عوامل موثر بر مشارکت اعضای شرکت های تعاونی روستایی در استان تهران (مطالعه موردی: تعاونی های شهرستان شهریار)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 18، دوره 18، شماره 1 - شماره پیاپی 62، خرداد 1402، صفحه 257-269   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سعید زرگرانی¹؛ وحید ریاحی^{* 2}؛ حسن افراخته³

¹دانش آموخته دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی، تهران, ایران

²دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

³استاد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی،تهران

چکیده

مقدمه: مشارکت روستاییان در انجام امور روستا نقش مهمی در توسعه روستا ایفا می­نماید. بخش تعاون همگام با بخش اقتصاد خصوصی و دولتی در اقتصاد ملی، از الگوی بخش سوم اقتصاد در کنار دیگر نظریات توسعه به عنوان راهکارهایی در جهت اشتغال زایی و دستیابی به توسعه در روستاهای کشورهای در حال توسعه مدد گرفته می­شود. شرکت­های تعاونی تولید روستایی در اقتصاد کشور نقش مهمی را ایفا می­کنند.
هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر، تعیین عوامل موثر بر مشارکت اعضای شرکت­های تعاونی روستایی در شهرستان شهریار از استان تهران است.
روش‌شناسی تحقیق: تحقیق حاضر با هدف سنجش میزان مشارکت روستاییان شرکت­های تعاونی روستایی در شهرستان شهریار انجام گردید است. جامعه آماری مورد مطالعه 3000 نفر عضو شرکت تعاونی روستایی شهرستان شهریار است که در 56 روستای شهرستان بسر می­برند. جامعه نمونه 345 عضو شرکت تعاونی بصورت تصادفی انتخاب شده است. داده­های تحقیق با استفاده از مطالعات اسنادی و میدانی (پرسشنامه) جمع آوری شده است. برای اعتبار پرسشنامه از آلفای کرنباخ  استفاده شده که بیش از 83 درصد پرسشنامه  از این مدل  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در بررسی متغیر های تحقیق، میزان و نحوه مشارکت اعضا، و عوامل درونی و بیرونی موفقیت شرکت­های تعاونی روستایی و نیز میزان رضایت اعضا از شرکت تعاونی مورد تاکید قرار گرفته است.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهرستان شهریار در استان تهران است.
یافته­ها: یافته­ها نشان داد که نخست، بین ویژگی­های فردی، رضایت مندی، نگرش و مشارکت اعضای شرکت تعاونی با میزان موفقیت شرکت ارتباط معنی­داری وجود دارد. سپس، متناسب با اندازه جمعیت روستاهای شهرستان شهریار، میزان مشارکت روستاییان درفعالیت­های شرکت تعاونی بیشتر شده است. عوامل برون سازمانی (با میانیگن 99/2) نسبت به عوامل درون سازمانی (با میانگین 56/2) بر مشارکت اعضاء در شرکت­های تعاونی روستایی تاثیر بیشتری داشته است.
 نتایج: این تحقیق نشان داد که در میزان مشارکت اعضای تعاونیهای شهریار برحسب نوع تعاونی تفاوت­های اساسی دیده می­شود. از سوی دیگر، بین عملکرد مالی شرکت­های تعاونی و میزان مشارکت اعضاء در شرکت­های تعاونی شهرستان شهریار رابطه معنی­داری وجود دارد. به عبارت دیگر هر چه مدیریت شرکت­های تعاونی با اصول و ارزش­های تعاون، و نیز با قوانین و مقررات مرتبط با تعاونی­ها آشنا باشند و از مهارت­های ارتباطی، انسانی و ادراکی به بهترین وجه بهره گیرند، در ارتقای میزان مشارکت نقش مستقیم دارد.

واژگان کلیدی: توسعه روستائی، شرکتهای تعاونی روستائی، مشارکت روستایی،شهرستان شهریار

کلیدواژه‌ها

توسعه روستایی؛ شرکت های تعاونی روستایی؛ مشارکت روستایی؛ شهرستان شهریار

مراجع

آهنچی، محمد. (1386). مدیریت استراتژیک. تهران: انتشارات دستان.

ابراهیمی، عبدالحمید. (1387). راهکارهای ارتقای مشارکت اعضا در اتحادیه‌ها و تعاونی‌های مصرف. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.

احمدی، محمدتقی. (1378). بررسی عوامل موثر بر عضویت کشاورزان در تعاونی تولید روستایی (مطالعه موردی استان فارس). پایان نامه کارشناسی ارشد گروه ترویج و آموزش، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.

ازکیا، مصطفی. (1384). مقدمه­ای بر جامعه شناسی توسعه روستایی، تهران: انتشارات اطلاعات.

افتخاری، عبدالرضا رکن­الدین؛ سجاسی قیداری حمدالله و عینالی جمشید. (1386). نگرش نو به مدیریت روستایی با تاکیدبر نهادهای تاثیر گذار. فصلنامه روستا و توسعه، 10(2)، 31-1.

