طراحی مدلِ تعالیِ اخلاقِ سازمانی برای سازمانهای دولتی ایران

فصلنامه مدیریت توسعه و تحول

دوره 13، شماره 45، شهریور 1400، صفحه 13-25   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مسعود حقیقت شهرستانی¹؛ علی اصغر پورعزت^{* 2}؛ غلامرضا معمارزاده طهران³؛ ناصر حمیدی⁴

¹دانشجوی دکتری، گروه مدیریت دولتی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

²استاد، گروه مدیریت دولتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران (نویسندۀ مسئول)

³دانشیار، گروه مدیریت دولتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

⁴دانشیار، گروه مدیریت دولتی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

چکیده

امرِ اخلاقی، از جمله پدیده هایی است که از آغاز شکل گیری تمدن های رسمی در تاریخ، پدیدار گشته و گذشته ای بس طولانی دارد. دین اسلام، زندگی سالم را در گرو تعالی اخلاق می داند. در همین امتداد، بسیاری از سازمانها نیز، نیکی و نیکوکاری را نردبان توسعه خود می یابند. وجود انواع نارسائی ها و شکافها و نیز اقبال به جهت گیری اخلاقی در سازمانها، فرصتی برای تولید و توسعه مدلهای تعالی اخلاق در سازمانها فراهم آورده است. طراحی مدل تعالی اخلاق سازمانی، درپرتو نهج البلاغه، کمک خواهدکرد تا نیاز سازمانهای ایرانی، در جهت تعالی اخلاق سازمانی، برآورده شود. پژوهش حاضر، پژوهشی کیفی است که در آن برای تحلیلِ داده ها، از تحلیل مضمون، استفاده شد. برای دسته بندی ساختارمند مضامین از نرم افزارMAXQDA استفاده گردید. از جهت پایایی و نسبت و شاخص روایی محتوا، مورد تائید خبرگان قرار گرفت. ویژگی مشخصِ مدل طراحی شده، تاکید بر معنویت و مدیریت صحیح تعالی اخلاق سازمانی است. با این نگاه، در درون خود سازمان دولتی، تعالی اخلاق به یک تکلیف تبدیل شده، به شایستگی و مسئولیت پذیری، بهینه سازی فرایندها، ممیزی اخلاقی، الگوهای اخلاقی، حل حرفه ای مسائل سازمان و ایجاد منافع اخلاقی مشترک با عناصر فراسازمانی توجه می گردد.

کلیدواژه‌ها

"اخلاق"؛ "تعالی"؛ "اخلاق سازمانی"

مراجع

[1] احمدی طهرانی، الهام، نعیمی، صدیقه السادات، خادمی کلانتری، خسرو، اکبرزاده باغبان، علیرضا و توکلی زاده، سارا (1396)، «تطابق فرهنگی و بررسی اعتبار محتوای فارسی محور یک پرسش نامه معیار تشخیصی برای اختلالات مفصل فکی- گیجگاهی»، طب توانبخشی، ش3: 140-133.

[2] اسدی، زهرا (1393)، «منشوراخلاقی حکومت و مدیریت علوی در عهدنامۀ مالک اشتر»، پایان نامۀ کارشناسی مرکز مدیریت حوزۀ علمیۀ خواهران.

[3] ایمانی لیل آبادی، علی، شاه صفی، حسن و تاج آبادی، حسین (1396)، اصول اخلاق سازمانی در اسلام، فصلنامه مطالعات منابع انسانی، شماره 25: 164- 141.

 [4] پورعزت، علی اصغر (1394)، «مدیریت ما، مدیریت اسلامی در پرتو نهج البلاغه امام علی (ع)»، تهران: انتشارات بنیاد نهج البلاغه، چاپ پنجم.

 [5] حسنقلی پور یاسوری، طهمورث، جواد فقیهی پور، جواد و فقیهی پور، سمیه (1394)، «روش تحقیق به زبان ساده؛ پژوهش کیفی»، تهران: نشردارالفنون، چاپ اول.

 [6] حسین زاده، امیر و عابدی جعفری، حسن (1386)، مرزشناسی حوزۀ اخلاق سازمان و مدیریت، فصلنامۀ حوزه و دانشگاه روش شناسی علوم انسانی. سال سیزدهم، شمارۀ 53، ص144-133.

[7] خدری، بهزاد، محمدزاده، اقدم و مومنی ماسوله،  فریده السادات (1395)، عوامل اجتماعی موثر بر فساد اداری در سازمانهای دولتی شهرستان سنندج، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره60: 172- 137.

 [8] خسروانیان، حمیدرضا و شفیعی رودپشتی، میثم (1390)، مطالعۀ تطبیقی الگوی مدیریت اخلاق در سازمان در مکاتب غربی و آموزه های علوی، فصلنامۀ علمی –پژوهشی پژوهش نامۀ اخلاق، سال چهارم، شمارۀ 12، ص172-145

[9] رضی، سید شریف (1392)، نهج البلاغه حضرت علی (ع)، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ شانزدهم.

[10] سلطانی، ایرج (1393)، «الگوی سرآمدی اخلاقی»،اصفهان: انتشارات ارکان دانش. چاپ دوم.

