تأثیر هویت شهری در گذرهای تاریخی با رویکرد پیاده محوری نمونه موردی: گذر کوچه اتابکان

آمایش محیط

دوره 14، شماره 53، شهریور 1400، صفحه 155-176   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

علیرضا عبداله زاده فرد^{* 1}؛ علی شکور²؛ زهرا محمدی³

¹(استادیار گروه شهرسازی، واحد صفاشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، صفاشهر، ایران)

²(استاد گروه جغرافیای انسانی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران)

³(کارشناسی ارشد طراحی شهری، واحد بیضا، دانشگاه آزاد اسلامی، بیضا، ایران)

چکیده

 
ادراک هویت، درک کیفیت‏هاى فضاهاى شهرى و احساس تعلق به محیط، اغلب از طریق پیاده‏روى در محیط قابل‌دستیابی هستند. ازاین‌رو هویت‌پذیری، با ایجاد نقطه مشترکی بین گروه‏ها و نسل‌های مختلف سبب تشکیل هویت شهر و نتیجتاً ارتقاء هویت ساکنین می‏شود. بافت تاریخی در شهرها یکی از موارد مرتبط با هویت محسوب می‏شود که متناسب با شرایط انسانی و طبیعی خود نیازمند مداخله و اصلاح است، ازاین‏رو می‏توان پیاده محوری را به‌عنوان روندی مداخله‏ای در شهرها در راستای ارتقاء هویت مکان در نظر گرفت. لذا این تحقیق با مطالعات میدانی و با استفاده از روش توصیفی با استناد به متون و مصادیق موجود، تأثیر هویت شهری در گذرهای تاریخی با رویکرد پیاده محوری را در محدوده گذر کوچه اتابکان شیراز را به‌عنوان هدف خود قرار داده است و پرسشنامه‏ای تهیه گردید که توسط 148 نفر از شهروندان پاسخ داده شد. عدد آلفای کرونباخ آزمون پایایی برابر 9/92% به دست آمد و جهت تحلیل اطلاعات آماری از نرم‏افزار SPSS استفاده شد که در بخش تحلیلی از آزمون‏های ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی ساده، تحلیل واریانس و تحلیل عاملی استفاده‌شده است. با توجه به داده‏های به‌دست‌آمده، ضریب همبستگی پیرسون 776/0 و سطح معناداری کوچک‌تر از 05/0، می‎توان گفت که بین معیارهای هویت شهری و گسترش پیاده محوری رابطه معنی‎دار وجود دارد و بر اساس تحلیل واریانس با سطح معنی‏داری 000/0 بین سه متغیر پیاده محوری، هویت شهری و بافت‎های‏تاریخی رابطه معنادار وجود دارد و درنتیجه با آزمون رگرسیون خطی ساده از بین معیارهای پیاده محوری، معیار شادی‏بخش بودن با 7/38 درصد بیشترین تأثیر، معیار راحتی با 2/8، معیار انعطاف‏پذیری با 1/3، معیار ارتباط با 6/2 درصد به ترتیب اهمیت تأثیرگذاری بر متغیر هویت شهری در بافت تاریخی می‎باشند و با استفاده از آزمون تحلیل عاملی با سطح معنی‏داری 000/0، بین سه متغیر هویت شهری، پیاده محوری و تمایل عابران اثر متقابل معنی‎دار وجود دارد و بر اساس تحلیل واریانس تمایل عابران تأثیر بیشتری نسبت به پیاده محوری بر روی گسترش پیاده محوری دارد.
 
 

کلیدواژه‌ها

هویت شهری؛ گذرهای تاریخی؛ پیاده محوری؛ گذر کوچه اتابکان؛ شیراز

مراجع

 

