شناسایی راهبردهای ارتقای عملکرد رقابتی با تأکید بر نظریه ظرفیت‌های پویایی در صنایع نفت و گاز ایران

پژوهش های مدیریت راهبردی

مقاله 3، دوره 27، شماره 80، خرداد 1400، صفحه 59-82   

نوع مقاله: علمی _ پژوهشی

نویسندگان

سیدرضا رهنمای توحیدی¹؛ هوشنگ تقی زاده^{* 2}؛ سلیمان ایران زاده³

¹دانشجوی دکتری مدیریت، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

²استاد مدیریت، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

³استاد مدیریت، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

چکیده

مطابق با نظریه ظرفیت‌های پویایی، اتخاذ و پیگیری راهبردهای مناسب در قالب اَبَرفرایندهای منسجم و در هم تنیده شده، می‌تواند منجر به ایجاد و ارتقای قابلیت‌های کلیدی و متمایز کننده سازمان گردد. لذا، یکی از ضرورت‌های ارتقای عملکرد رقابتی، اتخاذ و پیگیری راهبردهای مناسب در راستای بهبود و ارتقای قابلیت‌های پویایی در سازمان می‌باشد. هدف از انجام مطالعه حاضر، ارائه مدل ارتقای عملکرد رقابتی در حوزه بازارهای بین‌الملل با تأکید بر نظریه ظرفیت‌های پویایی سازمان در صنایع نفت و گاز ایران بوده است. این پژوهش از گونه بنیادی و به لحاظ روش، ترکیبی(کیفی و کمی) است که در دو فاز صورت گرفته است. در فاز اول، مرور نظام‌مند و استخراج مدل مضامین به کمک ابزار علم‌سنجی و متن‌کاوی برای شناسایی جبهه‌های تحقیق در تحلیل مضمون انجام شد. در فاز دوم، مدل مضامین حاصل‌شده شامل 27 مضمون و در 7 رده، به‌صورت پرسش‌نامه تنظیم و پس از بررسی روایی و پایایی مابین متخصصین فعال در شرکت‌های تابعه فعال در زمینه صنعت نفت و گاز توزیع‌شده‌است. پس از گردآوری داده‌ها، مدل تحقیق از طریق رویکرد آماری تحلیل عاملی تأییدی با استفاده از نرم‌افزار SmartPLS مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌های فاز دوم، نشانگر تایید یافته‌ها به‌عنوان عوامل مؤثر بر ارتقای عملکرد رقابتی با تأکید بر نظریه ظرفیت‌های پویایی سازمانی در صنایع نفت و گاز ایران بوده است.

کلیدواژه‌ها

راهبردهای ارتقای عملکرد رقابتی؛ ظرفیت‌های پویایی؛ متن کاوی؛ علم‌سنجی؛ صنعت نفت و گاز ایران

مراجع

دیلمی عضدی، آرمان، خداداد حسینی, سیدحمید, کردنائیج, اسداله, مشبکی, اصغر. (1399). شناسایی و مفهوم پردازی قابلیت‌های پویا مورد نیاز به منظور سازگاری مدل کسب‌وکار در صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات. فصلنامه علمی پژوهش های مدیریت راهبردی، زودآیند.

خسروی لقب, زهره, سالارزهی, حبیب اله, مصلح, عبدالمجید, یعقویی, نورمحمد, آرمان, مانی. (1396). بررسی انتقال فناوری به عنوان انگیزه ورود به اتحاد راهبردی فناورانه بین المللی در صنعت نفت. فصلنامه علمی پژوهش های مدیریت راهبردی, 23(67), 39-59.

 

Adefulu, A. D., Ashikia, O. U., Makinde, O. G., & Alao, A. E. (2020). Strategic Marketing, Innovation Culture and Competitive Advantage of Selected Petroleum Products Marketing Companies: Evidence from Nigeria, Journal of Business and Management (IOSR-JBM), 22(3): 54-64.

Akinyele, S. (2010). Significance of strategic marketing to enterprise performance: An empirical analysis of Nigerian oil and gas industry. Global journal of management and business research, 10(6).

Alsawafi, A., Lemke, F., & Yang, Y. (2020). The impacts of internal quality management relations on the triple bottom line: A dynamic capability perspective. International Journal of Production Economics, 107927. https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2020.107927.

