آسیب شناسی مبانی عقلی- اجتماعی اجرای امر به معروف و نهی از منکر با تأکید بر قرآن و حدیث

فصلنامه مطالعات قرآنی

دوره 12، شماره 48، دی 1400، صفحه 313-335   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qsf.2021.687511

نویسندگان

رقیه میرزاخانی¹؛ علی حسین احتشامی^{* 2}

¹دانشجوی دکترای گروه علوم قرآن و حدیث، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان

²استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تویسرکان، دانشگاه آزاد اسلامی، تویسرکان، ایران

چکیده

در این پژوهش به تبیین و تحلیل بررسی علل و انگیزه‌های خودداری مردم از اجرای امر به معروف و نهی از منکر از منظر قرآن کریم و نهج البلاغه، آسیب شناسی روش‌های کاربردی و تأثیر این روش‌ها در اجرای صحیح امر به معروف و نهی از منکر، آسیب شناسی علل و عوامل عدم موفقیت در اجرای فریضه امر به معروف و نهی از منکر و واکاوی مبانی عقلی- اجتماعی آن‌ها پرداخته شده است. اهداف تحقیق عبارت بوده‌اند از بررسی معنا و مفهوم امر به معروف و نهی از منکر و بررسی عواملی خودداری مردم از امر به معروف و نهی از منکر از منظر قرآن کریم و نهج البلاغه. فرضیه‌های تحقیق عبارت بوده‌اند از رفاه طلبی، ترس از ضررهای مالی و جانی، طمع و واگذاری مسئولیت بر عهده دیگران از علل خودداری مردم از امر کردن به معروف و نهی از منکر در جامعه اسلامی می‌باشد. روش انجام این پژوهش، تحلیل اسنادی بوده و با شیوه کیفی مورد تحلیل قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

تغییر ارزشی؛ معروف و منکر؛ جامعه اسلامی؛ قرآن؛ نهج البلاغه

مراجع

قرآن مجید.

نهج البلاغه.

ابن فارس بن زکریا، ابوالحسن احمد. ۱۳۸۷ش، ترتیب مقاییس اللغة، تحقیق و ضبط عبدالسلام محمد هارون، ترتیب و تنقیح علی عسگری و حیدر مسجدی، قم: مرکز دراسات الحوزة والجامعة.

آشتیانی، جلال الدین. 1384ش، شرح غرر الحکم، چاپ ششم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

آمدی‌، عبدالواحد. 1385ش، غرر الحکم‌، ترجمه محمدعلی‌ انصاری‌، بی جا: مؤسسه انتشاراتی امام عصر(عج‌).

بلانچارد، کن. ۱۳۸۵ش، سخاوت رمز موفقیت، ترجمه عطیه رفیعی، چاپ اول، تهران: لیوسا.

الحرّانی، ابومحمد حسن بن علی بن حسین بن شعبه. ۱۳۵۴ش، تحف العقول عن آل الرسول، ترجمه احمد نجفی، چاپ اول، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه.

حلی، ابوالقاسم نجم‌الدین جعفر بن حسن(محقق حلی). ۱۴۰۳ق، شرایع الاسلام فی مسایل الحلال والحرام، چاپ دوم، بیروت: دار الأضواء.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. بی تا، مفردات ألفاظ القرآن، تحقیق: محمد سید گیلانی، بیروت: دار المعرفة.

شهید اول. ۱۳۷۲ش، لمعه، تحقیق علی‌رضا فیض و علی مهذب، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

شیخ طوسی، بوجعفر محمد بن حسن بن علی بن حسن. 1364ش، تهذیب الأحکام فی شرح المقنعة للشیخ المفید رضوان الله علیه، تهران: بی نا.

شیخ مفید، محمد بن محمد. بی تا، المقنعة، چاپ دوم، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.

طباطبایی، سیدمحمدحسین. 1374ش، ترجمه المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

طباطبایی، سیدمحمدحسین. ۱۳۸۶ش، تفسیر المیزان، قم: انتشارات اسلامی.

العاملی، شیخ حرّ. ۱۴۱۴ق، وسایل الشیعة، تحقیق مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، چاپ دوم، قم: مؤسسه آل البیت.

کلینی، محمد بن یعقوب. 1401ق، الکافی، تصحیح و تعلیق: علی‌اکبر غفاری، چاپ چهارم، بیروت: دار الصعب- دار التعارف.

مجلسی، محمدباقر. 1404ق، بحار الأنوار، چاپ چهارم، بیروت: مؤسسة الوفاء.

مرکز تحقیقات اسلامی سپاه. 1372ش، امر به معروف و نهی از منکر، چاپ دوم، تهران: بسیج پاسداران.

مطهری، مرتضی. ۱۳۸۵ش، عدل الهی، تهران: صدرا.

مکارم شیرازی، ناصر. 1377ش، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیة.

الموسوی الخوئی، ابوالقاسم. ۱۴۰۹ق، منهاج الصالحین، چاپ بیست و یکم، بی‌جا: بی‌نا.

موسوی خمینی،‌روح اله. ۱۳۶۳ش/۱۴۰۴ق، تحریر الوسیلة، قم: دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه.

نجفی، محمدحسن. جواهر الکلام فى شرح شرایع الأحکام، تحقیق و تعلیق عباس قوچانی، چاپ هفتم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

یوسفیان، نعمت اله. 1386ش، تربیت دینی، چاپ اول، قم: زمزم هدایت.

 

مقالات

بسیج، احمد‌رضا. 1389ش، «امر به معروف و نهی از منکر و حقوق شهروندی»، معرفت، شماره151، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).

شرف‌الدین، حسین. 1388ش، «نقش رسانه‌های جمعی در گسترش امر به معروف و نهی از منکر»، دوفصلنامه الهیات اجتماعی، سال اول، شماره1، قم، مؤسسه شیعه شناسی.