پروژه دموکراسی‌سازی آمریکا در طرح خاورمیانه بزرگ

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 4، دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 35، فروردین 1402، صفحه 69-90   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/sej.2021.1937573.1367

نویسندگان

خالد رحمانی¹؛ سهراب صلاحی^{* 2}؛ مریم مرادی³

¹دانشجوی دکتری، گروه روابط‌ بین‌الملل، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران.

²استادیار، گروه حقوق، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران

³استادیار، گروه حقوق، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی پروژه دموکراسی‌سازی آمریکا در طرح خاورمیانه بزرگ است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و یافته‌ها نشان می‌دهد: ایالات‌متحده آمریکا به عنوان تنها ابرقدرت باقیمانده از دوران جنگ سرد، بر آن بود تا با تسلط بر این منطقه فوق استراتژیک، به قدرت هژمون جهانی تبدیل گردد، به گونه‌ای که در نظم مورد نظر آمریکا، این کشور در رأس هرم و دیگر قدرت‌ها در یک خط طولی در پشت‌سر آن قرار گیرند. گرچه آمریکایی‌ها در هنگام تهاجم به منطقه و به خصوص اشغال عراق، دو راهبرد لزوم انهدام سلاح‌های کشتارجمعی و مبارزه با تروریسم را نیز مطرح کردند، اما با توجه به نقش بسترسازی این دو راهبرد، این فرضیه مطرح می‌شود که راهبرد اصلی آمریکا در طرح خاورمیانه بزرگ، پروژه دموکراسی‌‌سازی در منطقه بود که در صورت موفقیت در این راهبرد، بستر دستیابی به اهداف آمریکا در طرح خاورمیانه بزرگ فراهم می‌گردید.

کلیدواژه‌ها

قدرت هژمون؛ طرح خاورمیانه بزرگ؛ دموکراسی‌سازی؛ آمریکا

مراجع

امینی، بهادر (1385). پی افکندن نظام نوین جهانی: تبیین رفتار آمریکا پس از 11 سپتامبر. سیاست خارجی، سال شانزدهم.

برژینسکی، زبیگیو (2007). انتخاب سلطه یا رهبری. ترجمه امیرحسین نوروزی. تهران: نشر نی.

بیگدلی، علی (1385). نقشه تصاحب خاورمیانه: نگاهی به ماهیت استراتژی‌های امریکا در خاورمیانه. زمانه، 5(44).

جرویس، رابرت (2006). بن‌بست در دکترین پیش‌دستانه. ترجمه مهدی کاظمی. نگاه، سال پنجم.

جعفری ولدانی، اصغر (1388). چالش‌ها و منازعات در خاورمیانه. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، مجمع جهانی اهل بیت(ع).

حمیدی‌نیا، حسین (1393). استعمار و نام‌گذاری جغرافیایی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه.

دهشیار، حسین (1395). ترامپ و محوریت توانمندی‌های اقتصادی و نظامی در قلمرو سیاست خارجی. پژوهش‌های روابط بین‌الملل، 1(22).

رسولی ثانی‌آبادی، الهام؛ علی‌پور، محمود (1392). تبیین سیاست خارجی آمریکا در مدیریت تحولات انقلابی- عربیک از سازه‌انگاری تا رویه‌ها و کنش‌های مبتنی بر معناهای بیرونی. پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، 3(3)، ص81-55.

زائری، مرضیه (1391). دموکراسی‌خواهی آمریکا در خاورمیانه از شعار تا عمل. پایگاه اطلاع‌رسانی معاونت سیاسی سازمان عقیدتی سیاسی ارتش.

زهرانی، مصطفی (1392). بررسی انتقادی سیاست خارجی آمریکا. تهران: انتشارات مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی وزارت امور خارجه.

شاپوری، مهدی (1395). پیروزی دونالد ترامپ؛ تداوم یا تغییر در سیاست خارجی آمریکا. تحلیل دیده‌بان امنیت ملی، شماره 56.

شفیعی عربی، میرعلی (1387). اهمیت خاورمیانه و بررسی اجمالی طرح خاورمیانه بزرگ. فضای جغرافیایی، 8(23).

