واکاوی نقش اخلاق و دینداری در معناداری زندگی با تاکید بر راهکارهای قرآن کریم (مطالعه موردی: دانشجویان رشته معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام)

فصلنامه علمی مطالعات میان فرهنگی

مقاله 6، دوره 15، شماره 44، آذر 1399، صفحه 155-183   

نوع مقاله: علمی_ پژوهشی

نویسندگان

اختر سلطانی¹؛ حامد حیاتی^{* 2}

¹استادیار گروه الهیات، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران . رئیس مرکز تحقیقات مطالعات علوم قرآن و حدیث با رویکرد الگوی پیشرفت اسلامی _ ایرانی

²استادیار گروه معماری، واحد اهواز،دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز،ایران

چکیده

دین یکی از قدیمیترین و در عین حال پویاترین نهادهای جامعه است. مطالعه کارکرد معنابخشی دین در حیات فردی و تأثیرات اجتماعی آن یکی از موضوعات مهم در جامعه شناسی دین است. اهمیت معنا در زندگی از آنجا ناشی می شود، که با ورود به جهان مدرن، نظام‌های ارزشی سنتی با چالش مواجه شدند و سیال بودن جهان زندگی مدرن، کثرت معناها و روایت‌های متعدد از آن، انسان‌ها را دچار سرگشتگی و اضطراب کرد. هدف از انجام این تحقیق بررسی رابطه میان اخلاق و دینداری و معناداری زندگی در بین دانشجویان می‌باشد. جامعه آماری پژوهش دانشجویان رشته‌ی معماری در سال 1397به تعداد 130نفر می‌‌باشد. جهت نمونه گیری از فرمول کوکران بهره گرفته شده است که تعداد نمونه را 98 نفر نشان می دهد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزار SPSS22 استفاده شده است. در این پژوهش جهت سنجش ابعاد دینداری از ابعاد اعتقادی، عاطفی، مناسکی و پایبندی استفاده شده است، همچنین جهت سنجش معناداری زندگی از مولفه های ارزشمندی، امیدواری و هدفمندی بهره گرفته شده است. جهت سنجش روایی از نظر خبرگان و اساتید (روش روایی محتویی) بهره گرفته شده است. همچنین نتایج سنجش پایایی ابزار اندازه گیری به روش آلفای کرونباخ نشان می دهد که ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه در حوزه دینداری860/0 و در حوزه امید به می‌باشد، که نشان از پایایی پرسشنامه در سطح خوب می‌باشد. روش پژوهش توصیفی و پیمایشی است. نتایج نشان داد که میان کلیه ابعاد مطرح شده در حوزه دینداری بجز بعد اعتقادی و معناداری زندگی رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

دینداری؛ معناداری زندگی؛ آموزه های دینی؛ اسلام؛ همبستگی

مراجع

قرآن کریم.

نهج البلاغه.

امیری، سیاوش (1383)، بررسی جامعه شناختی تأثیر پایگاه اقتصادی- اجتماعی و جنسیت بر دینداری جوانان (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه شیراز)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.

اورنگ، طوبی و دیگران(1399)، «سالمندی و اخلاق اجتماعی». فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال پانزدهم، شماره 3.

برگر، پیتر و توماس لوکمن (1387) ساخت اجتماعی واقعیت، فریبرز مجیدی. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.

برگر، پیتر (1384) برخلاف جریان چالش های دین و مدرنیته، مباحثی جامعه شناختی در دینداری و سکولارشدن، سیدحسین سراج زاده ،تهران: طرح نو.

پویا، اعظم (1385) معنای زندگی، تهران: انتشارات ادیان.

تامسون، کنت و دیگران (1381) دین و ساختار اجتماعی، مقالاتی در جامعه شناسی دین، علی بهرامپور و حسن محدثی، تهران: نشر کویر.

جعفری، محمد تقی (1369) حق کرامت انسانی، تهران: سمینار حقوق بشر دانشـکدة حقـوق و علـوم سیاسی دانشگاه تهران.

جعفری، محمد تقی (1379) انسان در اسلام، گردآوری و تنظیم و تلخیص محمدرضا جوادی، تهـران: فرهنگ اسلامی.

 جوادی آملی،عبدالله (1384) حیات حقیقی انسان درقرآن، قم: نشراسرا.

جوادی آملی،عبدالله (1385) تسنیم؛ چاپ سوم، قم: نشراسرا.

خدایاری فرد و همکاران (1376) «تهیه مقیاس اندازه گیری اعتقادات دانشجویان دانشگاه تهران» ، دانشکدة روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران .

خدایاری فرد و همکاران (1385) «آماده سازی و هنجار یابی مقیاس سنجش دینداری دانشجویان»، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.

خدری ، غلامحسین (1393) «بررسی و تحلیل معناداری زندگی از دیدگاه علامه جعفری مبتنی بر انسان شناسی دینی» ، مجله حکمت معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 5، شماره 4 ، 86-67.

خواجه فرد، ندا و محمد حلاج(1399)« نقش اخلاق در تصمیمات پذیرش مالیاتی»، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری. سال پانزدهم، شماره 4.

دلاور، علی (1383) مبانی نظری و علمی پژوهش در علوم انسانی واجتماعی، چاپ سوم، تهران: انتشارات رشد.

راغب اصفهانی (1369 ) المفردات فی غریب القرآن، ج 3 ،تحقیق سید غلامرضا خسروی، تهران: مرتضوی.

سراج زاده، سیدحسین (1378) «نگرش ها و رفتارهای دینی نوجوانان تهرانی و دلالت های آن برای نظریه سکولار شدن»، فصلنامه نمایه پژوهش، سال دوم، شماره 8 و 9، بهار و تابستان.

طباطبایی،محمدحسین(1388) رسالةالولایة (سفرنامه سلوک)، قم: مطبوعات دینی.

طباطبایی، محمد حسین(1390) المیزان فـی تفسـیرالقـرآن، چـاپ دوم، بیـروت: موسسـة الاعلمـی للمطبوعـات.

عسگری ، پرویز و همکاران(1391)«رابطه باورهای دینی و امید به زندگی با سلامت معنوی»، مجله : مطالعات میان فرهنگی، شماره 18.

عمادی، سید رسول و گلزار شیری(1399) «شناسایی ابعاد اخلاق در فناوری آموزشی»، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال پانزدهم، شماره 3.

گروهی از نویسندگان(1387) «مجموعه مقالات مسابقات بین المللی قرآن کریم»، جلد سوم، انتشارات اسوه، چاپ اول.

گیویان ، عبداله (1377) سنجش نگرش مردم تهران راجع به نقش و کارکردهای دین. تهران: شورای فرهنگ عمومی .

محمدی ری شهری، محمد(1384) میزان الحکمه، قم: انتشارات دارالحدیث.

مطهری، مرتضی (1374 ) عدل الهی، مجموعه آثار، ج 1 ، تهران، انتشارات صدرا.

مطهری، مرتضی (1375 ) ختم نبوت، مجموعه آثار، ج 3 ، تهران، انتشارات صدرا.

مطهری، مرتضی (1381 ) خاتمیت، تهران، انتشارات صدرا.

منتظری، زهرا و دیگران(1399) «مطالعه تجلی قاعدۀ مَن مَلکَ و جایگاه اخلاق در حقوق مدنی»، فصلنامه اخلاق در فناوری، سال پانزدهم، شماره 1.

نمازی، محمد و دیگران(1399)«رابطه اخلاق و سازه های جامعه شناختی با سرمایه فکری»، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال پانزدهم، شماره 4.

نیکخواه، هدایت الله (1380) سنجش دینداری جوانان و عوامل مؤثر برآن (دانش آموزان سال سوم پیش دانشگاهی)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.

وبر، ماکس (1384) دین، قدرت، جامعه، احمد تدین، تهران: نشر هرمس.

همیلتون، ملکم (1387) جامعه شناسی دین، محسن ثلاثی، تهران: نشر ثالث.

الیاده، میرچاد (1378) مقدس و نامقدس. نصرالله زنگویی. تهران: انتشارات سروش.

 

Bergin, A.E. (1983). Religiosity and mental health: A critical revaluation and metaanalysis. Professional Psychology: Research and Practice, 14(2), 170-184

Berger, P. (1967). The Sacred Canopy: Elements of a Sociological Theory of Religion. New York: Anchor Books

Chamberlain, K. & S. Zika. (1988). Measuring Meaning in Life: An Examination of Three Scales. Personality and Individual Differences. 9. 589–596

Hadden, J. K. (1995). Religion and the Quest for Meaning and Order: Old Paradigms, New Realities. Sociological Focus. 28 (1): 83-100

Marshall, V. W. (1986). A Sociological Perspective on Aging and Dying. In V. W. Marshall (Ed.), The Social Psychology of Aging, Beverly Hills. CA: Sage Publications. pp. 125–146

Robertson, R. (1978). The Problem of the Tow Kingdoms: Religion, Individual and Society in the Work of J. Milton Yinger. Journal for the Scientific Study of Religion. 6 (3): 306-313

Stark, R. (1999). Micro Foundations of Religion: A Revised Theory. Sociological Theory. 17(3). 264–289.Weber, Max. (1963). The Sociology of Religion. Beacon Press

Yinger. (1977). A Comparative Study of the Substructures of Religion. Journal for the Scientifics Study of Religion. 16 (1): 67-86

Yinger, J. Milton. (1969). A Structural Examination of Religion. Journal for the Scientific Study of Religion. 88-100