تحلیل محتوای مؤلفه‌های تربیت مبتنی بر محبت و مهرورزی بر اساس قرآن کریم

فصلنامه مطالعات قرآنی

دوره 12، شماره 48، دی 1400، صفحه 9-52   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qsf.2021.1898439.2157

نویسندگان

مریم نیکونژاد¹؛ محمدهاشم رضایی^{* 2}؛ محمد سیفی³

¹دانشجوی دکترای فلسفه تعلیم و تربیت، گروه علوم تربیتی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

²استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه پیام نور

³استادیار گروه علوم تربیتی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

چکیده

یکی از بهترین شیوه‌ها در تعلیم و تربیت استفاده از محبت است. ذهن پاک و شفاف دانش آموز بر پایه محبت و مهرورزی نهادینه شده است. برداشت‌های ذهنی و فکری دانش آموز از مفاهیمی چون محبت و مهرورزی با توجه به مشاهدات، مطالعات و آموخته‌های کلاسی می‌باشد. لذا شایسته است متولیان آموزشی محبت و مهرورزی را به عنوان زیربنای نظام تعلیم و تربیت مورد توجه قرار دهند. پژوهش حاضر کیفی بوده و به شیوه تحلیل محتوا، بررسی اسنادی و پدیدارشناسی انجام گرفته است. جامعه پژوهش شامل کلیه منابع و مستندات علمی معتبر مرتبط با پژوهش، و کلیه خبرگان حوزه تعلیم و تربیت بوده است که نمونه بر اساس روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها فیش برداری، چک لیست تحلیل محتوا و سؤالات مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که تربیت مبتنی بر محبت و مهرورزی دارای ابعاد هستی شناسی، انسان شناسی، معرفت شناسی، ارزش شناسی، زیست شناسی، جامعه شناسی، روان‌شناسی و مقوله دینی است. بر اساس این ابعاد 60 مؤلفه اصلی استخراج گردید.

کلیدواژه‌ها

ابعاد؛ تحلیل محتوا؛ تربیت؛ قرآن کریم؛ محبت؛ مهرورزی

مراجع

مقالات و پایان‌نامه‌ها

باقری، پژمان. 1393ش، «بررسی ارتباط بهداشت روانی و عوامل قاطعیت و مهرورزی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت»، مجله دانشگاه علوم پزشکی جیرفت، سال اول، شماره 1، صص 28-36.

حسن زاده، فریبا. 1388ش، «روش تربیتی محبت در تعلیم و تربیت اسلامی»، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.

خواجه فیروزآبادی، کبری و سید احمد هاشمی و رقیه رفعتی و حمیده خانی. 30خرداد 1394ش، «نقش محبت و مهرورزی در تعلیم و تربیت»، اولین کنفرانس بین المللی مدیریت، اقتصاد، حسابداری و علوم تربیتی، ساری.

رشیدی، شیرین و ساره احمدی. 1392ش، «بررسی تربیت از منظر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و مقایسه آن با دیدگاه شهید مطهری»، چهارمین همایش انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران، مبانی فلسفی تحول در نظام آموزش و پرورش ایران، دانشگاه فردوسی مشهد.

ساکی، مهری و ستاره موسوی. 1394ش، «جایگاه محبت در تربیت: سبک زندگی اسلامی در عصر انتظار»، دومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روان‌شناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران.

سالاری حاجی آباد، هادی. 1387ش، «مهرورزی و قاطعیت در سیره تبلیغی پیامبر اعظم(ص)»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در رشته علوم قرآن و حدیث، دانشکده اصول دین.

شجاری، مرتضی. 3آبان 1391ش، «نقش محبت در زندگی اخلاقی از منظر حکمت متعالیه»، سومین همایش ملی سهروردی با موضوع اخلاق کاربردی، دانشگاه زنجان.

شریعتی، محمود. 1394ش، «اثربخشی درمان مبتنی بر مهرورزی بر افسردگی و خودانتقادی دانشجویان دختر»، فصلنامه دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، سال هفدهم، شماره 63.

صنوبری، صادق. اردیبهشت 1390ش، «بررسی نقش عاطفه در تعلیم و تربیت قرآنی»، سومین همایش به سوی راهبردهای قرآنی در تربیت انسان، تهران.

کاظمی، محمود و علی اکبر صیدی. 1398ش، «نقش مهرورزی در تربیت از منظر قرآن و سنت»، مجله بصیرت و تربیت اسلامی، سال شانزدهم، شماره 48، صص 111-89.

کیانی، سمیه و حسنعلی بختیار نصر آبادی. 1394ش، «اهداف، اصول و روش‌های تربیت اخلاقی از دیدگاه خواجه نصیرالدین طوسی»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال نوزدهم، دوره جدید، شماره 1، صص 65-94.

نجفی، محمد و زهره متقی و کمال نصرتی هشی. 1394ش، «سازماندهی نظام تربیت عاطفی مبتنی بر آموزه‌های قرآنی»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال بیست و سوم، دوره جدید، شماره 29، صص 49-82.

وجدانی، فاطمه. 1397ش، «بررسی نسبت میان محبت به مردم و اخلاق اجتماعی در اسلام»، اندیشه‌های نوین تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه الزهرا(س)، دوره 14، شماره 1.