مفهوم و جایگاه صلاحدید در حقوق بینالملل

تحقیقات حقوقی بین المللی

مقاله 1، دوره 13، شماره 47، فروردین 1399، صفحه 1-23   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد رضا سبحانی¹؛ رضا موسی زاده^{* 2}؛ حسین شریفی طرازکوهی³؛ سعید منصوری⁴

¹دانشجوی دکتری حقوق بین‌الملل عمومی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²استاد دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امورخارجه، تهران، ایران

³استاد حقوق بین الملل، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

⁴استادیار حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

یکی از موضوعاتی که در حقوق بین‌الملل پیرامون آن تعیین تکلیف نشده و از نقاط خاکستری حقوق بین‌الملل محسوب می‌شود، مسئله صلاحدید است. خاکستری بودن صلاحدید در حقوق بین‌الملل، به صاحب حق این امکان را می‌دهد که با اعمال آن، متفاوت از قانون رفتار کند اما در عین حال مسئولیتی نداشته باشد. موضوع صلاحدید در عملکرد شورای امنیت، دولت‌ها و قضات محاکم بین‌المللی از جمله دیوان بین‌المللی دادگستری که مورد مطالعه این مقاله است. در قالب صلاحدید قضایی قابل مشاهده است، اما محدوده و چارچوب آن مشخص نیست. در این مقاله تلاش می‌شود ضمن بیان مفهوم صلاحدید و حوزه‌های قابل اعمال، به تبیین این موضوع بپردازیم که میان استبداد رای و استفاده از اختیار در قالب اصول و دستورالعمل‌ها تفاوت وجود دارد و این اختیارات باید در چارچوبی قانونی اعمال شود. به عبارت دیگر صلاحدید به معنای اعمال سلیقه توسط صاحب حق نیست و قوانین بین‌المللی خود یک راهنمای مشروع برای اعمال این اختیار است. بنابراین در حقوق بین‌الملل برای اعمال صلاحدید در همه حوزه‌ها، محدوده و چارچوب تعیین گردیده است.

کلیدواژه‌ها

صلاحدید؛ شورای امنیت؛ صلاحدید قضایی؛ دیوان بین‌المللی دادگستری؛ صلاحدید دولت‌ها؛ حقوق بین‌الملل

مراجع

- موسی زاده، رضا (1389). سازمان‌های بین‌المللی، چاپ شانزدهم، تهران: انتشارات میزان.

- موسی زاده، رضا، کوهی، ابراهیم (1389). حقوق سازمان‌های بین‌المللی: شورای امنیت، چاپ اول، تهران: نشر میزان.

- عبدی، ایوب، زمانی، سید قاسم (1395). ﺣﺎﺷﯿﻪ ﺻﻼحدﯾﺪ دوﻟﺖﻫﺎ در آزادی دﯾﻦ در ﭘﺮﺗﻮ روﯾﻪ دﯾﻮان اروﭘﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، 19(55).

- شریفی طرازکوهی، حسین، پیرنیا، حیدر (1390). ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﯽ ﺣﯿﺎﺗﯽ در ﭘﺮﺗﻮ آراء ﻗﻀﺎﯾﯽ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، 14(38).

- شریفی، محسن (1386). شرایط حمایت دیپلماتیک از شرکت‌ها‌ در حقوق بین‌الملل: تابعیت شرکت‌ها‌، نشریه راهبرد، (44).

- نصیری، محمد (1394). حقوق بین‌الملل خصوصی، چاپ سی ام، تهران: نشر آگه.

- جعفری، سجاد (1397). اصل حمایت دیپلماتیک و کارکرد آن در حادثه منا، فصلنامه میقات حج، 26(104).

- غمامی، مجید، اشراقی آرانی، مجتبی (1388). تفکیک امر حکمی ‌از امر موضوعی در دارسی مدنی تبیین نظریه عمومی، فصلنامه حقوق، دوره 40، شماره2 .

- سادات میدانی، سید حسین (1391). دیوان بین‌المللی دادگستری ادله اثبات دعوی، چاپ دوم، نشر جنگل.

- شمس، عبدالله (1387). ادله اثبات دعوی، چاپ دوم، نشر دراک.

- چینگهنگو، آستین (1394). مبانی فلسفه حقوق، ترجمه هیبت‌اله نژندی منش، چاپ اول، نشر خرسندی.

- سید مرتضی حسینی، راحله (1394). حمایت دیپلماتیک تقابل حقوق دولت و فرد، نشر شهر دانش.

- نیاورانی، صابر، صابر نیاورانی، ذبیحی شهری،‎ سیده ساناز (1394). حمایت دیپلماتیک در قامت یک حق بشری، فصلنامه مطالعات بین‌المللی پلیس، 6(23).

- ضیایی بیگدلی، محمدرضا (1386). حقوق بین‌الملل عمومی، چاپ بیست و هشتم، نشر گنج دانش.

- معین، محمد (1381). فرهنگ فارسی، چاپ چهارم، تهران: نشر ادنا.

 

اسناد:

- منشور ملل متحد

- میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی

- اساسنامه دیوان بین‌المللی دادگستری

- بیانیه مجمع عمومی‌ سازمان ملل متحد ( 3281،) پیرامون حقوق و تکالیف اقتصادی دولت‌ها

 

Refrences:

- Bouvier's Law Dictionary

- Lockerbie case (Libyan Arab Jamahiriya v. US), 1992 I.C.J

- Prosecutor v. Duško Tadic Case No. IT-94-1-I, 1995

- Prosecutor v. Joseph Kanyabashi, Case No. ICTR-96-15-T,1997

- Osborn v. Bank of the United States, 22 U.S. 738 (1824)

- Cummings v. Missouri, 71 U.S. 4 Wall. 277 (1867)

- S/RES/688 (1991)

- Report of Mohamed Bennouna, Special Rapporteurs of the International Law Commission(1998)

- Report of John R. Dugard, Special Rapporteurs of the International Law Commission(200-2006).