ترسیم نقشة دانش مقالات مستخرج از پایان نامه‌های کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه‌های آزاد اسلامی

دانش شناسی

مقاله 4، دوره 14، شماره 53، شهریور 1400، صفحه 35-48   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

اسماعیل خادمی زاده¹؛ فاطمه نوشین فرد^{* 2}؛ امیررضا اصنافی³

¹دانشجوی دکترای، علوم ارتباطات و دانش‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران

²دکتری تخصصی علم اطلاعات و دانش شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

³دکتری تخصصی علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

هدف: این پژوهش با هدف ترسیم نقشة دانش مقالات مستخرج از پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه‌های آزاد اسلامی انجام شده است.
روش‌ پژوهش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی گذشته‌نگر است و از طریق فنون کتابسنجی (تحلیل هم‌واژگانی) به بررسی مقالات استخراج شده از 1374 تا نیمسال اول 1398 پرداخته است. در این پژوهش، اطلاعات 506 پایان‌نامه با استفاده از «فهرست پایان‌نامه‌های کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه‌های ایران»، «پایگاه اطلاعات پایان‌نامه‌های ایران» و «پایگاه پایان‌نامه‌های علم اطلاعات و دانش‌شناسی» جمع‌آوری و تعداد 122 مقاله مستخرج از این پایان نامه‌ها از پایگاه‌های اطلاعاتی فارسی بازیابی شد. از مجموع 391 کلیدواژه، 33 کلیدواژه با حداقل فراوانی 8، با استفاده از قانون برادفورد و آستانه شمول برای ساخت ماتریس هم‌رخدادی انتخاب شد و با استفاده از نرم‌افزار یوسی نت نقشه‌ها و مقدار شاخص‌های مرکزیت درجه، نزدیکی و بینابینی ترسیم و محاسبه شد.
یافته‌ها: یافته‌های نشان داد که با توجه به شاخص‌های مرکزیت درجه کلیدواژه­های برتر به ترتیب، «سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با مرکزیت درجه 12»،  «کتابخانه­های دانشگاهی با مرکزیت درجه 9»، «فناوری اطلاعات با مرکزیت درجه 9»، «کتابداران با مرکزیت درجه 7» و «کتابخانه دیجیتال با مرکزیت درجه 7» در رتبه‌های اول تا پنجم و  مقادیر مرکزیت نزدیکی مربوط به کلیدواژه‌های برتر به ترتیب، کتابخانه‌های دانشگاهی، کتابداران، علم سنجی و کتابخانه‌های عمومی در جایگاه اول تا چهارم بیشترین تأثیر در شبکه قرار دارند.
نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهد تمرکز بیشتر مقالات مستخرج از پایان‌نامه بر موضوعات کتابخانه‌های دانشگاهی، کتابداران، علم‌سنجی و کتابخانه‌های عمومی می‌باشد که می‌تواند حاکی از اهمیت این مباحث در پژوهش‌های مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه‌های آزاد اسلامی باشد.

کلیدواژه‌ها

پایان نامه‌ها؛ علم اطلاعات و دانش‌شناسی؛ دانشگاه‌های آزاد اسلامی ایران؛ نقشة دانش؛ تحلیل هم‌واژگانی (تحلیل هم‌رخدادی واژگان)؛ ترسیم نقشه

مراجع