انسان‌شناسی تاریخی رواج آیین شمنیسم در بین اقوام ترکمن

فصلنامه تاریخ

مقاله 7، دوره 16، شماره 63، اسفند 1400، صفحه 177-208   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

شاهپور قجقی نژاد¹؛ محمود سید^{* 2}؛ علی باصری³؛ وحید رشیدوش³

¹دانشجوی دکترای مردم شناسی، گروه مردم شناسی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار گروه تاریخ ، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، ،تهران،ایران

³استادیار گروه مردم شناسی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

انسان‌شناسی تاریخی به عنوان یک شاخه ترکیبی و حوزه میان رشته ای نقطه تلاقی دو علم تاریخ وانسان‌شناسی است. این مقاله به مطالعه سیر تطور آیین شمنیسم در بین اقوام ترکمن می پردازد. بررسی شمنیسم به عنوان کهن ترین قالب دینی در میان ترکمن ها و تلفیق آن با تصوف اسلامی بخشی از مباحث این پژوهش را به خود اختصاص می دهد. با مطالعه بقایای آیین های شمنی سیر تطور تاریخی نظام اعتقادی اقوام ترکمن مورد بررسی قرار گرفت.چنانچه بسیاری از اعتقادات وآیین های اقوام ترکمن ریشه در باورهای کهن دینی و ابتدایی مانند اعتقاد به سحر، جادو و تسلط ارواح به انسان ها و به طور کلی در شمنیسم دارد. با وجود پذیرش اسلام از سده های پیش تاکنون امروزه نیز نشانه های شمنیستی در مراسم آیینی آن ها متجلی است.پرشش اساسی این پژوهش آن است سیر تطور آیین پرخوانی به عنوان بازمانده آیین شمنیسم در بین ترکمن های اوغوز چگونه بوده است؟ آنچه که امروزه از آن به عنوان آیین پرخوانی یاد می شود در ادیان کهن اقوام ترکمن و نیز شمن ها در نظام سیاسی و اجتماعی اوغوزها چه جایگاهی داشته اند؟در این پژوهش با رویکرد تاریخی به آیین ها وباورهای شمنی در ادیان ابتدایی اوغوزها و نیز به جایگاه شمن ها در تاریخ باستانی آن ها پرداخته شد و در نهایت با بررسی تاریخ قومی ترکمن ها(اوغوزها)به بقایای آیین های شمنی تحت عنوان آیین پرخوانی در یافته های میدانی تحقیق پرداختیم.

کلیدواژه‌ها

انسان‌شناسی تاریخی؛ شمنیسم؛ اقوام ترکمن؛ اوغوزها

مراجع