بازتاب و بن مایه های جامعه شناختی و اجتماعی شعر در ادب معاصر در مقایسه با سایر ادوار شعرفارسی

پژوهش های جامعه شناسی

دوره 15، شماره 3 - شماره پیاپی 53، آذر 1400، صفحه 137-163   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمدرضا حصارکی^{* 1}؛ مهین خطیب نیا²

¹استادیار زبان و ادبیّات فارسی، واحد شهرقدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد نایین، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

چکیده

شعر معاصر به نوعی گره خوردگی روحیه حماسی با مضامین و مولفه های اجتماعی است که به مقتضای فضای جامعه و به جهت تقویت اعتلا و پیشرفت مردم جامعه به بیان مفاهیم و ارزشهایی چون دلاوری شجاعت، ریا، بی باکی، سیاست، روش کشورداری، آداب مردم داری، تهذیب اخلاق، دادگری وعدالت، فقر، آزادی ومیهن پرستی می پردازد. دراین میان، ادب وهنر برخلاف پندار بسیاری از زندگی اجتماعی می تراود و یکی از اصول ضروری حیات اجتماعی است و پا به پای تحولات جامعه تغییر می پذیرد؛ پس ادب و هنر صرفاً پدیده ای ساخته شده ادیب نیست؛ بلکه مسائل اجتماعی ازعوامل مهم پدید آوردن ادب است؛ چرا که ادیب روح زندگی مردم عصر خویش را می فهمد و شادی و غم آنها را می شناسد. هدف از این پژوهش پرداختن به تعهد اجتماعی هنرمند و ادیب به عنوان یکی از رکن های اصلی مورد بررسی در جامعه شناسی ادبیات است. شاعر و نویسنده متعهد نارضایتی ناشی از اختلافات و ناهمگونه جامعه را که دال بر تحولات و تغییرات آن جامعه است در اثر خود جلوه می دهد. در این مقاله پس از بررسی های لازم در تاریخ سیاسی و سپس اجتماعی دوره معاصر به بررسی مسایل اجتماعی و جامعه شناختی در آثار بزرگان ادب معاصر چون "ملک الشعرای بهار، نیما یوشیج، فرخی یزدی، پروین اعتصامی و شهریار" می پردازد. نتیجه این پژوهش، بازتاب آرمان و رسالت اجتماعی و چالش های موجود در جامعه به عنوان بزرگترین رهاورد شعر معاصر در بین ادوار شعر فارسی است.

کلیدواژه‌ها

بن مایه جامعه شناختی؛ ادبیات معاصر؛ ادوار ادبی

مراجع