بررسی جنبه‌های بلاغی نامه‌های شاهنامه با رویکرد جایگاه جمله‌های خبری و انشایی

زیبایی‌شناسی ادبی

مقاله 7، دوره 12، شماره 48، شهریور 1400، صفحه 193-215   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

زینت جهانی¹؛ کیمیا تاج نیا^{* 2}؛ اسماعیل اسلامی³

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحدجیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت ، ایران

³استادیار گروه ادبیات عرب واحد جیرفت،دانشگاه آزاد اسلاممی،جیرفت،ایران

چکیده

معانی به‌عنوان یکی از سه علم زیباشناسی سخن پارسی، جایگاه خاص و ممتازی در بلاغتِ سخن دارد و علوم و فنون بلاغی در شکل‌گیری زبان، نقـش مهمّـی دارند. با توجّه به قواعد و اصول علم معانی، نقش و اهمّیّت انواع جمله در انتقال مفاهیم، قابل بررسی است. این علم، انواع جمله را به خبر و انشا تقسیم و از نظر معانی ثانوی، مطالعه می‌کند. در این پژوهش که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای صورت گرفته، نویسنده درصدد آن است تا به بررسی جنبه‌های بلاغی نامه‌های شاهنامه با رویکرد جایگاه جمله‌های خبری و انشایی بپردازد و به این نتیجه رسیده است که در منظومه‌های داستانی و حماسی فارسی، نقش و تعداد بسیاری نامه وجود دارد که قابل مقایسه با نامه‌های شاهنامۀ فردوسی نیست و تعداد دویست و پنجاه نامۀ به کار رفته در شاهنامه گواه این ادعاست. این نامه‌ها بیشتر در دو بخش پهلوانی و تاریخی به کار رفته‌اند و هدف فردوسی فقط انتقال اندیشه و خواست فرستندۀ آن‌ها نیست؛ بلکه هر یک فرصتی هستند برای حکیم تا نوآوری و تنوع به کار آورد؛ گاه بخش‌هایی از داستان را از زبان نویسندۀ نامه، نقل می‌کند؛ گاه با بیان احساسات فرد از زبان خود او، شوری در سخن می‌افکند تا مجالی برای پرداخت شخصیت قهرمانان حماسه بیابد و بی‌آنکه حضورش، سایه‌ای بر رویدادها بگسترد، تحلیل‌ها و حتّی پیام‌های خویش را به مخاطب می‌رساند و در یک کلام، نامه‌ها آینۀ تمام نمای شاهنامه‌اند.

کلیدواژه‌ها

انواع اطناب؛ بلاغت؛ علم معانی؛ خبر و انشا؛ شاهنامه فردوسی

سایر فایل های مرتبط با مقاله

بررسی جنبه‌های بلاغی نامه‏های شاهنامه با رویکرد جایگاه جمله‌های خبری و انشایی.docx

مراجع