واکاوی دلالت صوم بر امامت از منظر آیات و روایات

فصلنامه مطالعات قرآنی

دوره 12، شماره 46، مرداد 1400، صفحه 107-124   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qsf.2021.685746

نویسنده

فاطمه انصاری

دانشجوی دکترای فقه و حقوق دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

فقها در تمام دوران همواره همِّ رسیدن به حقیقت احکام را داشته‌اند: زیرا رسیدن به مراد شارع مقدس و نیل به حقیقت أحکام، از طریق فهم معانی پنهان و اشارات کلام مولا می‌باشد. این پژوهش به بررسی بطن و حقیقت یکی از احکام الهی- صوم- می‌پردازد. نگارنده ضمن تبیین حقیقت صوم و ارتباط آن با صبر و ولایت، با نگاهی نو با استناد به قرآن و و روایات نورانی حضرات معصومین(علیهم السلام) به بررسی حقیقت ارکان صوم و شئونات متکثره‌ای از شهر الله می‌پردازد و اثبات می‌کند که حقیقت شهر رمضان، ابتنای تکالیف بر یسر، حکمت تشریع صیام، حدود الله، تکبیر در شهر الله الاکبر، فطر و زکات فطره؛ چیزی جز معرفة الامام و ولایت پذیری نیست. یعنی اساس صوم بر مبنای ولایت امیرالمؤمنین و اولادش می‌باشد؛ لذا به امساک درصورتی که در معرفت و طاعت امام نبوده باشد، صوم اطلاق نمی‌شود و چنین فعلی تخصصاً از عنوان صوم خارج خواهد بود. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی می‌باشد. 

کلیدواژه‌ها

صوم؛ روزه؛ صبر؛ امامت؛ ولایت؛ آیات؛ روایات

مراجع

کتابنامه

قرآن کریم.

ابن بابویه. 1376ش، الأمالی، چ6، تهران: کتابچی.

ابن بابویه. 138ش، علل الشرائع، چ1، قم: کتابفروشی داوری.

ابن بابویه. 1396ق، فضائل الأشهر الثلاثة، محقق: غلامرضا عرفانیان یزدی، چ1، قم: کتابفروشی داودی.

ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی. 1385ش، دعائم الإسلام، چ2، قم: مؤسسة آل البیت(ع).‏

ابن شاذان قمی، أبو الفضل. 1363ش، الفضائل، چ2، قم: رضی.

ابن شهر آشوب مازندرانی. 1379ق، مناقب آل أبی طالب(ع)، چ1، قم: علامه.

ابن طاووس، علی بن موسی. 1409ق، إقبال الأعمال، چ2، تهران: دار الکتب الإسلامیه.

ابن مشهدی، محمد بن جعفر. 1419ق، المزار الکبیر، مصحح: جواد قیومی، چ1، قم، جامعه مدرسین.

ابن منظور، محمد بن مکرم. 1414ق، لسان العرب، چ3، بیروت، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.

استرآبادی، علی. 1409ق، تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة، چ1، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.

اشعری قمی، احمد بن محمد. 1408ق، النوادر، چ1، قم: مدرسة الإمام المهدی(عج).

بحرانی، سید هاشم. 1374ش، البرهان فی تفسیر القرآن، چ1، قم: مؤسسة البعثة.

حافظ برسی، رجب بن محمد. 1422ق، مشارق أنوار الیقین فی أسرار أمیر المؤمنین(ع)، چ1، بیروت: الأعلمی.

حر عاملی، محمد بن حسن. 1409ق، وسائل الشیعة، چ1، قم: مؤسسة آل البیت(ع).‏

حر عاملی، محمد بن حسن. 1425ق، إثبات الهداة بالنصوص والمعجزات، چ1، بیروت: الأعلمی‏.

صفار، محمد بن حسن. 1404ق، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد(ص)، چ2، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.

عاملی نباطی، علی بن محمد. 1384ق، الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم، مصحح: میخائیل رمضان، ط1، ‏نجف: المکتبة الحیدریة.

علوی، محمد بن علی. 1428ق، المناقب، مصحح: حسین موسوی بروجردی، ‏چ1، قم: دلیل ما.

علی بن موسی الرضا. 1406ق، صحیفة الإمام الرضا(ع)، چ1، مشهد: کنگره جهانی امام رضا(ع).

عیاشی، محمد بن مسعود. 1380ق، تفسیر العیّاشی، چ1، تهران: المطبعة العلمیة.

قرشی، علی اکبر. 1412ق، قاموس قرآن، چ6، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

کلینی، محمد بن یعقوب. 1407ق، الکافی، چ4، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

کبیر مدنی شیرازی، سید علی خان بن احمد. 1409ق، ریاض السالکین فی شرح صحیفة سیّد الساجدین، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

کوفی، فرات بن ابراهیم. 1410ق، تفسیر فرات الکوفی، چ1، تهران: مؤسسة الطبع والنشر فی وزارة الإرشاد الإسلامی.

مجلسی، محمد باقر. 1403ق، بحار الأنوار، ط2، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

مجلسی، محمدتقی. 1406ق، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، چ2، قم: مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور.

 

مقالات

مهریزی، مهدی. 1376ش، «اجتهاد در فهم نصوص»، فصلنامه علوم حدیث، بهار، شماره 3، صص2-9.

وزیری، مجید. 1391ش، «روش شناسی تفسیر فقهی شیعه»، مطالعات قرآنی، دوره3، شماره 11، صص161-184.