بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر سازگاری روانی اجتماعی، هورمون کورتیزول و تنظیم شناختی هیجان در بیماران عروق کرونر قلب

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 12، شماره 46، آذر 1400، صفحه 93-108   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

گلناز سیف اله زاده¹؛ محمد حاتمی^{* 2}؛ حسن احدی³؛ محمد غفاری نژاد⁴

¹دانشجوی دکترای روانشناسی سلامت، گروه روانشناسی، واحد امارات ، دانشگاه آزاد اسلامی، دبی، امارات متحده متحده عربی.

²عضو هیات علمی گروه روانشناسی بالینی، دانشکده روانشناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

³عضو هیات علمی دانشکده روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

⁴جراح قلب و عروق ، مرکز قلب و عروق شهید رجایی

چکیده

هدف: این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی درمان­شناختی رفتاری بر سازگاری روانی اجتماعی، میزان هورمون کورتیزول و تنظیم­ شناختی هیجان در بیماران عروق کرونر قلبی طرح­ریزی شده است. روش: پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه آزمایشی (با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون چند گروهی با گروه گواه) بود. جامعه­آماری از جامعه زنان 30 تا 50 ساله مبتلا به بیماری قلبی عروقی مراجعه­کننده به بیمارستان شهید رجایی شهر تهران تعداد 30 نفر به شیوه­ی در  دسترس انتخاب شدند و با توجه به ملاک­های ورودی و خروجی در گروه آزمایش و کنترل  )هرگروه 15 نفر(  قرار گرفتند. گروه آزمایش شناختی رفتاری طی 6 جلسه درمان­شناختی رفتاری را دریافت کرد و گروه کنترل هیچ مداخله­ای را دریافت نکرد. یافته­ها: نتایج داده­ها از طریق تحلیل واریانس اندازه­گیری مکرر نشان داد که مداخله­ی شناختی رفتاری بر بهبود سازگاری روانی اجتماعی، کاهش هورمون کورتیزول در بیماران عروق کرونر قلب و بهبود تنظیم شناختی هیجان نسبت به گروه کنترل در هر دو مرحله­ی پس ازمون و پیگیری اثربخشی معناداری داشته است. نتیجه­گیری: درمان­شناختی رفتاری بر بهبود سازگاری روانی اجتماعی بیماران موثر بوده و در بهبود تنظیم شناختی هیجان اثربخشی معناداری داشته است

کلیدواژه‌ها

سازگاری روانی اجتماعی؛ کورتیزول؛ تنظیم شناختی هیجان؛ درمان شناختی رفتاری؛ بیماری عروق کرونر قلب

مراجع

آرنوت، رابرت. (1391). هفت روش پیشگیری و درمان بیماری های قلبی. ترجمه مجید نجفی زینی و رسامک امینی. تهران: انتشارات کتابدرمانی.

جانی، مصطفی؛ صالحی، بهمن؛ آل یاسین، علی؛ داوودی، حسین. (1396). اثربخشی گروه درمانی شناختی رفتاری بر کیفیت زندگی در بیماران قلبی و عروقی. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک، 20 (3)، 22-30.

رفیعی، حسین؛ علیپور، راضیه. (1395). ارتباط سلامت معنوی، سازگاری روانی اجتماعی و بیماری در بیماران بستری در بخش قلب مرکز آموزشی درمانی بوعلی سینا قزوین در سال 95. گزارش طرح پژوهشی مصوب دانشگاه علوم پزشکی قزوین.

شوشتری، آزاده؛ محمدرضائی، علی؛ طاهری، الهام. (1395). اثربخشی گروه درمانی شناختی رفتاری بر تنظیم هیجانی، باورهای فراشناختی و نشخوار فکری زنان مطلقه. مجله اصول بهداشت روانی، 18 (6)، 321-328.

صمدزاده، نسیم؛ پورشریفی، حمید؛ باباپور خیرالدین، جلیل. (1393). بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر سازگاری روانی اجتماعی با بیماری و نشانه های افسردگی در افراد مبتلا به دیابت نوع 2. فصلنامه مطالعات روان شناسی بالینی، 5 (17)، 77-96.

ضیغمی محمدی، شراره؛ تجویدی، منصوره؛ قاضی زاده، شراره. (1393). رابطه بین سلامت معنوی با کیفیت زندگی و سلامت روان جوانان مبتلا به بتا تالاسمی ماژور. فصلنامه علمی پژوهشی خون، 11 (2)، 147-154.

