غربت‌اندیشی عارفانه خواجوکرمانی و سلمان ساوجی

عرفان اسلامی

دوره 18، شماره 69، مهر 1400، صفحه 233-256   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سمیه عبدالهی‌نجات¹؛ محمد‌رضا زمان احمدی^{* 2}؛ عبدالرضا مدرس‌زاده³

¹دانشجوی دوره دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی، کاشان، ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.نویسنده مسئول: [e-mail]

³دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی، کاشان، ایران.

چکیده

زبان مهم‌ترین ابزار برقراری ارتباط است که از طریق آن انسان می تواند به بیان مفاهیم و نیازهای گوناگون خود بپردازد؛ یکی از این نیازها، بیان حسرت ، دل­تنگی و غم غربت نسبت به گذشته­است که نوستالژی نامیده­می­شود.مفهوم غربت  با اندیشه، احساس و رفتار آدمی درآمیخته است. غربت درتصوف و عرفان اسلامی، حضوری قابل­اعتنا دارد و صاحب ابعاد معنایی و تفسیرهای گوناگون است، همچنین غم غربت از موثرترین انفعالات روحی درادب فارسی به­ویژه در قرن هشتم قلمداد می­شود. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و با هدف بررسی اشعار خواجوی کرمانی و سلمان ساوجی در حوزۀ نوستالژی عرفانی صورت­گرفته تا بتوان از نگاه این شاعران عارف انواع غم غربت و عوامل مؤثر در ایجاد این اندیشه بررسی و تبیین گردد. مهم‌ترین دستاورد این پژوهش شناسایی عوامل مختلف تاثیرگذار بر فکر و ذهن شاعر و بررسی میزان انعکاس آن  برای درک و ارتباط بهتر با اشعار ایشان می­باشد. دوری از وطن اصلی و معشوق حقیقی، مضمون نوستالژی دو شاعر است. نتایج این مقاله بیانگر آّن است که سلمان ساوجی مانند خواجوی کرمانی، غربت عرفانی برخاسته از فراق محبوب حقیقی و دوری از وطن اصلی را دریافته­است.

کلیدواژه‌ها

غربت؛ وطن؛ عرفان؛ نوستالژی؛ خواجوی کرمانی؛ سلمان ساوجی

مراجع