تحلیل و بررسی نگره تطبیقی چهرة هادیان ارواح در آیینه اساطیر

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 9، دوره 18، شماره 66، فروردین 1401، صفحه 243-266   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/mmlq.2021.687478

نویسندگان

شهین قاسمی^{* 1}؛ معصومه میرآب²

¹استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

²کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاداسلامی، رامهرمز، ایران

چکیده

یکی از مباحث مهم در اساطیر ملل، داشتن باورهای متفاوتی از نحوه ورود و هدایت ارواح به جهان پسین است. اعتقاد به جاودانگی، دین، فرهنگ و چگونگی اندیشیدن مردم در اساطیر مختلف سبب شده است تا دنیایی برای خود تصور کنند که با توجه به کردار و اعمالشان، «هادی» در آن نقش فرستندة ارواح مردگان به جایگاه ابدیشان دارد. در این پژوهش با رویکرد تحلیلی ـ تطبیقی به انواع هادیان ارواح و رابطه هادی با جنسیت متوفی، برهة زمانی همراهی روح از لحظه جدایی روح از بدن تا پایان رسیدن به جایگاه ابدیش و چهره ارواح در اساطیر ایران و جهان پرداخته شده است تا مردم به درک عمیق از زندگی پس از مرگ و کاهش ترس و اضطراب و رسیدن به آرامش در کردار و اخلاق نفسانی خود در گذر این جهان برسند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که نحوة عملکرد هادیان روح بر اساس میزان خوبی یا بدی اعمال متوفی ارزیابی می‌شود و نقش هادی در هر اسطوره متفاوت از اساطیر دیگر کشورهاست و اعتقادات هر کشوری تأثیر بسیار زیادی در نشان دادن چهرة هادی و نحوة برخورد با شخص متوفی دارد.

کلیدواژه‌ها

اساطیر؛ مرگ؛ برزخ؛ هادی ارواح؛ متوفی

مراجع

قرآن کریم

آرام، محمدرضا. ١٣٨٧. «سیر تاریخی فرجام شناسی در دین یهود».مقاله علمی پژوهشی- نشریه تاریخ.ش 11، دوره 3، صص 5-34

آزادگان، جمشید. ١٣٩١. تاریخ ادیان ابتدایی و قدیمی. چ6. تهران: سمت.

برون، استیوارد. ١٣٨١. شناخت اساطیر رم. ترجمه محمد حسین باجلان فرخی. تهران: اساطیر.

بیرلین، ج.ف. ١٣٩٢. اسطوره‌های موازی. ترجمه عباس مخبر. چ4. تهران: نشرمرکز.

پاریند، جئوفری.١٣٩۰. شناخت افریقا. ترجمه محمد حسین باجلان فرخی. چ2. تهران: اساطیر.

پپیگوت، ژولیت.١٣٧٣. شناخت اساطیر ژاپن. ترجمه محمد حسین باجلان فرخی. تهران: اساطیر.

داتی، ویلیام. ۱۳۹۲. اساطیر جهان. ترجمه ابوالقاسم اسماعیل پور. تهران: اسطوره.

هینلز، جان راسل. ١٣٨٨.  اسطوره های ایرانی. ترجمه مهناز شایسته فر، چ1، تهران: مطالعات هنر اسلامی.

رضایی، مهدی. ١٣٨٨. آفرینش و مرگ در اساطیر. تهران: موسسه مطالعات هنر اسلامی.

رضایی، مهدی و حشمت الله آذرمکان. 1390. «مقایسه جاودانگی در اساطیر زرتشتی و سامی». فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، ش25. دوره٧.صص65ـ50.

رضی، هاشم. ١٣٨١. آیین مهر (تاریخ آیین رازآمیز میترایی در شرق و غرب از آغاز تا امروز)، ج 1 و 2، تهران: بهجت.

صابری ورزنه ، حسین و سعید رضا منتظری. ١٣٩٨. «گونه‌شناسی منشا^ء مرگ در اساطیر جهان». فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، س15، .ش56. صص 283 – 218.

علیمردی، محمدعلی و بنفشه متقی.1394.«روح و سرنوشت آن بعد از مرگ در آیین جینه». الهیات تطبیقی(علمی-پژوهشی). س6. ش14. صص124ـ107.

فضایلی، سودابه. 1384. «فرهنگ غرایب». ج١. تهران: افکار.

کاوندیش، ریچارد. ١٣٨٧. «اسطوره‌شناسی دایرةالمعارف مصّور اساطیر و ادیان مشهور جهان». ترجمه رقیه بهزادی. تهران: علم.

جین‌گرین، میراندا. 1387.  اسطوره های سلتی. ترجمه عباس مخبر. تهران: مرکز.

گاندولین، لیک. 1389. فرهنگ اساطیر شرق باستان. چ2. ترجمه رقیه بهزادی. تهران: طهوری.

مترلینگ، موریس. ١٣٨٨. دروازة زندگی و مرگ. ترجمه ذبیح‌الله منصوری. چ1. تهران: نگارستان کتاب.

معصومی، غلام‌رضا. 1386. مقدمه‌ای بر اساطیر و آیین‌های باستانی جهان. تهران: سوره مهر.

معین، محمد.١٣٧١. فرهنگ فارسی. ج1. تهران: امیرکبیر.

هادی، سهراب. ١٣٧٧. شناخت اسطوره های ملل. تهران: تندیس.