[11] شاه علی، مهرزاد، علی رشیدپور، اسماعیل کاوسی و اعتباریان، علی اکبر (1394)، الگوی پیاده سازی اخلاق حرفه ای در سازمان های ایران،  مدیریت شهری، شماره 39: 406- 393.

[12] شیری، مصطفی (1380)، رابطۀ اخلاق سیاست از دیدگاه امیرالمومنین علی (ع)، پایان نامۀ کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق(ع)، دانشکدۀ معارف اسلامی و علوم سیاسی.

 [13] عابدی رنانی، علی (1396)، اخلاق فضیلت سازمانی: کاربرد اخلاق فضیلت در مدیریت، معرفت، شماره 239: 72-61.

 [14] فرامرز قراملکی، احد (1393)، درآمدی بر اخلاق حرفه ای، تهران: سازمان مدیریت صنعتی. چاپ هشتم.

[15] فرامرز قراملکی، احد (1394)، سازمانهای اخلاقی در کسب و کار، قم: نشر مجنون، چاپ پنجم.

 [16] فرامرز قراملکی، احد (1394)، اخلاق سازمانی، تهران: انتشارات سازمان مدیریت صنعتی، چاپ دوم.

[17] لاوتن، آلن (1384)، «مدیریت اخلاقی در خدمات دولتی»، ترجمه محمدرضا ربیعی مندجین و حسن گیوریان. انتشارات یکان.

[18] لطف پوری، فروزان (1394)، بررسی تاثیر اخلاق سازمانی بر بهره وری نیروی انسانی در جمعیت هلال احمر، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت دولتی، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران، دانشکدۀ مدیریت.

[19] محمدبیگی، ابوالفضل، نرگس محمدصالحی و گلی، محمد علی (1393)، روایی و پایایی ابزارها و روش های مختلف اندازه گیری آنها در پژوهشهای کاربردی در سلامت، مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، دورۀ13، شمارۀ12. ص1170-1153.

[20] محمدی، مسلم و گل وردی، مهدی (1392)، مولفه های اخلاق حرفه ای در سازمان با الگو گرفتن از مبانی دینی، فصلنامۀ اسلام و مدیریت، سال 2، شمارۀ 3، ص180-161.

 [21] مشایخی، رضا (1396)، ارسطو، اخلاق نیکو ماک، تهران: نشر دهخدا، چاپ دوم.

[22] مصباحی، مریم و عباس زاده، عباس (1392)، الگوی سیستمی اخلاق حرفه ای در آموزش عالی(تحقیق کیفی)، فصلنامه اخلاق زیستی، شماره 10: 32- 11.

 [23] میرزایی، خلیل (1393)، طرح و پایان نامه نویسی، تهران: نشر جامعه شناسان، چاپ چهارم.

[24] هاشمیان، فرزانه (1381)، بررسی ویژگی های اخلاقی مدیران کارآمد در حکومت اسلامی از دیدگاه نهج البلاغه، پایان نامه کارشناسی ارشد، مرکز آموزش مدیریت دولتی استان قم.

[25] هس مر، ال تی (1377)، اخلاق در مدیریت، ترجمه سیدمحمد اعرابی و داود ایزدی، دفترپژوهشهای فرهنگی.

 [26] یوسفی، زهره (1391)، بررسی رابطه اخلاق گرائی مدیران و فرهنگ سازمانی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات تهران، د انشکدۀ مدیریت.

]27[Adelstein, J.,  Stewart, C., (2016). Code of Ethics: A Stratified Vehicle for Compliance, J Bus Ethics,  138: 53– 66.

]28[ Ananthram, S., Chan, Ch., (2016), Religiosity, Spirituality and Ethical Decision-Making: Perspectives from Executives in Indian Multinational Enterprises, Springer Science Business Media, 843-880

]29[ Kotsopoulou, A., Melis, A., Koutsompou, V.I., Karasalidou, Ch., (2015), E-therapy: The Ethics Behind the Process, International Conference on Communication ,management and information technology, pp. 1-8.

]30[ Riivari, E., Maiija A.L., )2017(, Organizational Ethics Virtues of Innovativeness, springer science-business media Dordrecht, pp.1-17.

]31[ Sampson, T., )2015(,The Effects of Ethical Leadership in Solving Ethical Dilemmas in Real State: an Exploratory Qualitative Study , a dissertation presented in partial fulfillment of the requirements for the degree doctor of philosophy ,Capella university.

]32[ Sapp, S., )2015(, Financial Reporting, Ethics, the Pressures Accountants Experience and Solutions, a dissertation presented in partial fulfillment of the requirements for the degree doctor of business administration,university of phoenix.

]33[ Temengosei, E., )2015(, The Relationships between Corporate Supervisors use of Ethics-Related Actions and Organizational Success, graduate faculty of school of business and technology in partial fulfillment of the requirements for the degree of doctor of philosophy, northcentral university.

]34[ Willard, S., ) 2015(,Year of  Ethics, Journal of the association of nurses in aids care. Vol. 26 ,No 3, pp. 1-2.

]35[ Witt, J., )2007(, The Big Pictuer, a Sociology Primer, philip butcher.