه علمی پژوهشی شناخت اجتماعی، ویژه‌نامه، 141-152.

زرگر، فاطمه. (1394). رابطه بین آسیب‌های روان‌شناختی جانبازان و بعد روانی کیفیت زندگی همسرانشان در شهر اصفهان. شفای خاتم، دوره 3(3)، 38-44.

حسین لو، عقیل؛ کاظمیان، سمیه. (1396). نقش پیش‌بینی کنندگی عوامل حمایت‌کننده فردی در سازگاری دانش آموزان نابینا. فصلنامه روانشناسی تحلیلی-شناختی، سال 8(28)، 53-61.

خدایاری فرد، محمد.  (1385). بررسی عوامل مؤثر بر سازگاری اجتماعی دانشجویان شاهد و غیر شاهد. طرح پژوهشی بنیاد شهید انقلاب اسلامی. دانشگاه تهران.

خسروشاهی، جعفر؛ حبیبی کلیبر، رامین. (1396). تأثیر آموزش مهارت‌های ارتباطی بر انگیزش تحصیلی و سازگاری تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه. نشریه علمی-پژوهشی آموزش و ارزشیابی، 10(39)، 151-173.

سبحانی نژاد، مهدی؛ و زراعتی، محسن. (1393). تأثیر آموزش مهارت‌های اجتماعی بر رشد سازگاری فردی دانشجویان دختر دانشگاه علوم پزشکی. دو فصلنامه علمی-پژوهشی دانشگاه شاهد، سال بیست و دوم (7)، 163-174.

سلطانی نژاد، مهرانه؛ آسیابی، مینا. (1393). بررسی شاخص‌های روان‌سنجی پرسشنامه تاب‌آوری تحصیلی. فصلنامه اندازه‌گیری تربیت، سال 5 (15)، 17-34.

صالحی شهرابی، فاطمه؛ ریزه بندی، فرزانه. (1396). تأثیر آموزش خانواده به شیوه شناختی-رفتاری بر افزایش سازگاری فردی اجتماعی مادران دارای کودکان بیش فعالی-نقص توجه. مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 3(4)، 69-87.

طالبی طادی، وحید؛ و رسولی جزی، فاطمه. (1396). تأثیر آموزش مهارت‌های برقراری ارتباط مؤثر بر تاب‌آوری و سازگاری اجتماعی دانش آموزان پسر پایه نهم منطقه پیربکران. سومین کنفرانس بین المللی پژوهش‌های کاربردی در علوم تربیتی و مطالعات رفتاری و آسیب‌های اجتماعی ایران، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی.

عمادی، شایا؛ میرهاشمی، م مالک؛ شریفی، حسن‌پاشا. (1398). پیش‌بینی دلزدگی زناشویی بر اساس تاب‌آوری و راهبردهای سازگارانه و ناسازگارانه تنظیم شناختی هیجان. فصلنامه روانشناسی تحلیلی-شناختی، سال 10(37)، 73-86.

غیرتی، انیسه؛ شعبانی‌فر، آرزو؛ اخلاقی، محبوبه؛ پیمان، نوشین. (1395). رابطه مهارت‌های ارتباطی با سلامت روان در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مشهد. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، 14(3)، 61-72.

کاظم‌زاده عطوفی، مهرداد؛ محمدخانی، شهرام؛ موتابی، فرشته. (1385). راهنمای عملی برگزاری کارگاه‌های آموزش مهارت‌های زندگی: ویژه دانشجویان. تهران: نشر دانژه، چاپ اول؛ 208 صفحه.

Antičević, V, Sindik J, Klarin M, Đogaš V, Stipčić A, Kardum G, Barać, I, ET AL. (2018). Effects of social skills training among freshman undergraduate nursing students: a randomized controlled trial. Med Jad, 48(1-2), 23-32.

Cabrera, N, & Volling, B. (2018). Fathers Are Parents, Too! Widening the Lens on Parenting for Children's Development,  Child Development Perspectives, 12(3), 1-6.

Coskun YD, Garipağaoğlu C, Tosun U. (2014). Analysis of the Relationship between the Resiliency Level and Problem Solving Skills of University Students. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 114, 673-680.