کازرانی, فاطمه. (۱۳۹۵). اثر بخشی گروه درمانی شناختی رفتاری بر کاهش اضطراب و افسردگی بیماران قلبی زن در شهر کرمانشاه، سومین همایش ملی راهکارهای توسعه و ترویج علوم تربیتی ،روانشناسی ، مشاوره و آموزش در ایران، تهران، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین، https://www.civilica.com/Paper-PCCONF03-PCCONF03_068.html

کالات، جیمز. (1396). فیزیولوژی اعصاب و غدد. ترجمه هادی بحیرایی. تهران: انتشارات ارسباران.

لدلی، دروراث؛ مارکس، برایان؛ هیمبرگ، ریچارد. (1394). رفتار درمانی شناختی برای تازه کارها. تهران: انتشارات ارجمند.

لیهی، رابرت. (1398). تکنیک های شناخت درمانی (راهنمای کاربردی برای متخصصان بالینی). ترجمه حسن حمیدپور. تهران: ارجمند. (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی، 2017).

محمودی، معصومه؛ محمدخانی، پروانه؛ غباری بناب، باقر؛  باقری، فریبرز. (1395). اثربخشی گروه‌درمانی شناختی-رفتاری بر راهبردهای مقابله با استرس در خویشاوندان مراقبت‌کننده مبتلایان به آلزایمر. سالمند: مجله سالمندی ایران، ۱۱ (۱)، ۱۹۰-۲۰۱.

موتابی، فرشته؛ فتی، لادن. (1397). راه و رسم درمانگری در نظریه شناختی رفتاری. تهران: نشر شهریور.

هاوتون، کیت کیس؛ پال و کلارک، کرک (1397). رفتار درمانی شناختی. ترجمه حبیب اله قاسم زاده. تهران: ارجمند.

یوسفی، رحیم؛ اصغری، حمید ؛  طغیانی، الهه. (1395). مقایسه ی طرحواره های ناسازگار اولیه و تنظیم شناختی هیجان در بیماران قلبی و افراد  عادی. مجله ی علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی زنجان، 24 (10)، 130-143.

 

Aldao, A., Sheppes, G., & Gross, J. J. (2015). Emotion regulation flexibility. Cognitive Therapy and Research, 39(3), 263-278.

Burnette, D., Duci, V., & Dhembo, E. (2017). Psychological distress, social support, and quality of life among cancer caregivers in Albania. Psycho‐oncology, 26(6), 779-786.

Jazaieri, H., Goldin, P. R., & Gross, J. J. (2017). Treating social anxiety disorder with CBT: Impact on emotion regulation and satisfaction with life. Cognitive Therapy and Research, 41(3), 406-416.

Karataş, T., & Bostanoğlu, H. (2017). Perceived social support and psychosocial adjustment in patients with coronary heart disease. International journal of nursing practice, 23(4), e12558.

Khalili, D., Sheikholeslami, F. H., Bakhtiyari, M., Azizi, F., Momenan, A. A., & Hadaegh, F. (2014). The incidence of coronary heart disease and the population attributable fraction of its risk factors in Tehran: a 10-year population-based cohort study. PloS one, 9(8), e105804.

Kring, A. M., & Sloan, D. M. (2010). Emotion regulation in psychopa-thology: A transdiagnostic approach to etiology and treatment. New York, NY. Guilford Press. Krompinger, JW, Moser, JS, & Simons, RF (2008). Modulations of the electrophysiological response to pleasant stimuli by cognitive reappraisal. Emotion, 8, 132-137.

Reavell, J., Hopkinson, M., Clarkesmith, D., & Lane, D. A. (2018). Effectiveness of Cognitive Behavioral Therapy for Depression and Anxiety in Patients with Cardiovascular Disease: A Systematic Review and Meta-Analysis. Psychosomatic medicine, 80(8), 742-753.

Rocha, N. S. D., & Fleck, M. P. (2010). Evaluation of quality of life in adults with chronic health conditions: the role of depressive symptoms. Brazilian Journal of Psychiatry, 32(2), 119-124.

Rosnick, C. B., Wetherell, J. L., White, K. S., Andreescu, C., Dixon, D., & Lenze, E. J. (2016). Cognitive-behavioral therapy augmentation of SSRI reduces cortisol levels in older adults with generalized anxiety disorder: A randomized clinical trial. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 84(4), 345-352.

Suveg, C., Kingery, J. N., Davis, M., Jones, A., Whitehead, M., & Jacob, M. L. (2017). Still lonely: Social adjustment of youth with and without social anxiety disorder following cognitive behavioral therapy. Journal of anxiety disorders, 52, 72-78.

Yohannes, A. M., Willgoss, T. G., Baldwin, R. C., & Connolly, M. J. (2010). Depression and anxiety in chronic heart failure and chronic obstructive pulmonary disease: prevalence, relevance, clinical implications and management principles. International journal of geriatric psychiatry, 25(12), 1209-1221