نگرش اشراقی بر«حُسن» و تجلی آن در نگاره‌های ایرانی سده هشتم تا دهم هـ.ق ( با گزینش شش اثر مشهور از مکتب‌های این دوران)

عرفان اسلامی

دوره 18، شماره 69، مهر 1400، صفحه 127-150   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمدصادق علی اسمعیلی¹؛ عبدالرضا مظاهری^{* 2}؛ محمدرضا شریف زاده³

¹دانشجوی دکتری گروه فلسفه هنر، دانشکده هنرومعماری، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران.

²استاد گروه عرفان اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]

³دانشیار دانشکده هنرومعماری، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

شهاب­الدین سهروردی(شیخ اشراق) رساله­ای  به­نام «فی حقیقة­العشق» دارد که در فصول مختلف  آن به مقوله «حُسن» می­پردازد. با­توجه­به تأثیر دیدگاه اشراقی سهروردی بر ادبیات عرفانی و هنر ایرانی دوران بعد، به نظر می­رسد هنرمندان نگارگر قرن هشتم تا دهم نیز در بیان زیبایی آثار خود، نگرشی اشراقی را به­کار­گرفته­اند. سؤال این است که چگونه نگارگر ایرانی برای آفرینش فضاهای تصویر، با محوریت «حُسن»، از اندیشه اشراقی سهروردی مایه­گرفته­است و وجه تمایز کمال و جمال آثار نگارگری در چیست؟ پژوهش نگاهی تاریخی و هدفی بنیادین داشته و به روش توصیفی ـ تحلیلی عمل­کرده­است. نتایج حاکی از آن است که نگارگران در بیان زیبایی به هر دو وجه کمالی و جمالی حُسن توجه­داشته­اند. تا آنجایی­که به ساختار بیرونی آثار مربوط می­شد از وجه کمالی و در بیان جمال آثار که به ساختار درونی اثر مربوط می­شدند از­ طریق شهود و تخیل در جهان مثالی عمل می­نمودند.

کلیدواژه‌ها

سهروردی؛ هنر اشراقی؛ تجلی؛ حُسن؛ جمال و کمال؛ نگارگری مکتب هرات و تبریز

مراجع