تطبیق دیدگاه فقه امامیه و مذاهب اربعه در مورد تشریح جسد

مطالعات فقهی و فلسفی

دوره 12، شماره 48، دی 1400، صفحه 1-16   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمدمهدی حبیبی¹؛ علیرضا عسگری^{* 2}؛ سیدحسن عابدیان²

¹دانشجوی دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.

²استادیار، گروه حقوق، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی فقهی وضعیت تشریح جسد در فقه امامیه و تطبیق آن با مذاهب اربعه است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که اهل سنّت نیز بنا به مقتضیات، اصل تشریح جسد را پذیرفته­اند. شافعیان در مورد تشریح جسد، نزدیک‌ترین دیدگاه با فقه امامیه را دارند. مذهب مالکی نسبت به فساد جسد سخت‌گیری‌های بیشتری به‌ عمل آورده است. حنابله انتقال جسد از شهری به شهر دیگر را برای تشریح ممنوع می­دانند. حنفیان مدت محدودی را برای تشریح ذکر کرده‌اند و پس از پایان آن، می‌بایست نسبت به تدفین میّت اقدام کرد. لذا، می توان نتیجه گرفت که جز در موارد جزئی، دیدگاه مذاهب اربعه با فقه امامیه در مورد تشریح جسد یکسان است.

کلیدواژه‌ها

تشریح جسد؛ فقه امامیه؛ مذاهب اربعه؛ حرمت میّت؛ مثله کردن؛ دیه جنایت میّت

مراجع

ابن ادریس حلی (1410ق). السرائر. قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ج1.

ابن عابدین، محمد امین (1412ق). رد المختار. دمشق: صالحین، چاپ چهارم، ج2.

ابن قدامه (1411ق). المغنی. قاهره: الازهر، چاپ هفتم، ج1.

بهشتی، مطهره (1392). بررسی احکام کالبدشکافی و نبش قبر میّت در کشف جرم و احقاق حق. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری.

بهوتی، منصور (1051ق). کشاف القناع، امان (اردن): نشر قیاس، چاپ دوازدهم، ج2.

حصفکی، محمد علاء‌الدین (1088ق). رد المختار. قاهره: الازهر، ج1.

 خمینی، سید روح‌الله (1380). استفتائات. قم: جامعه مدرسین، چاپ سوم، ج1.

خویی، ابوالقاسم (1418ق). منهاج الصالحین. نجف: مطبعه الآداب، چاپ بیست و هفتم، ج1.

داماد افندی، محمد بن سلیمان (1079ق). مجمع النهر. قاهره: الازهر، ج1.

دهخدا، علی اکبر (1396) فرهنگ لغت فارسی، تهران: نشر نوین، چاپ سوم، جلد اول.

رازی، فریده (1395). فرهنگ واژه‌های سره. تهران: نشر نوین، چاپ سوم، ج2.

سرخسی (1412ق). المبسوط. قم: دارالقلم، چاپ سوم، ج2.

سیستانی، علی (1414ق). رساله توضیح المسائل. قم: دارالقلم، چاپ سوم، ج1.

صافی گلپایگانی، لطف‌الله (1419ق). رساله توضیح المسائل. قم: دفتر آیت‌الله گلپایگانی، ج1.

عبده، محمد (1330ق). تفسیر منار. قاهره: الازهر، چاپ سوم، ج1.

علم الهدی، محمد (1412ق). الانتصار جوامع الفقهیه. تهران: جهان، ج1.

عمید، حسن (1396) فرهنگ لغت فارسی. تهران: نشر نوین، چاپ سوم، ج1.

غفاری، راضیه (1395). امکان بزه‌دیدگی پس از مرگ. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تبریز.

فاضل لنکرانی، محمد (1377). استفتائات. قم: مدرسه امیرالمومنین، چاپ سوم، ج1.

فرهنگ لغت عربی- فارسی. تهران: نشر نوین،1395، چاپ سوم، ج3.

قاری، ملاعلی (1359ق). مجله احکام شرعیه. بیروت: کتب اسلامی، چاپ نهم، ج1.

کریمی، حسین (1394). فقه شیعه و نیازهای جهان معاصر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم.

گلپایگانی، لطف‌الله (1394). رساله توضیح المسائل. قم: دارالمعارف.

معین، محمد (1397) فرهنگ لغت فارسی. تهران: نشر نوین، چاپ سوم، ج1.

مکارم شیرازی، ناصر (1380الف). استفتائات جدید. قم: امیرالمومنین، چاپ سوم، ج1.

مکارم شیرازی، ناصر (1380ب). بحوث فقهیه. قم: دارالقلم، ج1.

مودود، عبدالله (1401ق). وصال موصل. قم: اسلامیه، چاپ دوم، ج2.

نجدی، عثمان (1097ق). هدایه الراغب. مسقط: سلامه، چاپ هشتم، ج2.

یگانگی، سیده فاطمه (1378). بررسی تطبیقی احکام پیوند تشریح و تلقیح. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه قم.