کاوشی در لزوم و نتایج تزکیه‌ نفس، با تکیه بر نهج البلاغه و عوارف المعارف

عرفان اسلامی

مقاله 17، دوره 18، شماره 70، دی 1400، صفحه 353-372   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فوژان صباحی¹؛ علی عین علی لو^{* 2}؛ علیرضا صالحی³

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی،رودهن،ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی،رودهن،ایران.نویسنده مسئول: [e-mail]

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران.

چکیده

عرفان عملی با تزکیه و مجاهده شروع می­شود. سالکان الی الله باید رسیدن به مقصد و انجام سیر عروجی،کدورت­های جسم و نفس را از عذار روح بزدایند تا بتوانند به صفای نخستین نایل گردندد. رها ساختن نفس و عدم دست یازیدن به تصفیه­ی آن ره­آوردهای نا مبارکی را برای آدمی به همراه خواهد داشت. اما انسانی که به تخلیه­ نفس از رذایل و تحلیه­ی آن به فضایل همت گمارد، از امارگی نفس کاسته و به سوی نفس مطمئنه گام بر می­دارد. نهج البلاغه یکی از عالی­ترین متونی است که از ناحیه­ امام معصوم صادر شده است و دارای نغزترین اندیشه­های عرفان عملی است. از دیگر سو، عوارف المعارف نیز یکی از متون قابل اعتنا در عرفان عملی است که قرن­های متمادی مورد توجه عارفان بوده است. بررسی بینامتنی هر دو متن نشان می­دهد که تزکیه­ نفس برای نویسندگان هر دو اثرجایگاه ویژه­ای داشته است. این پژوهش به روش تحلیلی و توصیفی تهیه شده است و روش گرد آوری اطلاعات به صورت کتابخانه­ای می­باشد. هدف پژوهش حاضر، مقایسه­ لزوم و نتایج تزکیه­ نفس در دو متن فوق الذکر می­باشد. نتایج حاصله نشان می­دهد که نهج البلاغه و عوارف المعارف اهمیت فوق العاده­ای به تربیت نفس داده­اند.

کلیدواژه‌ها

عرفان عملی؛ نهج البلاغه؛ عوارف المعارف؛ تزکیه؛ مجاهده

مراجع