تاثیر آموزش زندگی خانوادگی بر مولفه‌های استرس والدگری مادران دارای کودک کم‌توان ذهنی در قلمرو والد

فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی

دوره 10، شماره 39، آذر 1400، صفحه 48-58   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

صوفیا حیدری کمرودی¹؛ محسن مشکبید حقیقی^{* 2}؛ علی اصغر شجاعی³

¹دانشجوی دکتری، دانشکده علوم انسانی، گروه روانشناسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران

²استادیار، دانشکده علوم انسانی، گروه روانشناسی و مشاوره، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.

³استادیار، دانشکده علوم انسانی،گروه علوم تربیتی، واحد بابل، دانشگاه ازاد اسلامی، بابل، ایران

چکیده

هدف: با توجه به اهمیت استرس‌های والدگری مادران دارای کودک کم‌توان ذهنی در سایر نقش‌های آنان، هدف این پژوهش تعیین تاثیر آموزش زندگی خانوادگی بر مولفه‌های استرس والدگری مادران دارای کودک کم‌توان ذهنی در قلمرو والد بود.
روش: این پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش مادران دارای کودک کم‌توان ذهنی شهر رشت در سال تحصیلی 97-1396 بودند. نمونه پژوهش 60 نفر بودند که با توجه به ملاک‌های ورود به مطالعه با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به روش تصادفی در دو گروه مساوی جایگزین شدند. گروه آزمایش 12 جلسه 90 دقیقه‌ای تحت آموزش زندگی خانوادگی قرار گرفت و در این مدت گروه کنترل آموزشی ندید. برای گردآوری داده‌ها از فرم اطلاعات جمعیت‌شناختی محقق‌ساخته و شاخص استرس‌های والدگری (آبیدین، 1990) استفاده و با روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری در نرم افزارSPSS-20 تحلیل شدند.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که آموزش زندگی خانوادگی باعث کاهش مولفه‌های استرس والدگری شامل احساس صلاحیت، دلبستگی، محدودیت نقش، افسردگی، روابط با همسر، سلامت و انزوای اجتماعی در مادران دارای کودک کم‌توان ذهنی در قلمرو والد شد (05/0˂P).
نتیجه‌گیری: نتایج نشان‌دهنده تاثیر آموزش زندگی خانوادگی بر کاهش مولفه‌های استرس والدگری بود. بنابراین، درمانگران و متخصصان سلامت می‌توانند از روش آموزش زندگی خانوادگی در کنار سایر روش‌های آموزشی برای بهبود ویژگی‌های خانوادگی استفاده نمایند.

کلیدواژه‌ها

آموزش زندگی خانوادگی؛ استرس والدگری؛ مادران؛ کودکان کم‌توان ذهنی

مراجع

Abidin RR. (1990). Introduction to the special issue: The stresses of parenting. Journal of Clinical Child Psychology; 19(4): 298-301.

Aye EN, Akaneme IN, Mohammed DA, Ado NI, Okolo AN. (2016). Effect of family life education on adolescent academic achievement in reproductive health issues in Niger State. Research Journal of Medical Sciences; 10(6): 618-629.

Babakri H, Tahmasebi S, Amani Sh. (2018). Validation of the parenting stress index (PSI) among mothers of preschool children in Tehran. Shenakht Journal of Psychology and Psychiatry; 5(4): 29-39.

Darling CA, Cassidy D, Rehm M. (2020). The foundations of family life education model: Understanding the field. Family Relations; 69(3): 427-441.

Dau ALB, Callinan LS, Smith MV. (2019). An examination of the impact of maternal fetal attachment, postpartum depressive symptoms and parenting stress on maternal sensitivity. Infant Behavior and Development; 54: 99-107.

Daulay N, Ramdhani N, Hadjam NR. (2018). Sense of competence as mediator on parenting stress. The Open Psychology Journal; 11: 198-209.

Daundasekara SS, Schuler BR, Beauchamp JES, Hernandez DC. (2021). The mediating effect of parenting stress and couple relationship quality on the association between material hardship trajectories and maternal mental health status. Journal of Affective Disorders; 290: 31-39.

