محاسبه شاخص‌های اقلیم گردشگری مدل RayMan در شهر یاسوج و بررسی روند آن‌ها

جغرافیا و مطالعات محیطی

دوره 11، شماره 41، اردیبهشت 1401، صفحه 107-122   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

وجیهه قربان نیا خبیری^{* 1}؛ الهه عظیمی²؛ محسن آرمین³

¹گروه مهندسی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان، ایران

²کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه یزد، یزد، ایران

³استادیار، گروه مهندسی منابع طبیعی- آبخیزداری- دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه یاسوج

چکیده

در این تحقیق تقویم گردشگری شهر یاسوج  با استفاده از شاخص‌های PET، SET و PMV  حاصل از اجرای مدل RayMan به لحاظ قابلیت استفاده از پارامترهای مختلف اقلیمی، فرم محاسباتی مناسب و پشتیبانی توسط نرم‌افزار مربوطه در یک دوره زمانی 30 ساله (1988 تا 2018) تعیین شد و سپس روند این شاخص‌ها و پارامترهای هواشناسی مؤثر بر آنها با استفاده از آزمون ناپارامتری من – کندال مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس هر سه شاخص مورد بررسی شرایط آسایش و راحت بدون تنش گرمایی یا سرمایی برای گردشگران در شهر یاسوج، 6 تا 7 درصد از کل روزهای سال یعنی حدوداً معادل یک ماه است که این شرایط بر اساس شاخص PET، در ماه فروردین و بر اساس شاخص‌های PMV  و SET در اواخر اردیبهشت و اوایل خرداد است. بر اساس شاخص‌های PET و PMV شرایط اقلیم گردشگری در شهر یاسوج در یک سال عمدتاً سرد تا خیلی سرد با تنش سرمایی شدید تا بسیار شدید است. در صورتی که شرایط عمده اقلیم گردشگری بر اساس شاخص SET، خنک تا خیلی خنک است. در مقایسه با واقعیت‌های اقلیمی به نظر می‌آید که شاخص PMV نسبت به دو شاخص دیگر بهتر گویای تقویم گردشگری شهر یاسوج هم به لحاظ تعیین مناسب‌ترین زمان گردشگری هم به لحاظ شرایط عمده اقلیم گردشگری در طول سال است. در موضوع بررسی روند شاخص‌های اقلیم گردشگری و پارامترهای مؤثر بر آنها، نتایج به طور کلی نشان دهنده این است که پارامترهای دمای خشک و فشار بخار از ماه بهمن تا تیر دارای روند افزایشی و از ماه مرداد تا دی دارای روند کاهشی هستند. پارامترهای رطوبت، سرعت باد و میزان ابرناکی از ماه بهمن تا تیر بدون روند و از ماه مرداد تا دی دارای روند کاهشی هستند. شاخص‌های PET، SET و PMV  در همه ماه‌های سال به جزء ماه جولای (معادل مرداد ماه) دارای روند هستند، به طوری که از ماه بهمن تا تیر دارای روند افزایشی و از ماه مرداد تا ماه دی دارای روند کاهشی هستند.

کلیدواژه‌ها

واژه های کلیدی: اقلیم گردشگری؛ مدل RayMan؛ شاخص؛ روند؛ آزمون من&ndash؛ کندال؛ یاسوج

مراجع

اسماعیلی، رضا؛ گندمکار، امیر؛ حبیبی نوخندان، مجید (1390): ارزیابی اقلیم آسایشی چند شهر اصلی گردشگری ایران با استفاده از شاخص دمای معادل فیزیولوژیکPET . مجله پژوهش­های جغرافیای طبیعی، شماره 75،  ص61-47.

آروین، عباسعلی؛ شجاعی­زاده، کبری (1393): ارزیابی شرایط اقلیم گردشگری شهر شیراز با استفاده از شاخص­های دمای معادل فیزیولوژی (PET) و متوسط نظرسنجی پیش بینی شده (PMV). فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال هفتم، شماره 26، ص 98 -87.

باعقیده، محمد؛ عسکری، الهه؛ شجاع، فائزه؛ جمال آبادی، جواد(1391): بررسی و مقایسه­ی عملکرد پارامترهای مدل ریمن در تعین تقویم گردشگری، مطالعه موردی شهر اصفهان. جغرافیا و توسعه، شماره 36، ص 135-144.

 بن شمس، آمنه؛ گندمکار، امیر؛ عطایی، هوشمند؛ صابری، حمید (1399): بررسی روند تغییرات دمایی و اقلیم آسایش گردشگری جزایر قشم و کیش در عصر گرمایش جهانی. جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای)، سال 10، شماره 3، ص 765-741.

 بیاتی خطیبی، مریم؛ ملکی، شهرام؛ غفاری، درنا؛ هادی، ثریا (1395): پهنه­بندی مناطق مناسب فتوتوریسم در ایران. جغرافیا و برنامه­ریزی، سال 20، شماره 57، ص 63-79.

