بررسی تغییرات مؤلفه های منابع آب و نرخ رسوب حوضه آبخیز اترک قبل و بعد از احداث سد شیرین دره با استفاده از مدل SWAT، کالیبراسیون و عدم قطعیت مدل

اکوسیستم های طبیعی ایران

مقاله 1، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 43، خرداد 1400، صفحه 1-25   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

محبوبه حاجی بیگلو^*

دانشگاه گرگان

چکیده

واسنجی و تحلیل عدم قطعیت مدل با استفاده از برنامه SUFI-2 انجام پذیرفت. شاخص‌های P-factor،R-factor ، br2 و r2 به منظور ارزیابی توانایی مدل SWAT در شبیه‌سازی رواناب و رسوب قبل از احداث سد شیرین دره و بعد از احداث سد شیرین دره به کار برده شد. هدف مطالعه حاضر بررسی کارایی مدل SWAT در برآورد دبی متوسط روزانه و غلظت رسوب و واسنجی و اعتبارسنجی این مدل در حوضه آبخیز اترک واقع در استان خراسان رضوی و شمالی است. آمار رواناب و رسوب شش ایستگاه هیدرومتری در سال‌های 1975- 2015 برای واسنجی و اعتبارسنجی این حوضه به کار برده شد. نتایج نشان داد که در مرحله واسنجی رواناب ماهانه قبل از احداث سد شیرین دره، ضرایب P-factor، R-factor، br2 و r2 در خروجی حوضه به ترتیب 73/0، 15/1، 53/0 و 56/0 و در مرحله اعتبارسنجی 77/0، 3/1، 48/0 و 58/0 به دست آمد. این ضرایب در مرحله واسنجی غلظت رسوب روزانه در خروجی حوضه به ترتیب 58/1، 15/2، 98/0 و 25/0 و در مرحله اعتبارسنجی به ترتیب 47/0، 5/2، 32/0 و 57/0 به دست آمد. در خروجی‌های تهیه شده از مدل، حوضه سد شیرین دره به عنوان فرسایش‌پذیرترین زیرحوضه شناخته شد که سالانه میزان رسوب بالایی وارد مخزن این سد شده و از عمر مفید آن کاسته می-شود. نتایج مطالعه نشان داد که SWAT رواناب را بهتر از رسوب شبیه‌سازی کرد. از دلایل ضعف مدل در شبیه‌سازی بار رسوب می‌توان به شبیه‌سازی ضعیف جریان، تعداد کم داده‌ها و همچنین عدم پیوستگی اطلاعات رسوب استفاده شده، اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

رسوب؛ رواناب؛ الگوریتم Sufi2؛ واسنجی؛ تحلیل عدم قطعیت

مراجع