تأثیر اراده طرفین اختلاف در صلاحیت داور در رسیدگی به اختلاف راجع به اصل قرارداد در حقوق ایران و انگلستان

تحقیقات حقوقی بین المللی

مقاله 17، دوره 14، شماره 52، شهریور 1400، صفحه 323-338   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/alr.2021.1944229.2210

نویسندگان

سیدعلی حسینی¹؛ داریوش بابائی^{* 2}؛ عبدالله بهمن پوری³

¹دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران. رایانامه: [e-mail]

²استادیار فقه و مبانی حقوق، دانشکده حقوق، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران (نویسنده مسئول). رایانامه: [e-mail]

³استادیار حقوق عمومی، دانشکده حقوق، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران. رایانامه: [e-mail]

چکیده

زمینه و هدف: در نظام دادرسی عادلانه و منظم، دعوا در مرجع صالح اقامه می‌شود و هر مرجع قضاوتی به امری رسیدگی می‌نماید که به‌موجب قانون در قلمرو صلاحیت آن باشد. نقش اراده طرفین در تعیین مرجع رسیدگی متفاوت است و قانون‌گذار برخی دعاوی مانند ورشکستگی، نکاح، طلاق و نسب را به جهت اهمیت و یا ویژگی خاص آنها قابل ارجاع به داوری ندانسته و در مواردی نیز به جهت اهمیت رابطه حقوقی مانند قراردادهای دولتی پیمان و بورس، داوری را اجباری و انتخاب داور و چگونگی رسیدگی و صدور رأی داوری و حتی داور را معین کرده است و در سایر دعاوی نیز داوری ارادی بوده و طرفین اختیار تعیین داور و مدیریت داوری اعم از شیوه رسیدگی، نحوه و زمان داوری را دارند.
روش: روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است.
یافته‌ها و نتایج: سؤال اصلی تحقیق این است که از آنجاکه مبنای داوری و صلاحیت داور وجود یک قرارداد صحیح است، در مواردی که اختلاف راجع به صحت یا انحلال و بی‌اعتباری قرارداد یا توافق‌نامه داوری باشد، تأثیر حاکمیت اراده طرفین در صلاحیت داور در رسیدگی به اصل قرارداد و موافقت‌نامه داوری در رسیدگی ابتدایی به اختلاف چیست. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که مطابق قانون داوری تجاری بین‌المللی ایران، داور می‌تواند در مورد صلاحیت خود و وجود یا اعتبار موافقت‌نامه داوری اتخاذ تصمیم نماید و این نظر در حقوق انگلیس و بین‌الملل پذیرفته‌ شده است، اما حقوق داخلی ایران حکم صریحی ندارد که موجب تفسیر‌های مختلف و صدور آرای متفاوت شده است.

کلیدواژه‌ها

اصل حاکمیت اراده؛ داوری؛ صلاحیت؛ قرارداد داوری

مراجع

- اسکینی، ربیعا. (1369). اختیار دولت‌ها و سازمان‌های دولتی در مراجعه به داوری تجاری بین‌المللی. فصلنامه حقوق، (25)، 77-31.

https://jflps.ut.ac.ir/article_15410.html

- اعظمی چهاربرج، حسین. (1395). حقوق مدنی، شروط و تعهدات فرعی. مرکز آموزش قضات قم.

- افتخار جهرمی، گودرز. (1383). مزایای داوری به‌عنوان جایگزین رجوع به دادگاه­ها. مجله داوری.

- ام. لیو، جولیان دی. (1388). تحقق رویای داوری خود آیین. ترجمه فیض‌الله جعفری. مجله حقوقی بین‌المللی، 26(40)، 193-163.

http://www.cilamag.ir/article_17374.html

- امیر معزی، احمد. (1388). داوری بین‌المللی در دعاوی بازرگانی، چاپ دوم. نشر دادگستر.

- بردبار، محمدحسین. (1384). صلاحیت در دیوان­های داوری بین‌المللی دیوان داوری دعاوی ایران – ایالات‌متحده. چاپ اول. ققنوس.

- جنیدی، لعیا. (1378). نقد و بررسی تطبیقی قانون تجارت بین­الملل. چاپ اول. دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.

- جنیدی، لعیا. (1387). اجرای آرای داوری بازرگانی خارجی. چاپ دوم. موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.

- حبیبی مجنده، محمد. (1390). داوری پذیری اختلاف ناشی از حقوق مالکیت معنوی. مجموعه مقالات همایش صدمین سال تأسیس نهاد داوری در حقوق ایران به اهتمام محمد کاکاوند. چاپ دوم. شهر دانش.

- خزایی، حسین. (1386). رأی داور در حقوق داخلی و تجارت بین‌المللی. فصلنامه حقوق. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 37(3)، 126-97.

https://jlq.ut.ac.ir/article_18950.html

- سواد کوهی‌فر، سام. (1379). تولد داوری اجباری یا مرحله­ای از دادرسی نگرشی به هیات داوری و شورای حل اختلاف در قانون برنامه سوم توسعه. ماهنامه دادرسی، 22.

- سکوتی، نیما، حسین‌زاده، جواد. (1396). ماهیت، ویژگی‌ها و صلاحیت داور در قانون پیش‌فروش ساختمان. فصلنامه حقوق خصوصی دانشگاه تهران، 14(2)، 307-283.

https://jolt.ut.ac.ir/article_65286.html

- شیروی، عبدالحسین. (1391). داوری تجاری بین‌المللی. چاپ اول. سمت.

- صفایی، حسین. (1377). سخنی چند درباره نوآوری­ها و نارسایی­های قانون داوری تجاری بین­المللی. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی،40، 39-5.

https://jflps.ut.ac.ir/article_14180.html

- صفایی، حسین. (1375). حقوق بین‌الملل و داوری‌های بین‌المللی.چاپ اول. نشر میزان.

- کاتوزیان، ناصر. (1376). حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها. چاپ اول. جلد سوم. شرکت سهامی انتشار.

- کاکاوند، رامین (1390). شناسایی و اجرای احکام داوری خارجی به‌موجب کنوانسیون­های بین­المللی. سومین دورۀ مقدماتی آموزش داوری به اهتمام مرکز داوری اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران، دوره جدید، 6.

- کاکاوند، محمد. (1399). حقوق داوری در آراء دادرسان و داوران. جلد اول. انتشارات نهاد.

- گرین، ماریان. (1378). متونی از حقوق بین‌الملل، برگرفته از دو کتاب Law Texts and International. ترجمه بهرام آریان. چاپ اول. خط سوم.

- محبی، محسن (1383). امتیازات داوری از حیث اجرای رأی داوری. مجله داوری. مرکز اتاق داوری ایران.

- مشکور، مشکان. (1390). داوری سازمانی در حقوق ایران با تأکید بر مقررات مرکز منطقه‌ای داوری تهران و مقررات مرکز داوری اتاق ایران. مجموعه مقالات همایش صدمین سال تأسیس نهاد داوری در حقوق ایران.چاپ دوم. شهر دانش.

- هدایتی، محسن. (1389). لزوم اصلاح مقررات مربوط به حکمیت. مجله کانون وکلا، 74.

- David, R. (1985). Arbitration in International Trade, 1 edition, Alphen aan den Rijn, Kluwer Law and Taxation Publishers.

- Redfern, A., Hunter, M. (2003). Law and Practice of International Commercial Arbitration, 3rd edition, London, Sweet & Maxwell.