بررسی تحمل به شوری در کلزای بهاره با روش تلاقی لاین × تستر

زراعت و اصلاح نباتات

دوره 16، شماره 1، خرداد 1399، صفحه 15-27   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

اکبر صابری¹؛ سیدذبیج الله راوری^{* 2}؛ احمد مهربان³؛ حمید رضا گنجعلی⁴؛ حسن امیری اوغان⁵

¹دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان، ایران

²استادیار مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایران، کرمان

³3- دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان،گروه زراعت، زاهدان، ایران.

⁴استادیار گروه کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان، ایران

⁵موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج.ایران.

چکیده

به منظور بررسی تحمل به شوری واریته‌های بهاره کلزا، تعداد 15 دورگ حاصل از تلاقی 5 لاین و 3 تستر به همراه والدین‌شان (جمعا 23 ژنوتیپ) در دو شرایط آبیاری معمولی و شوری در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 99-1398 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان مورد بررسی قرار گرفتند. معنی‌دار بودن اثر تیمار بر روی تمامی صفات مورد مطالعه (جمعا هشت صفت) در دو شرایط آبیاری حاکی از وجود تنوع ژنتیکی کافی بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی بود که تجزیه لاین × تستر را موجه ساخت. تجزیه دورگ‌ها به اجزاء خود بر مبنای تجزیه لاین × تستر نشان داد که اثرات لاین‌ها، تسترها، و نیز اثر لاین × تستر از نظر صفات مورد مطالعه معنی‌دار بود و لاین‌ها در ترکیب با تسترهای مختلف واکنش‌های متفاوتی داشتند. برآوردهای بیشتر از یک برای نسبت میانگین مربعات ترکیب‌پذیری عمومی به میانگین مربعات ترکیب‌پذیری خصوصی نشان داد که عمل افزایشی ژن‌ها نقش بیشتری در کنترل ژنتیکی آن‌ها دارد. مقادیر بالا و دامنه کم تغییرات وراثت‌پذیری عمومی نشان داد که واریانس ژنتیکی نسبت به واریانس محیطی بیشتر است. پایین‌ترین مقدار وراثت‌پذیری خصوصی مربوط به وزن هزار دانه (74/%58) و بیش‌ترین مقدار آن (89/%89) مربوط به عملکرد دانه در شرایط آبیاری معمولی بود. تلاقی‌هایSPN179 × Dalgon و RGS003 × SPN179 به ترتیب در شرایط آبیاری معمولی و تنش شوری با بالاترین مقادیر ترکیب‌پذیری خصوصی از نظر صفت عملکرد دانه بهترین دورگ‌ها بوده و قابل توصیه می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

دورگ؛ ترکیب پذیری عمومی؛ ترکیب پذیری خصوصی؛ غالبیت ناقص؛ فوق غالبیت

مراجع