Ananiadou, S., Rea, B., Okazaki, N., Procter, R., & Thomas, J. (2009). Supporting Systematic Reviews Using Text Mining. Social Science Computer Review, 27(4), 509-523. doi:10.1177/0894439309332293

Chen, C. (2005). The centrality of pivotal points in the evolution of scientific networks. Paper presented at the Proceedings of the 10th international conference on Intelligent user interfaces, San Diego, California, USA.

Chowdhury, M. M. H., & Quaddus, M. (2017). Supply chain resilience: Conceptualization and scale development using dynamic capability theory. International Journal of Production Economics, 188, 185-204. doi:https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2017.03.020

Cui, Y. & Jiao, H. (2012), Dynamic capabilities, strategic stakeholder alliances and sustainable competitive advantage: evidence from China, Beijing Information Science and Technology University, China (No. 1135024), the National Science Foundation of China (No. 70873005).

Garcia, R., Lessard, D., & Singh, A. (2014). Strategic partnering in oil and gas: A capabilities perspective. Energy Strategy Reviews, 3, 21-29.

Genus, A., & Mafakheri, F. (2014). A neo-institutional perspective of supply chains and energy security: Bioenergy in the UK. Applied Energy, 123, 307-315. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.apenergy.2014.01.084

George, R. A., Siti-Nabiha, A., Jalaludin, D., & Abdalla, Y. A. (2016). Barriers to and enablers of sustainability integration in the performance management systems of an oil and gas company. Journal of Cleaner Production, 136, 197-212.

Hatakenaka, S., Westnes, P., Gjelsvik, M., & Lester, R. (2011). The regional dynamics of innovation: A comparative study of oil and gas industry development in Stavanger and Aberdeen. International Journal of Innovation and Regional Development, 3(3-4), 305-323.

Helfat, C. E., Finkelstein, S., Mitchell, W., Peteraf, M. A., Singh, H., Teece, D. J., Winter, S. J., (2007). Dynamic capabilities: Understanding strategic chance in organizations. Blackwell, Oxford.

Hong, J., Zhang, Y., & Ding, M. (2018). Sustainable supply chain management practices, supply chain dynamic capabilities, and enterprise performance. Journal of Cleaner Production. doi:https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.06.093

Jiao, H., Alon, I., Chun. K., & Cui, Y. (2013), When should organizational change be implemented? The moderating effect of environmental dynamism between dynamic capabilities and new venture performance. Journal of Engineering and Technology Management, 30, 188-205.

Kumar, R., & Markeset, T. (2008). Development of performance-based service strategies for the oil and gas industry: a case study. The Journal of Business and Industrial Marketing, 22(4), 272-280.

Lee, J., Pati, N., & Roh, J. J. (2011). Relationship between corporate sustainability performance and tangible business performance: evidence from oil and gas industry. International Journal of Business Insights and Transformation, 3(3), 72-82.

Lin, Y., & Wu, L. (2013), Exploring the role of dynamic capabilities in firm performance under the resource-based view framework. Journal of Business Research, 1-7.

Makkonen, H., Pohjola, M., Olkkonen, R., & Koponen, A. (2014), Dynamic capabilities and firm performance in a financial crisis. Journal of Business Research,67(1), 2707-2719.

Masteika, I., & Čepinskis, J. (2015). Dynamic Capabilities in Supply Chain Management. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 213, 830-835. doi:https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.11.485

Pandit, D., Joshi, M. P., Sahay, A., & Gupta, R. K. (2018). Disruptive innovation and dynamic capabilities in emerging economies: Evidence from the Indian automotive sector. Technological Forecasting and Social Change. doi:https://doi.org/10.1016/j.techfore.2017.09.035

Rasouli, M. R., Trienekens, J. J. M., Kusters, R. J., & Grefen, P. W. P. J. (2015). A Dynamic Capabilities Perspective on Service-orientation in Demand-supply Chains. Procedia CIRP, 30, 396-401. doi:https://doi.org/10.1016/j.procir.2015.02.145

