بررسی مقایسه‏ ای زبان نمادین در آثار عرفانی رسالةالطیر ابن ‏سینا و منطق‏ الطیر عطار

عرفان اسلامی

دوره 18، شماره 69، مهر 1400، صفحه 277-294   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سعید فرزانه فرد^{* 1}؛ فرزانه دستمرد²

¹استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سراب، دانشگاه آزاد اسلامی، سراب، ایران. نویسنده مسئول: farzane. saeed@gmail. Com

²ستادیار دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. [e-mail]

چکیده

از روزگاران گذشته نماد و نمادپردازی شیوه­ای در بیان داستان­ها و اسطوره­ ها بوده­ است.  زبان به­ عنوان بستری برای این نمادپردازی به­ شمار می­ رفته ­است. حرکت اجتماعی- فرهنگی عرفان و تصوف نوعی زبان خاص را می طلبید تا فهم معانی عمیق آن برای کسانی که با این مفاهیم بیگانه­ اند، به­ آسانی میسّر نگردد. ابن­ سینا در رسالةالطیر خود و عطار در منطق­ الطیر از نمادهایی برای بیان مفاهیم ثانویه که خاص حوزۀ عرفان است بهره­ برده­ اند. مقالۀ حاضر به ­شیوه توصیفی تحلیلی به بررسی مقایسه‏ ای انواع نمادها در دو متن یاد­شده­ می­ پردازد. نتیجه پژوهش حاضر بیانگر این است که ابن­ سینا و عطار هر دو از نماد برای بیان مفاهیم عرفانی بهره­ برده­ اند؛ به­ گونه­ ای که می­ توان این دو اثر را داستان­هایی نمادین (سمبولیک) با رنگ عرفانی دانست. بیشتر نمادهای این دو اثر بویژه منطق­ الطیر از جمله نمادهای وضعی (قراردادی) است. به­ این­ معنا که حاصل ابتکار و خلاقیت ابن ­سینا و عطار می­ باشد. جدای­ از­این، می­ توان نمادهای سنتی (عمومی) را نیز در این دو اثر یافت.

کلیدواژه‌ها

عرفان؛ نماد؛ نمادپردازی؛ ابن‌سینا؛ رسالةالطیر؛ عطار؛ منطق‌الطیر

مراجع