 پناهی، علی؛ ستاری، علیرضا (1396): تحلیلی بر پتانسیل­های اقلیم گردشگری در شهرهای دامنه سبلان. جغرافیا و برنامه­ریزی، سال 21، شماره 62، ص 61-77.

 تقوایی، مسعود؛ جلالیان، فاطمه (1396): تعیین زمان مناسب برای گردشگری شهری در استان خوزستان. جغرافیا و برنامه­ریزی، سال 21، شماره 61، ص 111-125.

حاجری، زینب؛ ناصر زاده، محمدحسین؛ تقوی گودرزی، سعید ( 1398): تهیه تقویم اکوتوریسم حوزه خلیج فارس بر اساس شاخص­های مدل MEMI (مطالعه موردی: بوشهر). فصلنامه علمی مطالعات مدیریت گردشگری، سال چهاردهم، شماره 46، ص 245-282.

قنبری، سیروس؛ کریمی، جعفر (1392): بررسی تغییرات شاخص اقلیم گردشگری (T.C.I) در استان اصفهان در دوره زمانی (1976-2005). برنامه­ریزی منطقه­ای، سال 3، شماره 12، ص 71-82.

 گندمکار، امیر؛ مرادمند، سعیده (1392): بررسی روند تغییرات اقلیم آسایش گردشگری استان چهار محال و بختیاری با استفاده از شاخص PMV. فصلنامه فضای گردشگری، دوره 2، شماره 8، ص 14-1.

 Buratti, C., Ricciardi, P (2009): Adaptive analysis of thermal comfort in university classrooms: Correlation between experimental data and mathematical models, Building and Environment, 44: 674–687.

 De Freitas, C.R (2003): Tourism climatology: evaluating environmental information for decision making and business planning in the recreation and tourism sector, International journal Biometeorology, 48: 45-54.

Deb, C., Ramachandraiah, A (2010): The significance of physiological equivalent temperature (PET) in outdoor thermal comfort studies, International Journal of Engineering Science and Technology, 2(7): 2825- 2828.

 Fang Sang, Y., Wang, Z., Liu, CH (2014): Comparison of the MK test and EMD method for trend and EMD method for trend identification in hydrological time Series, Journal of Hydrology, 510: 293-298.

 Fanger, P.O. (1972): Thermal Comfort, McGraw-Hill, New York.

 Hamed, Kh., Rao, R (1998): A modified MannKendall trend test for autocorrelated data", Journal of Hydrology, 204:182-196.

 Honjo, T (2009): Thermal comfort in outdoor environment, Global Environmental Research, 13: 43-47.

Hoppe, P (1999): The physiological equivalent temperature – a universal index for the biometeorolgical assessment of the thermal environment, International Journal of Biometeorolgy, 43:71- 75.

 Jendritzky, G., Menz, G., Schmidt-Kessen, W., Schirmer, H (1990): Methodik Zur Räumlichen Bewertung der Thermischen Komponente im Bioklima des Menschen, Akademie für Raumforschung und Landesplanung, Hannover.

 Kendall, M.G (1975): Rank Correlation Measures,Charles Griffin, London.

 Lecha, L., shackleford, P (1997): Climate services for tourism and recreation, WMO Bulletin, 46-49.

 Mann, H.B (1945): Nonparametric Tests Against Trend, Econometrica,13: 245–259.

 Mason, P (2003): Tourism Impacts: Planning and Management, Butterworth- Heinemann An imprint of Elsevier Linacre House, Jordan Hill, Oxford OX2 8DP, 200 Wheeler Road, Burlington, MA 01803, First published.

 Matzarakis, A (2001): Climate and Bioclimatic Information for the Tourism in Greece. Proceeding of the 1st International workshop climate, tourism and recreation. International society of biometeorology, commission on climate, tourism and recreation.

 Shackford, P.,Olsson,  Le  (1995): Tourism, climate and wether , WMO Bulletin, 44: 239-242.

 Pantava, K., Theharatos, G., Mavrakis, A., Sacntamuris, M (2010): Evaluating thermal comfort condition and heat responses during an extremely hot summer in Athens, Building and Environment, 46:339-344.

Thorsson, S., Lindquist, M., Lindquist, S (2006): Thermal Bioclimatic Conditions and Patterns of Beheviour in an Urban Uark in Goteborg Sweden, International Journal of  Biometorol, 48:149-156.

Yue, Sh., Pilon, P., Phinney, B., Cavadias ( 2002): The influence of autocorrelation on the ability to detect trend in hydrological series, Hydrological Processes,16:1807–1829.

 Zaninovic, K., Matzarakis, A (2004): Variation and Trends of Thermal Comfort at The Adriatic coast:, Ber. Motorola. Inst. Univ. Freiburg Nr. 12: 74-81.