شناسایی پیشران‌های کلیدی در راستای تحقق‌پذیری امنیت پایدار منطقه‌ای بر اساس معیارهای پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: منطقه‌ی لواسانات)

جغرافیا و مطالعات محیطی

دوره 11، شماره 41، اردیبهشت 1401، صفحه 39-54   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زهرا سرتیپی¹؛ مهدی مدیری^{* 2}؛ زهرا پیشگاهی فرد³

¹دانشجوی دکتری؛ گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده ادبیات، علوم انسانی و اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استاد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، مجتمع دانشگاهی پدافند غیرعامل، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران

³استاد، گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

توسعه‌ی منطقه‌ای یک هدف برجسته در برنامه‌ریزی محیطی و فضایی در دهه‌های اخیر به‌شمار می‌رود که شامل برنامه‌های گوناگون با هدف تسهیل در ارتقای مؤلفه‌های اقتصادی و اجتماعی، کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی و افزایش ایمنی و امنیت منطقه در مواجهه با انواع بلایا و بحران‌ها می‌باشد. بنابراین، مؤلفه‌های امنیت از ارکان اصلی تحقق توسعه‌ی منطقه‌ای محسوب می‌گردند و هدف از تحقیق حاضر شناسایی پیشران‌های کلیدی تأثیرگذار بر تحقق امنیت پایدار منطقه‌ی لواسانات بر اساس معیارهای پدافند غیرعامل می‌باشد. روش تحقیق در مطالعه‌ی حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی است. همچنین جامعه‌ی آماری تحقیق شامل مسئولان، مدیران و کارشناسان حوزه‌ی پدافند غیرعامل منطقه‌ی لواسانات می‌باشد که حجم نمونه بر اساس روش دلفی 100 نفر تعیین شده است. به‌منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات تحقیق نیز از روش حداقل مربعات جزئی در نرم‌افزار Smart-pls استفاده شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که مهمترین پیشران‌های تأثیرگذار بر تحقق امنیت پایدار منطقه‌ی لواسانات بر مبنای پدافند غیرعامل مربوط به پیشران‌های مدیریت مبتنی بر پیش‌گیری، مدیریت مبتنی بر آمادگی و برنامه‌ریزی مناسب کالبدی-زیست‌محیطی بوده که به ترتیب امتیاز مدل ساختاری برای آنها 823/0، 753/0 و 677/0 می‌باشد. همچنین در بین پیشران‌های فرعی نیز بیشترین تأثیرگذاری مربوط به پیشران‌های ارتباطات میان سازمانی به‌منظور مشارکت حداکثریِ سازمان‌های مرتبط در فاز پیشگیری از آثار و نتایج بحران‌ها، تشکیل سیستم‌های پشتیبان تصمیم‌گیری و هدایت‌کننده و پایگاه‌های اطلاعاتی مبتنی بر آمار و اطلاعات مکانی-جغرافیایی برای شناسایی و اولویت‌بندی مکان‌های حادثه‌خیز می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

توسعه‌ی منطقه‌ای؛ امنیت پایدار؛ پدافند غیرعامل؛ منطقه‌ی لواسانات

مراجع

انوری، محمدرضا؛ نظمی، ابوالفضل. (1396). مدیریت فضایی آسیب‌شناسی امنیت شهری و ضرورت پدافند غیرعامل در برنامه‌ریزی شهری (نمونه موردی: مناطق دو و سه شهرداری مشهد). علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی)، دوره‌ی 13، شماره 26، صص 46-31.

پاشازاده، اصغر؛ یزدانی، محمدحسن. (1397). تاب‌آوری شهری. اردبیل: انتشارات گونش نگار.

حاتمی‌نژاد، حسین؛ عظیم‌زاده‌ی ایرانی، اشرف. (1394). ساماندهی محلات شهری بر مبنای الزامات پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: محلات ناحیه‌ی شش منطقه دو شهر تهران). اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، دوره‌ی 24، شماره 96، صص 112-91.

حسینی، سیدبهشید. (1386). تدوین معیارهای پدافند غیرعامل در معماری اماکن عمومی. تهران: مؤسسه‌ی آموزشی و تحقیقاتی پدافند غیرعامل و دانشکده‌ی معماری و شهرسازی دانشگاه هنر تهران.