افراخته، حسن. (1388). مدیریت روستایی با تاکید بر ایران. تهران: گنج هنر.

افراخته حسن. (1395). نابرابریهای فضایی در توسعه منابع گردشگری استان اردبیل. فصلنامه گردشگری و توسعه، شماره36،  54-34.

پوررمضان، عیسی. (1399). تحلیل میزان مشارکت جامعه محلی در توسعه سکونتگاه­های پیراشهری (مورد: خشکبیجار در شهرستان رشت). مجله توسعه فضاهای پیراشهری، 2(4)، 110-95.

جمعه­پور، محمود. (1389). مقدمه­ای بر برنامه­ریزی روستایی ایران (دیدگاهها و روشها).  تهران: انتشارات سمت.

رضوانی، محمدرضا.(1381). تحلیل الگوهای روابط و مناسبات شهر و روستا در نواحی روستایی اطراف تهران. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 34، 49-18.  

رضوانی، محمدرضا. (1383). مقدمه­ای بر برنامه­ریزی روستایی در ایران. تهران: نشر قومس.

ریاحی، وحید. (1395). بررسی و ارزیابی سرمایه اجتماعی و عوامل موثر برآن در بین روستاییان (منطقه اورامانات). فصلنامه پژوهش و    برنامه­ریزی روستایی، 2(4)، 44-20.

ریاحی، وحید. (1393). سنجش نگرش اعضای شورای اسلامی روستاها با اولویت شاخص­های کیفیت زندگی در نواحی روستایی (روستاهای شهرستان دهگاران). فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، 3(6)، 53-42.

شیرزادی، حسینعلی. (1380). عوامل مرتبط با مشارکت اعضا درتعاونی­های مصرف دانشگاه علامه طباطبایی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، پایان نامه کارشناسی ارشد علوم اجتماعی.

مرکز آمار ایران. (1345). نتایج تفضیلی  سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان تهران.

مرکز آمار ایران. (1355). نتایج تفضیلی  سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان تهران.

مرکز آمار ایران. (1365). نتایج تفضیلی  سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان تهران.

مرکز آمار ایران. (1375). نتایج تفضیلی  سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان تهران.

مرکز آمار ایران. (1385). نتایج تفضیلی  سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان تهران.

مرکز آمار ایران. (1345). فرهنگ آبادی­های کشور (استان تهران).

مرکز آمار ایران. (1355). فرهنگ آبادی­های کشور (استان تهران).

مرکز آمار ایران. (1365). فرهنگ آبادی­های کشور (استان تهران).

مرکز آمار ایران. (1375). فرهنگ آبادی­های کشور (استان تهران).

مرکز آمار ایران. (1385). فرهنگ آبادی­های کشور (استان تهران).

مطیعی لنگرودی، سید حسن. (1386). برنامه­ریزی روستایی با تاکید بر ایران.  مشهد:  انتشارات جهاد دانشگاهی.

مولایی هشجین، نصرالله. (1393). الگوی پیشنهادی مدیریت روستایی در سطح محلی و کلان در برنامه ششم توسعه 99-1395. انجمن جغرافیایی ایران.

مهدوی، مسعود. (1377). مقدمه­ای بر جغرافیای روستایی ایران. تهران: انتشارات سمت.

نیازی و همکاران. (1354). بررسی مقدماتی شرکتهای تعاونی روستایی و تاثیر آنها در اوضاع اقتصادی واجتماعی روستا. دفتر مطالعات ناحیه­ای سازمان برنامه و بودجه، سازمان برنامه و بودجه تهران.

وز ارت تعاون.  (1384). مدیریت مشارکتی در تعاونی­ها. تهران: انتشارات پایگان.

وزارت تعاون، معاونت طرح و برنامه. (1381). سند ملی توسعه بخش تعاون. تهران: انتشارات فرهنگ دهخدا.

هدایتی، ه. (1375). اصول علم مدیریت با تاکید بر کاربرد علم مدیریت در تعاونی­ها. انتشارات تعاون.

Abdelrahman, A.H., & Smith, C. (1996). Cooperative and Agriculturaldevelopment :A Case study of Gurndnut Farmers in  Western Sudan. Community Development Journal, 31,13-19

Lahsaeizadeh, A. (1990). Contemporary Rural Production Cooperatives in Iran .Annals of public and Cooperaive Econmic, 61, 117-124.

Grootaert, C. (1999). Capital, Household Welfare and Poverty in Indonesia, Local Level Institutions Study, Social Development Department, Enveirontmentally and Socially Sustainable Development Network, Word Bank: Washington. http://siteresources. World Bank.org /INTSOCIAL CAPITAL/Resources/Local-Level-Institutions-Working-Paper-Series/LLI-WPS-9.pdf. time14:55  date 2011-02-01.