Drummet AR, Coleman M, Cable S. (2004). Military families under stress: Implications for family life education. Family Relations; 52(3): 279-287.

Fonseca A, Moreira H, Canavarro MC. (2020). Uncovering the links between parenting stress and parenting styles: The role of psychological flexibility within parenting and global psychological flexibility. Journal of Contextual Behavioral Science; 18: 59-67.

Galmarini-Kabala MC. (2019). Between defectological narratives and institutional realities: The mentally retarded child in the Soviet Union of the 1930s. Bulletin of the History of Medicine; 93(2): 180-206.  

Hattangadi N, Cost KT, Birken CS, Borkhoff CM, Maguire JL, Szatmari P, Charach A. (2020). Parenting stress during infancy is a risk factor for mental health problems in 3- year-old children. BMC Public Health; 20(1726): 1-7.

John OE, Ehigie JO. (2015). Family life education: A vital tool for reducing marital instability (divorce) among youths in Nigeria. International Journal of Humanities and Social Science; 5(2): 222-226.

Kaya M, Yildiz K. (2019). The effect of Montessori programme on the motion and visual perception skills of trainable mentally retarded individuals. Journal of Education and Training Studies; 7(2): 120-128.

Langlais MR. (2018). Experiential learning in family life education methodology: Low, medium, and high dosage projects. Journal of Experiential Education; 41(4): 382-396.

Mahatme NS, Kakunje A, Karkal R. (2020). Comparison of maternal stress and psychiatric morbidity among mothers of children having psychiatric disorders and those of typically developing children. Brief Research Communication; 62(6): 707-712.

Moshkbed Haghighi M, Delavar A, Shafieabadi A, Tabrizi M. (2008). The impact of family life education on parenting stress amelioration in mother of children with ADHD. Scientific Journal of Education Research; 4(16): 1-20.

Myers-Walls JA. (2020). Family life education for families facing acute stress: best practices and recommendations. Family Relations; 69(3): 662-676.

Omidi A, Mohammadi N, Nazari S Z, Tapak L. (2019). Investigating correlation between spiritual health and public health among mothers of mentally disabled children. Avicenna Journal of Nursing and Midwifery Care; 27(4): 242-249.

Rajgariah R, Chandrashekarappa SM, Babu KV, Gopi A, Ramaiha NMM, Kumar J. (2021). Parenting stress and coping strategies adopted among working and non-working mothers and its association with socio-demographic variables: A cross-sectional study. Clinical Epidemiology and Global Health; 9: 191-195.

Saadat L, Zeinali A. (2016). The effect of family life education on marital satisfaction among Behzisti employees. The Journal of Urmia University of Medical Sciences; 27(9): 744- 752.

Shahrakipour H, Karimzadeh S, Keramati M. (2009). The impact of family life education on reducing tension among mothers with learning disorder children in reading and writing. Journal of Modern Thoughts in Education; 4(3): 47-62.

Taghipour B, Barzegaran R. (2019). The effectiveness of group existence therapy on self-compassion and resilience of mothers with children with intellectual disability. Knowledge & Research in Applied Psychology; 20(2): 100-109.

Uddin J, Alharbi N, Uddin H, Hossain MB, Hatipoglu SS, Long L, Carson AP. (2020). Parenting stress and family resilience affect the association of adverse childhood experiences with children's mental health and attention-deficit/hyperactivity disorder. Journal of Affective Disorders; 272: 104-109.

Ushie DE, Edinyang SD, Igwe AR, Ukam JA, Ejoh AO. (2020). Population control and family life education in South-South, Nigeria. Mediterranean Journal of Social Sciences; 11(4): 87-94.

Widodo SA, Prihatiningsih A, Taufiq I. (2021). The effect of Montessori programme on the motion and visual perception skills of trainable mentally retarded individuals. Participatory Educational Research; 8(2): 94-108.

Yuri C, Sunhee L. (2021). Coping self-efficacy and parenting stress in mothers of children with congenital heart disease. Heart & Lung; 50(2): 352-356.