درویشی، یوسف؛ صمدزاده، وحید. (1399). ارزیابی انعطاف‌پذیری فضاهای باز در محلات شهری از منظر پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: منطقه ۱ شهر تبریز). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، دوره‌ی 15، شماره 53، صص 1308-1291.

رشید کلویر، حجت‌الله. (1399). ارزیابی الزامات پدافند غیرعامل در راستای برنامه‌ریزی مدیریت بحران در حوزه‌ی مدیریت شهری اردبیل. پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دوره‌ی 11، شمار 43، صص 222-200.

عباس‌زاده فتح‌آبادی، مهدی؛ سبزی، روح‌الله. (1394). الگوی فازی-سیستمی هوشمندسازی قدرت و تحقق امنیت پایدار در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه‌ی سیاست، دوره‌ی 45، شماره 3، صص 758-741.

کاظمی، شهربانو؛ تبریزی، نازنین. (1394). ارزیابی ایمنی فضای شهری با تأکید بر شاخص‌های پدافند غیرعامل (نمونه موردی: شهر آمل). مطالعات ساختار و کارکرد شهری، دوره‌ی 3، شماره 9، صص 26-11.

ملکی، سعید؛ زادولی خواجه، شاهرخ؛ زادولی، فاطمه. (1394). پدافند غیرعامل در طراحی و برنامه‌ریزی شهری. تهران: انتشارات راه تدبیر.

CTMS. (2016). Manuale per l'analisidella Condizione Limite per l'Emergenza (CLE) dell'insediamento urbano. Versione 1.1, Commissione tecnica per la microzonazione sismica, BetMultimedia, Rome. Italian.

Darkwah, R. M., Cobbinah, P. B., & Anokye, P. A. (2018). Contextualising urban resilience in Ghana: Local perspectives and experiences. Geoforum, 94, 12-23.

Dolce, M., Speranza, E., Bocchi, F., & Conte, C. (2018). Probabilistic assessment of structural operational efficiency in emergency limit conditions: the I.OPà.CLE method. Bull. Earthq. Eng. 16, 3791–3818. https://doi.org/10.1007/s10518-018-0327-7.

Dreier, P. (2003). American urban crisis, a decade after the Los Angeles riots. National Civic Review, 92(1), 35-55.

Goehhering, A. (2009). Analytical methods to enhance passive urban design. 26th conference in passive and low energy architecture, Quebec City, Canada.

Hamer, J. (2012). “Keynote address", Global Security Forum, Center for Strategic and International Studies (CSIS), USA.

Lane Marcus B. (2003). Reviewing the Regional Forest Agreement Experience: The Wicked Proplem of Commen property Forests, Presented at Regional Forest Agreements and the public Interest: A National Symposium. Australian National University, Canberra, Australia.

Leritina, G., & Hauskenc, K. (2011). Preventive strike vs. false targets and protection in the fence strategy. Reliability engineering and system safety, 96(8), 912-924.

Pelling, M. (2003). Disaster Management in Cities. London.

Shamsuddin, S. (2020). Resilience resistance: The challenges and implications of urban resilience implementation. Cities, 103, 1-8.

Smith, Gayle E. 2(008). In Search of Sustainable Security. Linking National Security, Human Security, and Collective Security to Protect America and Our World'', http: //www. americanprogress.org/publicsearch/?text=Enter+search+terms+here&searchicon.x=11&searchicon. y=8(visited: 17/7/2012).

Such-Pinsly, D. (2019). Measuring security in the built environment: Evaluating urban vulnerability in a human-scale urban form. Landscape and Urban Planning, 191, 1-12.

Weisburd, D., Telep, C. W., Braga, A. A., Cave, B., Bowers, K., Eck, J. E., & et al. (2016). Place matters. Cambridge University Press.

Wise, S. C., & Cheng, T. (2016). How officers create guardianship: An agent-based model of policing. Transactions in GIS, 20(5), 790–806.

Zhang, Y., & Brown, D. E. (2013). Police patrol districting method and simulation evaluation using agent-based model & GIS. Security Informatics, 2(1), 7.