رابطه دعا و مقام رضا در عرفان اسلامی

عرفان اسلامی

دوره 18، شماره 69، مهر 1400، صفحه 209-232   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محسن مهرانی¹؛ منیرالساذات پورطولمی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری رشته عرفان اسلامی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج،ایران.

²دانشیار گروه فلسسفه وعرفان اسلامی، واحد کرج،دانشگاه آزاد اسلامی،کرج، ایران.نویسنده مسئول: [e-mail]

چکیده

دعا­کردن و  راز و نیاز با معبود از جمله آموزه­های مؤکد دینی و عرفانی است. از طرف دیگر یکی از مراتب  و مقامات عرفانی  مقام رضا است، یعنی  سالک  باید رضایت  کامل  به  قضا و قدر الهی داشته  و همواره راضی  به رضای حق  باشد..  پرسش اینجاست  که  آیا منافاتی  بین  دعا­کردن و مقام رضا وجود ندارد ؟آیا دعا­کردن، اعتراض  به قضا و قدر الهی محسوب نمی شود؟ در این  تحقیق مطالبی دالّ بر ضرورت دعا و نیایش از قرآن کریم و احادیث معصومین(ع(و سخنان اولیاء الله ذکر شده­است و بیان شده  که دعا، مغز عبادت است ،دعا سلاحِ مؤمن است و اینکه ترک دعا، معصیت است و عاجزترین مردم کسانی هستند که توفیق دعا­کردن ندارند. همچنین از عرفای بزرگ اسلامی مطالبی در بابِ رضا بیان شده که سالک  باید بر آنچه از دستش رفت غمناک نبوده و بر آنچه که بدست می­آورد، خوشحال نشود و باید راضی به قضای حق باشد و  یقین داشته­باشد که خداوند بهترین مقّدرات را برای او در نظر گرفته­است و  همۀ امور براساس حکمتِ الهی است، لذا بر حکم و قضای الهی اعتراضی نکند و شاکر باشد. از تحلیل این دو امر به­ظاهر متقابل بر مبنای قرآن و عرفان این نتیجه حاصل شده که سالک می تواند در همان حالی­که باید به قضای الهی راضی است، دست به دعا بردارد . اودعا­کردن را امر الهی ،وسیله سخن گفتن با خداوند و وظیفه خود می­داند و از طرفی  به هرچه در قضا و قدر برای انسان در نظر گرفته شده رضایت  کامل دارد و می­پسندد هرآنچه را خداوند برای او پسندیده است.

کلیدواژه‌ها

دعا؛ مقام رضا؛ قضای الهی؛ عرفان اسلامی؛ توحید؛ توکل

مراجع