صلاحی، سهراب (1394 الف). اشغال عراق، اهداف راهبردی و استنادات حقوقی. تهران: نشر میزان.

صلاحی، سهراب (1394 ب). پیامدهای انسانی اجتماعی اشغال عراق از منظر حقوق بین‌الملل کیفری. تهران: نشر میزان.

عسگریان، عباسقلی و همکاران (1394). تحلیل گفتمانی نگاه بازیگر آمریکایی و ایرانی به مفهوم تروریسم. پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، شماره 2، ص145-183

غرایاق زندی، داود (1395). دونالد ترامپ و چشم‌انداز تحولات نظامی در جهان. برآود، 4(45-46).

فلاح‌نژاد، علی؛ ذاکریان، مهدی (1395). نقش آمریکا در بحران‌های خاورمیانه از منظر سازه‌انگاری (پس از 2010). پژوهش‌های روابط بین‌الملل، 1(21).

قوام، عبدالعلی (1393). جهانی شدن و جهان سوم. تهران: دفتر مطالعات سیاسی.

کگلی، چارلز؛ ویتکف، یوجین (1384). سیاست خارجی آمریکا؛ الگو و روند. ترجمه اصغر دستمالچی. تهران: انتشارات وزارت امورخارجه، چاپ سوم.

کلبعلی، فرزاد (1390). سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه و جنبش‌های مردمی جدید. پژوهشکده تحقیقات راهبردی.

منفرد، قاسم (1396). بحران سوریه و عراق؛ چالش‌ها و راهکارهای مواجهه‌ی آمریکا. معاونت پژوهش‌های سیاست خارجی مرکز تحقیقات استراتژیک، شماره 27.

میراحمدی، فاطمه سادات (1395). مینیمالیسم پرخاشگرانه: دولت ترامپ و منطقه خاورمیانه، نگاه دیگران. دیده‌بان امنیت ملی، شماره 57.

واعظی، محمود (1387). رویکردهای سیاسی- امنیتی در خاورمیانه. سیاست خارجی، 23(8).

ویتس، تامارا کافمن (1390). گام‌های لرزان آزادی: نقش آمریکا در بنای دموکراسی در جهان عرب. ترجمه سید داوود آقایی. تهران: سرای عدالت.

یاری شگفتی، محمداسلام؛ عسکری، احمد (1387). جنگ نرم آمریکا در حوادث پس از 11 سپتامبر: با تاکید بر جنگ افغانستان، عراق و تنش با ایران. عملیات روانی، 6(21).

یزدان فام، محمود (1395). سیاست خارجی ترامپ و جمهوری اسلامی ایران. مطالعات راهبردی، 19(74).

Boomer, R.J (2009). States in civil war challenges for the United States. In: The Arab Awaxening America and the transformation of the Middle East. Brooking instiution press, Washington, D.C

Clark, W. (2007). Philanthropic Imperialism: The National Endowment for Democracy. International Endowment for Democracy (NED).  
URL= http://www.iefd.org/articles/philosophical_imperialism.php#1.

Fukuyama, F. (2007). Trust: The Social Virtues and the Creation of Prosperity. New York: Free Press.

Gordon, P.H. (2003). Middle East Vision. Survival, Vol.45, No. 1.

Heike Krieger, A. (2006). Confilict of Norms: The Relationship between humanitarian Law and human Rights Law in the ICRC Customary Law Study. Journal of Confilict & Security Law, 11(2), p. 265-291.

House, W. (2012). Remarks by the President to the UN General Assembly. White House press release. International Secutiry, 20(1), p. 82-93.

Maahouf, B. (2014). The Rise of Functional Democracy and the Future of the Middle East. New York: Pearson and Addison Wesley.

Prifti, B. (2017). US Foreign Policy in the Middle East: The Case for Continuity. Springer.

Rua, M. (2010). Globalization and International Political Economy. Lanham: Rowman & Littlefield Publishers.

Wittes, T.C. (2008). Freedom's Unsteady March: America's Role in Building Arab Democracy. Washington, DC: Brookings Institution Press.