بررسی رویکرد عرفانی داستان حضرت موسی(ع) در تفاسیر عرفانی ( مطالعۀ موردی: تقاضای رؤیت خدا)

عرفان اسلامی

مقاله 13، دوره 18، شماره 70، دی 1400، صفحه 265-282   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ام‌البنین صفری چمازکتی¹؛ حمید محمدقاسمی^{* 2}؛ سیداحمد میریان³

¹دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث ،واحد ساری،دانشگاه آزاد اسلامی ،ساری ،ایران.

²دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد ساری،دانشگاه آزاد اسلامی، ساری ،ایران.نویسنده مسئول: [e-mail]

³استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.

چکیده

یکی از موضوعات مهم و بحث برانگیز در اندیشه‌ توحیدی،موضوع رؤیت خداست که جایگاه مهمی در دیدگاه کلامی و عرفانی داشته و بانام حضرت موسی گره­خورده­است. درعین­حال، متکلمین ناگریز از بحث درباره آن بوده و در آن اختلافات عمیق­دارند. این موضوع دربیش از بیست آیه  قرآن ذیل عبارات  «لقاءالله» و «نظر در وجه­الله» و درباره انواع رؤیت و شهود ذات الهی مانند شهود و رؤیت خدا نسبت به ذات خود و شهود موسی(ع) در شجره طور مطالبی بیان­گردیده­است. تقاضای رؤیت خداوند، مهم‌ترین بخش زندگانی حضرت موسی(ع) است که از دیرباز مورد­توجه عرفا بوده­است. به­نحوی­که هریک تلاش­نموده‌اند. از دیدگاه خود به بیان علت پاسخ خداوند مبنی‌­بر «لن­ترانی» پرداخته و نظرات گوناگونی را در این زمینه ارائه­دهند. از­این­رو، استقراء آرای تفاسیر عرفانی دراین زمینه و جمع­بندی آن­ها از اعتبار خاصی برخورداراست. این پژوهش نشان­می­دهد که عرفا و برخی از حکمای متأله، مسأله رؤیت­وشهود باطنی و رؤیت تجلیات خداوند را معادل لقاءالله در قرآن تلقی­نموده ولی برخی از فلاسفه و متکلمین شیعی و معتزلی باتکیه­بر مبنای تنزیه کلامی صرف و با­تمسک­به مسأله نفی جسمانیت و اعتقاد به انحصار امکان شهود خداوند در رؤیت مادی، به نفی­ امکان این موضوع پرداخته­اند. این مقاله باروش پژوهشی - توصیفی از نوع تحلیل محتوا  و واحد تحلیل مضمون بوده­است.

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ عرفان؛ تفاسیر عرفانی؛ رؤیت

مراجع