• جعفری‏مبین،ش.1392. ارزیابی کیفی پیاده راه‏های شهری در شهرهای ایرانی نمونه موردی: پیاده راه بوعلی شهر همدان، پژوهش‏های شهری هفت شهر،(4):36-29.
• حبیبی،م.1380. مسیر پیاده گردشگری، نشریه هنرهای زیبا، (9):51-43.
• حبیبی،ک.، بهزاد فر،م.، جابری، ا.1393. پیاده راه محرک توسعه در بافت کهن شهری بررسی نقش محور استروگ در شهر کپنهاگ، فصلنامه علمی-ترویجی منظر، (15):61-55.
• رضویان،م.، محمدی،ع.، برغمدی،م.، شمس پویا،م.1393. ارزیابی هوَیت محله‏های شهری با سنجش حس تعلق به مکان مطالعه موردی محله چای بوئی شهر گنبدکاووس، فصلنامه پژوهش‏های دانش زمین، (18): 37-27.
• سرائی، م.، بهرامی، ف.، مهره کش، ش.1391. مؤلفه‌های هویت‌بخش محله‏های تاریخی شهر بافت پیرامون مسجد جامع شهر اصفهان، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهر ایرانی-اسلامی، (8): 36-27.
• صفاری راد، ع.، شمس، م.1395. بررسی تطبیقی معیارهای قابلیت پیاده مداری در سطح محلات شهری (مطالعه موردی: محلات جدید و قدیمی شهر رشت)، فصلنامه آمایش محیط، 39(10)، 183-204.
• عزلتی،ا،.نصر،ط.1394.بررسی مؤلفه‌های هویت‌بخش بافت‌های تاریخی نمونه مطالعاتی:بافت تاریخی شهر شیراز، کنفرانس بین‌المللی دستاوردهای نوین در مهندسی عمران، معماری، محیط‌زیست و مدیریت شهری، تهران، 25 خرداد، 11-1.
• علی اصل ممقانی، ش.، صارمی، ح.، بمانیان، م. 1400. هویت کالبدی فضاهای داخلی خانه‌های سنتی و به‌کارگیری آن در خانه‌های تبریز، فصلنامه آمایش محیط، 52(14)، 197-216.
• کریمی نژاد،م،.ترکاشوند،ع،.جهان‏بخش،ح.1394. جایگاه هویت شهری در احیای بافت تاریخی نمونه موردی بافت تاریخی شهر لنگرود، همایش ملی و معماری و شهرسازی ایرانی-اسلامی، استان گیلان مرکز رشت،17 اردیبهشت، 10-1.
• کلانتری خلیل‌آباد, ح، براتی، فاطمه.1394. بررسی شاخصه‌های پیاده مداری در گذرهای تاریخی رویکردی نو در ارتقاء هویت شهری نمونه موردی: گذر سرشور، کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در عمران، معماری و شهرسازی، تهران، 5 آذر، 16-1.
• کیانی، ا، سالاری سردری، ف، افراسیابی راد، م.1389.بررسی هویت شهری در بهسازی و نوسازی بافت‏های تاریخی مطالعه موردی شهر گور-فیروز‏آباد، مجله علمی-پژوهشی فضای جغرافیایی، (30): 33-21.
• لطیفی،غ، فیضی چشمه گلی، ق، باجلال، ر.1394. تبیین و ارزیابی شاخص‏های مؤثر در هویت شهری نمونه موردی محله نوغان در شهر مشهد، فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهشنامه خراسان بزرگ، (20): 42-25.
• محمدی، ن، تقی پور، م.1394.نقش مبلمان شهری در سرزندگی پیاده راه‏های بافت تاریخی (نمونه موری: خیابان حافظیه و شهرداری)، دو فصلنامه پژوهش‏های منظر شهر، (4): 68-59.
• محمدی, ج،. بخشی،ا،.آقایی،ل.1392. شناخت هویت کالبدی و فضایی بافت تاریخی شهرها (مطالعه موردی: محله فهادان شهر یزد)، اولین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط‌زیست پایدار، همدان، 28 شهریور، 21-1.
• معینی، م.1390.شهرهای پیاده مدار.تهران: چاپ دوم، انتشارات آذرخش، 178.
• مهندسین مشاور پرداراز.1389.طرح تفصیلی منطقه 8 (بافت تاریخی- فرهنگی شیراز).
• میرزایی،س.1397. تأثیر هویت شهری در گذرهای تاریخی با رویکرد پیاده محوری نمونه موردی: گذر بین‌الحرمین شیراز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته طراحی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیضا، 3-32-41-42.
• نصر،ط،.ماجدی،ح.1392.نگاهی به مقوله هویت در شهرسازی، فصلنامه علمی-پژوهشی معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، (11): 277-269.
• نوفل، ع.، کلبادی،پ،.پورجعفر،م.1388.بررسی و ارزیابی شاخص‏های مؤثر در هویت شهری نمونه موردی محله جلفا در شهر اصفهان، فصلنامه علمی-پژوهشی آرمان‌شهر، (3): 69-57.
• نوکار، ب.، کرکه آبادی، ز.، ارغان، ع. 1398. بررسی تأثیرات کاربری‌های مذهبی بر هویت شهر اسلامی (محدوده موردمطالعه مناطق یک و دو شهر یزد)، فصلنامه آمایش محیط، 44(12)، 85-104.
• وارثی،ح،.عامل بافنده،م،.محمد زاده،م. 1389. بررسی و تحلیل مؤلفه‏های هویت شهری و رابطه آن با میزان تعلق مکانی ساکنین شهرهای جدید (مطالعه موردی: شهر گلبهار)، مجله پژوهش و برنامه‏ریزی شهری، (2): 36-17.
• هرندی،م،.فرخی،م.1392. پیاده راه حلقه‏ی مفقوده حمل‌ونقل پایدار انسان‌محور، کتاب مجموعه مقالات منتخب اولین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط‌زیست پایدار، تهران، شهریور 1392، 14-1.
• Colin, w.1978.The Child In The City, Pantheon Books.221 p
• Mayes,R. 2010 “Doing cultural work: Local postcard production and place identity in a rural shire”, Journal of Rural Studies,26:1-11
• Tölle, A.2010.“Urban identity policies in Berlin: From critical reconstruction to reconstructing the Wall”, Cities, 27(5):348-357.
• Yuen,B.2005.“Searching for place identity in Singapore”, Habitat International,29:197-214
• Walmsley, D.J. 1990. Urban Living. London: Longman Scientifi c and Technical Wheeler, Rachel Sabates and Devereux, Stephen. Transformative social protection, Institute of development Studies, IDS working paper 232, Brighton, Sussex bn19re, England,October 2004.