تبیین نقش عوامل موثر بر عدم تحقق اهداف طرح توسعه شهری (مطالعه موردی: شهر لمزان)

جغرافیا و مطالعات محیطی

دوره 11، شماره 42، تیر 1401، صفحه 24-39   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد آور¹؛ مرضیه موغلی^{* 2}؛ محمد ابراهیم عفیفی³

¹دانشجوی دکتری گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران

²دانشیار گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران

³استادیار گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران

چکیده

طرح‌های توسعه شهری مهم‌ترین ابزار ساماندهی کالبدی شهرها به شمار می‌روند. به‌رغم همه ی تمهیداتی که در تهیه طرح‌ها و تنظیم محتویات آن‌ها صورت گرفته است، بسیاری از این طرح‌ها در دست‌یابی به اهداف خود ناموفق بوده‌اند. هدف از این پژوهش تبیین عوامل مؤثر بر عدم تحقق طرح‌های توسعه ی شهری در شهر لمزان بود. روش پژوهش ترکیبی از نوع اکتشافی بود. محدوده انتخاب شده شهر لمزان مرکز مهران از توابع شهرستان بندرلنگه در استان هرمزگان بود. به منظور شناسایی مهمترین معیارهای تأثیرگذار ابتدا از طریق مصاحبه با 20 نفر از کارشناسان و برنامه‌ریزان شهری اقدام به شناسایی موانع شد. معیارهای اصلی پژوهش عبارتند از: 1- موانع و مشکلات مدیریت شهری، 2- مسائل و مشکلات تصویب طرح، 3- مسائل و مشکلات فرآیند تهیه طرح. معیارها در قالب پرسشنامه دلفی فازی در اختیار جامعه آماری متشکل از 120 نفر از مدیران ارشد شهری، و اعضای هیأت علمی  قرار گرفت. از مدل سلسله مراتبی (AHP) فازی، به منظور اولویت‌بندی معیارها استفاده شد. نتایج نشان داد که در بین زیرمعیارهای عامل موانع و مشکلات مدیریت شهری، زیرمعیار ضعف بدنه مدیریتی و عدم وجود مدیریت یکپارچه شهری در رتبه اول و زیرمعیار بهبود ارتباطات بیرونی و درونی در رتبه  آخر قرار گرفت. از بین زیرمعیارهای عامل مسائل و مشکلات تصویب طرح، زیرمعیار تصویب از بالا و فقدان قدرت نفوذ نمایندگان مردم در تصویب طرح در رتبه اول و زیرمعیار نبود هماهنگی و همسویی در رتبه آخر قرارگرفت. از بین زیرمعیارهای عامل مسائل و مشکلات فرآیند تهیه طرح، زیرمعیار طولانی بودن فرآیند تهیه در رتبه اول، و زیرمعیار نبود اطلاعات کامل و به روز در رتبه آخر قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها

طرح‌های توسعه شهری؛ تحقق‌پذیری؛ مدل سلسله مراتبی فازی؛ شهر لمزان

مراجع

امین زاده، ب و رودکی، س (1396). ارائه روشی تلفیقی برای ارزیابی طرح‌های تفصیلی شهری منطقه 6 شهرداری شیراز، فصلنامه هویت شهر، سال 11 ، شماره 29، ص 42 – 29.

براتی، ا. محمدی، ج (1389). نقد تحلیل و ارزیابی تحقق طرح هادی شهری (نمونه موردی طرح هادی شهر درچه، مجله رشد آموزش جغرافیا، دوره 25، شماره 2، ص 45 – 38.

پور احمد، ا، حاتمی نژاد، ح و حسینی، ه (1385). آسیب‌شناسی طرح‌های توسعه شهری در کشور، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 58، ص 180 – 167.

جهانبانی، م ع؛ بهزادفر، م و احمدی، م (1400). عوامل موثر بر جلب اعتماد شهروندان در راستای تقویت مشارکت جمعی در اجرای طرح‌های توسعه شهری از دیدگاه شهروندان و مدیران (مورد پژوهش: کلانشهر تهران)، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 51: 17-1.

حجتی، ح؛ پورمحمدی، م و قربانی، ر (1397). نقدی بر فرایند برنامه‌ریزی جامع شهر رشت با رویکرد تطبیقی (طرح‌های جامع سه گانه)، فصلنامه دانش شهرسازی، دوره 2، شماره 1، ص 22 – 1.

حسین‌زاده دلیر، ک؛ پورمحمدی، م و سلطانی، ع (1392). طرح‌های شهری ایران از قلمرو تهیه تا واقعیت اجرای آن در اجرا (مورد مطالعه طرح جامع تبریز، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی دانشگاه تبریز، شماره 31، ص 151 – 131.

رخشانی نسب، ح ر و حسینی، س ع (1400). ارزیابی و تحلیل تاثیر مولفه‌های سرمایه اجتماعی در توسعه شهری (مطالعه موردی: شهر زابل)، مهندسی جغرافیایی سرزمین، شماره 9: 123-109.

رضایی، ن؛ ماجدی، ح؛ زرآبادی، س و ذبیحی، ح (1397). تبیین نقش عوامل موثر بر تحقق‌پذیری طرح‌های توسعه شهری شیراز، نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال 9، شماره 34، ص 58 – 47 .

رهنما ، م (1390) پژوهشی پیرامون طرح‌های تفصیلی شهری با تاکید بر کاربری آموزشی، بهداشتی، درمانی، مشهد، جهاد دانشگاهی.

زنگی آبادی، ع؛ عبداللهی، م؛ سالک قهفرخی، ر و. قاسم زاده، ب (1393). ارزیابی عوامل اثرگذار بر عدم تحقق پذیری طرح‌های جامع شهری در ایران و چالش‌های مربوط به آن (مطالعه موردی: محور تاریخی– فرهنگی منطقه 6 شهر تبریز، فصلنامه برنامه‌ریزی شهری، 5(18)، 41-58.

سعیدنیا، ا (1390). تاسیسات خدمات شهری، انتشارات وزارت کشورمرکز مطالعات برنامه ریزی شهری،

صفائی پور، ز (1396). بررسی عوامل موثر بر مشارکت مردمی در توسعه شهری (مطالعه موردی: شهر ایلام)، فصلنامه مطالعات عمران شهری، شماره اول، ص 111، 125.

علی اکبری، ا؛ رهنمایی، م و ابراهیمی بوزانی، م (1392). بررسی روش‌شناسی طرح‌های توسعه شهری در ایران، فصلنامه انجمن جغرافیایی، سال 11، شماره 73، ص 114 – 98

معینی، س م (1392). فرآیندهای توسعه شهری طرحها و برنامه‌ها، انتشارات آذرخش.

مهدی زاده، ج (1382). شهر و فراغت، نظریه‌های فراغت، آزادی و معنا، فصلنامه جستارهای شهرسازی، شماره 5.

مهندسین مشاور شارمند (1380). شیوه‌های تحقق طرح‌های توسعه شهری، جلد دوم، بررسی تجارب تهیه و اجرای طرح‌های توسعه شهری در ایران، مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهری وزارت کشور .

میزرایی، ج؛ پیوسته گر، ی و کلانتری خلیل آباد، ح (1399). ارائه مدل اکتشافی ـ تجربی عوامل بازدارنده تحقق‌پذیری طرح‌های جامع شهری (مطالعۀ موردی: کلان‏ شهر شیراز)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 52، شماره 4: 1391-1408.

نوریان، ف (1375). نگرشی بر روند تهیه طرح های تفصیلی در شهرسازی، شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری.