بررسی زبان تمثیل و داستان قضاوت حضرت داود(ع) در قرآن کریم

فصلنامه مطالعات قرآنی

دوره 12، شماره 48، دی 1400، صفحه 239-266   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qsf.2021.687508

نویسندگان

عماد صادقی¹؛ حسین علوی مهر²

¹دانش آموخته دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم

²دانشیار گروه تفسیر و علوم قرآن جامعۀ المصطفی العالمیۀ

چکیده

مسأله مصونیت انبیا از گناه و خطا به طور اجمال مورد قبول همه مسلمین، بلکه همه صاحبان ادیان و ملل است؛ ولی در خصوصیات آن اختلاف فراوان و آراء و اقوال گوناگونی وجود دارد. بر اساس ظاهر برخی از آیات قرآن کریم تعدادی از انبیاء الهی دچار خبط و خطا شده‌اند که با مقام رسالت آن‌ها سازگاری ندارد. یکی از این موارد آیاتی است که ظاهراً نشان می‌دهد حضرت داود(ع) در قضاوت خویش دچار خطا شده است از این رو در این مقاله سعی شده به این مسأله پرداخته شود تا ثابت گردد هیچ گونه خبط و خطایی از جانب ایشان صورت نگرفته است بلکه موضوع از این قرار بوده است که وقتی خداوند مقام فصل الخطابی را به پیامبر(ص) ارزانی داشت حضرت داود(ع) به درگاه خدا استغاثه کرد که پروردگارا مردم تاب و تحمل مقام فصل الخطابی را ندارند و بهتر است که به همان شیوه معمول میان آن‌ها داوری شود و در این زمان اتفاقی می‌افتد که او متوجه اشتباهش شده و بلافاصله از درگاه خدا طلب عفو و بخشش می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

داوری؛ فصل الخطابی؛ داود(ع)؛ عدالت؛ مشاجره

مراجع

قرآن مجید.

ابن اثیر، ابوالحسن علی بن محمد. 1385ق، الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر.

ابن فارس، احمد بن فارس. 1404ق، معجم مقاییس اللغة، محقق: هارون عبدالسلام محمد، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.

ابن منظور، محمد بن مکرم. 1414ق، لسان العرب، بیروت: دار صادر.

انصاری، شیخ مرتضی. 1415ق، القضاء والشهادات، قم: باقری.

انصاریان، حسین. 1383ش، ترجمه قرآن، قم: اسوه.

آلوسی، سید محمود. 1415ق، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار الکتب العلمیۀ.

جوادی آملی، عبدالله. بی­تا، تفسیر تسنیم، قم: انتشارات اسراء.

جوهری، اسماعیل بن حمّاد. 1376ق، الصّحاح، محقق: عبدالغفور عطار، بیروت: دار العلم الملایین.

حسینی همدانی، محمد. 1404ق، انوار درخشان در تفسیر قرآن، تهران: لطفی.

حلّی، حسن بن یوسف. 1365ش، الباب الحادی عشر، شرح: فاضل مقداد، تهران: موسسه مطالعات اسلامی.

حویزی، عبدالعلی بن جمعه. 1415ق، نور الثقلین، قم: انتشارات اسماعیلیان.

رازی، محمد بن عمر. بی­تا، محصل أفکار المتقدمین والمتأخرین فی العلماء والحکماء والمتکلمین، بی‌جا: مکتبۀ الکلیات الأزهریۀ.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1412ق، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دار القلم.

رهنما، زین العابدین. 1349ش، ترجمه و جمع آوری تفسیر قرآن مجید، تهران: انتشارات کیهان.

زحیلی، وهبۀ بن مصطفی. 1418ق، التفسیر المنیر فی العقیدة والشریعة والمنهج، بیروت: دار الفکر المعاصر.

سبحانی، جعفر. بی­تا، منشور جاوید، قم: انتشارات توحید.

سبزواری، محمد. 1406ق، الجدید فی تفسیر القرآن المجید، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.

صفار، محمد بن حسن. 1404ق، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.

طباطبایی، سید محمد حسین. 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه.

طبرسی، فضل بن حسن. 1372ش، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو.

طوسی، محمد بن حسن. 1409ق، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

العکبری البغدادی، محمد بن محمد نعمان. 1372ش، أوائل المقالات فی المذاهب والمختارات، قم: مؤسسه مطالعات اسلامی.

فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر. 1420ق، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

فراهیدی، خلیل بن احمد. 1409ق، کتاب العین، قم: نشر هجرت.

قرطبی، محمد بن احمد. 1364ش، الجامع لأحکام القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو.

گنابادی، سلطان محمد. 1408ق، تفسیر بیان السعادة فی مقامات العبادة، بیروت: مؤسسۀ الأعلمی للمطبوعات.

مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی. 1404ق، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار(علیهم السلام)، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

مکارم شیرازی، ناصر. 1374ش، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیۀ.

مکارم شیرازی، ناصر. 1377ش، پیام قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیۀ.

نجفی خمینی، محمد جواد. 1398ق، تفسیر آسان، تهران: انتشارات اسلامیۀ.

الهمدانی المعتزلی، عبدالجبار بن احمد. 1850م، متشابه القرآن، دمشق: دار التراث.