Raut, R. D., Narkhede, B., & Gardas, B. B. (2017). To identify the critical success factors of sustainable supply chain management practices in the context of oil and gas industries: ISM approach. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 68, Part 1, 33-47. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.rser.2016.09.067

Rekik, R., Kallel, I., Casillas, J., & Alimi, A. M. (2018). Assessing web sites quality: A systematic literature review by text and association rules mining. International Journal of Information Management, 38(1), 201-216. doi:https://doi.org/10.1016/j.ijinfomgt.2017.06.007

Riviere, M., Suder, G., & Bass, A. E. (2018). Exploring the role of internationalization knowledge in fostering strategic renewal: A dynamic capabilities perspective. International Business Review, 27(1), 66-77. doi:https://doi.org/10.1016/j.ibusrev.2017.05.006

Scholten, K., Sharkey Scott, P., & Fynes, B. (2019). Building routines for non-routine events: supply chain resilience learning mechanisms and their antecedents. Supply Chain Management: An International Journal, 54(1), doi:doi:10.1108/SCM-05-2018-0186

Sharifkhani, M., Khazaei Pool, J., & Asian, S. (2016). The impact of leader-member exchange on knowledge sharing and performance: An empirical investigation in the oil and gas industry. Journal of Science and Technology Policy Management, 7(3), 289-305. doi:10.1108/JSTPM-11-2015-0037

Sheel, A., Singh, Y. P., & Nath, V. (2020). Managing agility in the downstream petroleum supply chain. International Journal of Business Excellence, 20(2), 269-294.

Shuen, A., Feiler, P. F. & Teece, D. J. (2014), Dynamic capabilities in the upstream oil and gas sector: Managing next generation competition. Energy Strategy Reviews, 3, 5-13 doi:https://doi.org/10.1016/j.esr.2014.05.002. 

Su, J. & Liu, J. (2012), Effective dynamic capabilities in complex product systems: experiences of local Chinese firm. Journal of Knowledge-based Innovation in China, 4 (3), 174-188.

Taghizadeh, H., & Hafezi, E. (2012). The investigation of supply chain's reliability measure: a case study. Journal of Industrial Engineering International, 8(1), 22. doi:10.1186/2251-712X-8-22

Teece, D. J. (2007), Explicating dynamic capabilities: The nature and microfoundations of (sustainable) enterprise performance.StrategicManagement Journal, 28(13), 1319–1350.

Teece, D. J. (2018). Business models and dynamic capabilities. Long Range Planning. doi:https://doi.org/10.1016/j.lrp.2017.06.007

Teece. David. J.(2009), Dynamic Capabilities & Strategic Management; Oxford university press; First published.

Urciuoli, L., Mohanty, S., Hintsa, J., & Gerine Boekesteijn, E. (2014). The resilience of energy supply chains: a multiple case study approach on oil and gas supply chains to Europe. Supply Chain Management: An International Journal, 19(1), 46-63. doi:10.1108/SCM-09-2012-0307

Wan Ahmad, W. N. K., Rezaei, J., Tavasszy, L. A., & de Brito, M. P. (2016). Commitment to and preparedness for sustainable supply chain management in the oil and gas industry. Journal of Environmental Management, 180, 202-213

Wang, C. L. & Ahmed, P. K. (2007), Dynamic capabilities: A review and research agenda. The International Journal of Management Reviews, 9(1), 31-51.

Wibowo, S. S. A., & Adisty, F. Y. (2017). Analysis of total quality management on competitive performance of oil and gas industry. Journal of Applied Accounting and Taxation, 2(1), 22-30.

Wu, Q., He, Q. & Duan, Y. (2014), Explicating dynamic capabilities for corporate sustainability. EuroMed Journal of Business, 8 (3), 255-272.

Yusuf, Y. Y., Gunasekaran, A., Musa, A., El-Berishy, N. M., Abubakar, T., & Ambursa, H. M. (2013). The UK oil and gas supply chains: An empirical analysis of adoption of sustainable measures and performance outcomes. International Journal of Production Economics, 146(2), 501-514.

Yusuf, Y. Y., Musa, A., Dauda, M., El-Berishy, N., Kovvuri, D., & Abubakar, T. (2014). A study of the diffusion of agility and cluster competitiveness in the oil and gas supply chains. International Journal of Production Economics, 147, 498-513.