عرفا و کرامت حلال‌خواری

عرفان اسلامی

دوره 18، شماره 69، مهر 1400، صفحه 167-186   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مریم حقی^{* 1}؛ زهرا صالحی‌ساداتی²

¹استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]

²استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

کرامات عرفا و حکایت­های مربوط به آن­ها حجم وسیعی از قصه­های عرفانی را تشکیل­می­دهد و یکی از مباحث کلیدی متون عرفانی فارسی به­شمار­می­رود. در یک طبقه­بندی کلّی انواع مختلف کرامات به سه گونه اصلی اِخبار از غیب، اشراف بر ضمایر و تصرف در عالم هستی تقسیم­بندی می‌شوند که هرکدام شامل چندین گونه فرعی می­باشند. یکی از گونه­های فرعی کرامات اِخبار از غیب، تشخیص ویژگی حرام یا شبهه­ناک بودن لقمه و غذا از طریق فراست و با تعلیم الهی است. این کرامت برپایه این اعتقاد صوفیان بنا­شده­است که اگر همه عالم را خون مطلق فرا­بگیرد مؤمن از آن جز حلال نمی­خورد. در این کرامت، عارف بدون هیچ نشانه­ای و گاه با نشانه­هایی همچون جنبیدن رگ انگشت، دراز نشدن دست به­سوی حرام، احساس سیری و پایین­ نرفتن لقمه حرام از گلو، ندارسیدن به دل، سخن­گفتن طعام حرام، دیدن سیاهی، نجاست و خونابه در غذا و... همراه است. گاهی مخالفان عرفا از این شیوه برای امتحان و آزمودن حقانیت آن­ها استفاده­می­کردند و غالباً پس از تشخیص عارف، استغفار­کرده و از مریدان عارف می­شده­اند. در این مقاله سعی­شده­است ضمن گردآوری، دسته­بندی و تحلیل این­گونه از کرامات در کتب عرفانی متقدم، به نمونه­هایی متأخر از این کرامت نیز اشاره­شود.

کلیدواژه‌ها

عرفان و تصوف؛ کرامت؛ اِخبار از غیب؛ حلال‌خواری؛ تشخیص غذای حرام و شبهه‌ناک

مراجع