تأثیر حملات ترکمانان سلجوقی و غُز بر امنیت غذایی فلات ایران ( در قرن پنجم هجری)

فصلنامه تاریخ

مقاله 20، دوره 16، شماره 62، آذر 1400، صفحه 363-391   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

محسن مومنی¹؛ امنه فرهنگ دیزج^{* 2}

¹استادیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه

²دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه

چکیده

وررد ترکمانان سلجوقی به قلمرو غزنویان در اوایل قرن پنجم هجری قمری سرآغاز تحولات مهمی در فلات ایران بود. ترکان سلجوقی که به هنگام ورود به قلمرو غزنویان ساختاری ایلی داشتند و این درحالی بود که خراسان، به عنوان دروازه ورود آنان به قلمرو غزنویان، ساختاری یکجانشین و ترکیبی از روستا و شهر بود. تازه واردان به خراسان و بعدها قلمروهای غربی تر به لحاظ اعتقادی و مذهبی مسلمان بودند. اما در کنار ورود این عناصر ایلی، مهاجرت گسترده ای از قبایل ترکمان را شاهد هستیم. شیوه معیشت و گذران زندگی این قبایل ترکمان چالش هایی را برای جمعیت یکجانشین این مناطق به دنبال داشت. پژوهش حاضر با تکیه بر داده ها و گزارش های تاریخی در این دوران به دنبال تحلیل و بررسی وضعیت امنیت غذایی قبل و بعد از ورود ترکمانان سلجوقی به فلات ایران می باشد. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد، ترکمانان سلجوقی و قبایلی که همراه آنان در این مهاجرت بودند با اقدامات منفی که در ابتدا آنها مرتکب شدند نه تنها امنیت کلی بلکه امنیت غذایی را تهدید کردند. بدنبال از بین رفتن امنیت، مشکلات متعدد دیگری گریبان گیر مردم ایالات مختلف شد. پژوهش حاضر با روش و رویکرد توصیفی- تحلیلی با طرح این پرسش، که چه عواملی برامنیت غذایی مردم در دوره سلجوقیان تأثیر گذار بوده است؟ سعی دارد به بررسی امنیت غذایی، نوع خوراک و محصولات متنوع مناطق مختلف بپردازد.

کلیدواژه‌ها

ترکمانان سلجوقی؛ جنگ؛ امنیت؛ غذا؛ شهر

مراجع