ارزیابی فضای شهری بر مبنای انطباق فضای فیزیکی، ذهنی و اجتماعی (نمونه موردی: پارک حاشیه ای چمران – کلانشهر شیراز)

برنامه ریزی و توسعه محیط شهری

دوره 1، شماره 3، آذر 1400، صفحه 75-90   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی اکبر حیدری^{* 1}؛ مهدی ترفیعی^{* 2}

¹استادیار گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

²دانشجوی دکتری معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

چکیده

کیفیت فضای شهری نشانه ای از میزان کیفیت محیط می باشد. با توجه به ماهیت پیچیده ای که فضاهای شهری دارند برای ارزیابی آنها با توجه به رویکرد هر تحقیق می توان از شیوه هایی متناسب استفاده نمود؛ ارزیابی فضای شهری می تواند بر اساس مجمموعه ای از ملاکها و معیارها انجام شود که صاحبنظران مختلف ارائه نموده اند، همچنین می توان ارزیابی فضای شهری را در سطوح و لایه های مختلف انجام داد که در آن انطباق یا عدم انطباق سطوح مختلف ارزیابی ملاک موفق یا ناموفق بودن فضای شهری تلقی گردد، این تحقیق  با هدف ارزیابی فضای شهری در سه سطح فضای فیزیکی، ذهنی و اجتماعی و در دو مقیاس کلان و خرد مورد انجام گرفته است و نظریه تولید فضای هنری لوفور به عنوان نظریه مبنا مدنظر قرارگرفته است. سایت چمران شیراز با توجه به وسعت، قابلیت های گسترده و چندعملکردی بودن آن به روش مطالعه موردی به عنوان بستر ارزیابی این تحقیق انتخاب گردیده است. نوع تحقیق ترکیبی و روش تحقیق اکتشافی و با استراتژی استقرایی با استفاده از تاکتیک های مشاهده مستقیم و بررسی ساختار سایت و تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه پرسشنامه به متخصصان  و غیر متخصصان است. از جمله نتایج این تحقیق اینکه چند عملکردی بودن فضا و گستردگی قابلیتها در سطوح مختلف ارزیابی فیزیکی، ذهنی و اجتماعی می تواند نشان از غنی بودن فضا باشد به گونه ای که فضا با توجه به اقتضائات زمانی و شرایط اجتماعی واکنش های متناسب را نشان داده و حتی با وجود تعارضات و تناقضات احتمالی بتواند کارکرد قابل قبولی را در مجموع از خود نشان دهد و در گذر زمان کارکردها و نقش های جدیدی نیز متناسب با تغییرات اجتماعی بپذیرد و این قابلیتی است که هر فضای شهری آنرا در خود ندارد و می توان با استخراج خصوصیاتی از یک فضای شهری که آنرا دارای توانمندی انطباق با شرایط مختلف می نماید در طراحی های آتی از این موضوع بهره گرفت.

کلیدواژه‌ها

فضای شهری؛ ارزیابی فضا؛ فضای فیزیکی و فضای ذهنی و فضای اجتماعی؛ هنری لوفور

مراجع

1. Afrakhteh, H, (2016), The third space and transnational phenomenon in the city-post-colonial areas, Journal of Space Economy and rural development, 18(4)L 1-26 [In Persian].
2. Afroogh, E, (1998), Space and Social Inequality “Provide a model for spatial segregation and its consequences, Tehran: Tarbiat modares university publication [In Persian].
3. Elden, Stuart (2004), Understanding Henri Lefebvre; Theory and the Possible, Continuum, London and New York.
4. -Fakoohi, N (2004), Urban Anthropology, Tehran: Ney publication [In Persian].
5. Feizi, M; Asadpour, A, (2013), Citizens' perceptions from the perspective of tall urban buildings, case study: Chamran Hotel, Shiraz, journal of architecture studies, 3: 107-121 [In Persian].
6. Golany, G (1996), Geo-Space Urban Design, John Wiley and son, New York.
7. Gehl, Jan (2011), Life Between Buildings: Using Public Space Sixth Edition, Washington, Covelo,
8. Harvey, D. (1989), Condition of Postmodernism, Blackwell. London, Island Press.
9. Javan, J; Dalil, S; Salmani Moghadam, M, (2013), The dialectic of space from Lefebvre's perspective, Geographical studies of arid regions, 3(12), 1-17 [In Persian].
10. -Khademian, T; Ghabel Rahmat, F, (2015), Collective action and carnival and urban space, Urban sociological studies, 17: 179-212 [In Persian].
11. Lefebvre, Henri (1991), The Production of Space. Translated by Donald Nicholson-Smith, Blackwell.
12. Lynch, K, (1997), Good city shape theory, Translated by Seyed Hosein Bahreini, Tehran, Tehran university publication [In Persian].
13. Norberg-Schultz, Christian (1965), Intentions in Architecutre, Cambridge, Mass.: MIT Press.
14. Pawson, R, Tiley, N (1997), Realistic Evaluation, Sage Pub, London.
15. Sanders, p, (2013), Social theory and the urban problem, Translated by Mahmood sharepour, Tehran: Tisa publication [In Persian].
16. Schmid, Christian (2008), Henri Lefebvre’s Theory of the Production of Space; Towards a three-dimensional dialectic, trans, Bandulasena Goonewardena, In Space, Difference, Everyday Life, Reading Henri Lefebvre, Routledge, London and New York.
17. Sharepour, M (2014), Urban sociology, Tehran: Samt publication [In Persian].
18. -Shieh, E; Behzadfar, M; Namdarian, A.A, (2016), Develop a theoretical framework of urban landscape with the help of the theory of space production and the forces affecting the urban landscape, Motaleat Shahri Journal, 24: 81-94 [In Persian].
19. Edward.W. (1996), Third space, Journey to Los Angeles and other real and imagined Places, first published, Blackwell Publishers, Cambridge, Massachusetts, USA.
20. Soltani, A; Zargari Marandi, E; Namdarian, A. A, (2012), Formation, strengthening and persistence of memory in urban spaces: a case study of Shahid Chamran axis in Shiraz, Journal of housing and rural environment, 141: 87-98 [In Persian].
21. Taghvaie, A.A; Maroufi, S, (2010), Evaluate the role of mosques in improving the quality of the environment; Case study: Amir Mosque, Tehran, Modiriat Shahri journal, 25: 219-234 [In Persian].
22. URL1: http://fars.isna.ir/Default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=1100