Cubukcu Z, & Gultekin M. (2006). Social skills required to be acquired in primary school. Turkish World Social Science Journal, 37, 155-174

Demby KP, Riggs SA, Kaminski PL. (2015). Attachment and Family Processes in Children's Psychological Adjustment in Middle Childhood. Family Process, 56(1), 234-249. https://doi.org/10.1111/famp.12145

Fernández-Martínez E, Andina-Díaz E,  Fernández-Peña R, García-López R,  Fulgueiras-Carril I, liebana-Presa C. (2017). Social Networks, Engagement and Resilience in University Students. Int J Environ Res Public Health, 14(12), 18-18.

Folke CSR, Carpenter B, Walker M, Scheffer T, Chapin and Rockström J. (2010). Resilience thinking: integrating resilience, adaptability and transformability. Ecology and Society, 15(4),20. http://dx.doi.org/10.5751/ES-03610-150420.

Greca AML, Lai BS, Joormann J, Auslander BB, & Short MA. (2013). Children's risk and resilience following a natural disaster: Genetic vulnerability, posttraumatic stress, and depression. Journal of Affective Disorders, 151(3), 860-867.

Gokel O, Dagli G. (2017). Effects of Social Skill Training Program on Social Skills of Young People. Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 13(11), 7365-7373.

Han L, Zhao SY, Pan XY, Liao CJ. (2017). The impact of students with left-behind experiences on childhood: The relationship between negative life events and depression among college students in China. International Journal of Social Psychiatry, 64(1), 56-62.

Jones CJ, & Peskin H. (2017). California Psychological Inventory (CPI). Encyclopedia of Personality and Individual Differences, 1–22.

 Lau EYH, Chan KKS, Lam CB. (2018). Social Support and Adjustment Outcomes of First-Year University Students in Hong Kong: Self-Esteem as a MediatoR. Journal of College Student Developmenournal, 59(1), 129-134.

Longobardi, E, Spataro P, Ross-Arnaud C. (2016). Relations between theory of mind, mental state language and social adjustment in primary school children. European Journal of Developmental Psychology, 13(4), 424-438.

McLafferty M, Mallet J, and McCauley V.(2012).Coping at university: the role of resilience, emotional intelligence, age and gender. J.Quant.Psychol.Res.1, 1–6.

McLanahan S, Tach L, &Schneider D. (2013). The Causal Effects of Father Absence. Annual Review of Sociology, 39, 399-427.

Narayanan SS, & Cheang AWO. (2016). The Influence of Perceived Social Support and Self-Efficacy on Resilience among First Year Malaysian Students. Kajan Malaysia, 34(2), 1-23.

Neuner-Jehle S, Gruninger U, and Schmid M. (2016). Efficacy of a Communication Skill Training Fostering Health Promotion in Primary Care: A Mixed Method Analysis. Journal of Community Medicine & Health Education, 6(2), 1-9.

Nyambura Mwangi, C. (2017). Relationship among type of school, academic resilienve and academic achievement among secondary school student in Kiambu county. International Journal of Social Sciences, 3(3), 1092-1107.

Ribeiro IJS, Pereira R, Freire IV, Oliveira BG, Casooti CA. et al. (2018). Stress and Quality of Life among University Students: A Systematic Literature Review. Health Professions Education, 4(2), 70-77.

Rudolph TC. (2005). The effects of a social skills training program on children with ADHD: Generalization to the school setting (Graduate Thesis and Dissertations). Retrieved from  http://scholarcommons. usf.edu/cgi/ viewcontent.cgi?article=1837&context=etd

Samuels WE. (2004). Development of a non-interactive measure of academic success: toward the quantification od resilience. From www.Proquest.com

Scharf M, Wiseman H, Farah F. (2011). Parent-adolescent relationships and social adjustment: The case of a collectivistic culture. International Journal of Psychology, 46(3),177-90 

Seo K, Kwon M. (2016). Study on the Effects of Interpersonal- Communication Competence and Family Communication Patterns on Academic Resilience.  Indian Journal of Science and Technology,  9(40), 1-7.

Torun, M. (2008). Effects of the social skill training program on the social skill level of soldiers (Master Thesis). Ankara: Gazi University.

Perez W, Espinoza R, Ramos K, Coronado HM, & Cortes R. (2009). Academic resilience among undocumented Latino students. Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 31(2), 149–181.

Wilks SE. (2008). Resilience a mid-Academic Stress:   The Moderating Impact of Social Support among Social Work Students. Advances in Social Work, 9(2), 106-125.

Wilks SE, & Spivey CA. (2010). Resilience in Undergraduate Social Work Students: Social Support and Adjustment to Academic Stress.  Journal of Social Work, Education, 29(3), 276-288.