معناشناسی استعاره‌های جزء اول و بیستم قرآن کریم

فصلنامه مطالعات قرآنی

دوره 12، شماره 48، دی 1400، صفحه 419-442   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qsf.2021.687519

نویسندگان

مریم امین افشار¹؛ مسعود اکبری زاده^{* 2}؛ مهدی محمدی نیا³

¹دانشجوی دکتری زبان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان

²استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان

³استادیار دانشگاه ولایت ایرانشهر

چکیده

استعاره از جنبه‌های گوناگون مورد بررسی قرار می‌گیرد که یکی از جنبه‌های مهم آن بررسی استعاره از نظر مفهومی می‌باشد که «استعاره مفهومی» نام دارد. بسیاری از افراد در صدر اسلام به واسطه شیوایی و بلاغت این کلام الهی به دین اسلام گرویدند؛ لذا پژوهش در متون این کتاب آسمانی گرانقدر علاوه بر کشف حقایق، با بکار بستن یافته‌های حاصل از آن در زندگی، می‌تواند موجبات سعادت دنیوی و اخروی را فراهم آورد. لازم به ذکر است که سود یک تجارت در پایان آن مشخص می‌شود نه ابتدا و اواسط آن. به دلیل زیبایی و تأثیر فراوان استعاره مفهومی، پژوهش محدود به بررسی استعاره‌های مفهومی در جزء اول و جزء بیستم قرآن کریم شده است و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، ضمن مطالعه در زمینه مذکور به این پرسش پاسخ می‌دهد که کاربرد استعاری کلمات در جزء اول و بیستم قرآن چگونه است و استعاره چه جایگاهی در شیوایی بیان و تأثیر معنوی قرآن دارد؟

کلیدواژه‌ها

بلاغت؛ فنون بیانی؛ قرآن کریم؛ معنای غیر حقیقی؛ استعاره

مراجع

قرآن کریم.

ساراپ، مادن. 1382ش، پساساختارگرایی و پسامدرنیسم، ترجمه محمد رضا تاجیک، تهران: نشر نی.

عبدالله بن معتز عباسی. 1395ش، کتاب البدیع، قم: بوستان کتاب.

علی‌پور، ابراهیم. 1393ش، جایگاه استعاره در تفکر، اختصاصی ایسکا.

فتوحی، محمود. 1392ش، سبک شناسی: نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، چاپ دوم، تهران: سخن.

گیررتس، دیرک. 1393ش، نظریه‌های معنی‌شناسی واژگانی، ترجمه کورش صفوی، تهران: انتشارات علمی.

هاوکس ترنس. 1380ش، استعاره، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: نشر مرکز.

کتب انگلیسی

Kövecses, Zoltán. (2010). Metaphor: A Practical introduction. New York: Oxford University Press.

Lakoff, G. (1993). The Contemporary Theory of Metaphor and Thought. Andrew Ortony (Ed.). Combridge: Cambridge University Press.

Lakoff, George. (1992). The Contemporary Theory of Metaphor. In Andrew, Ortony (ed.), Metaphor and Thought (pp: 202-251). Cambridge: Cambridge University Press.

 

مقالات

امانی، رضا و یسرا شادمان. 1391ش، «چگونگی معادل‌یابی استعاره‌های قرآنی در فرایند ترجمه»، مطالعات قرآن و حدیث، شماره 10، صص139- 168.

توحیدی، امیر و زهرا صادقی. 1391ش، «استعاره‌های قرآنی از منظر تفسیر و تأویل»، فصلنامه مطالعات نقد ادبی، شماره 28، صص122- 144.

جعفری، یعقوب. 1378ش، «آرایه‌های ادبی قرآن و جایگاه آن‌ها در ترجمه»، ترجمان وحی، شماره 5، صص32-45.

جعفری، یعقوب. 1382ش، «استعاره در قرآن و دشواری ترجمه آن»، ترجمان وحی، شماره 14، صص39-51.

دادبه، اصغر و بابک فرزانه. ۱۳۶۷ش، «دائرة المعارف بزرگ اسلامی»، مدخل: علم بیان، ج ۱۳، صص ۲۴۵-247.

داوودی، سمیه و سیدمحمدحسین آیت اللهی. 1387ش، «استعاره چیست و چگونه در تولید طرح مایه اثر می‌گذارد؟»، صفه، دوره 17، شماره 47، صص17- 26.

سپهری، مهدی. 1382ش، «نقش استعاره در «اصالت وجود»؛ بررسی معناشناختی»، پژوهشنامه فلسفه دین، شماره 2، صص163-190.

عباسی، محمود و حسین صادقی و جواد شیروانی. 1395ش، «بررسی انواع استعاره در غزلیات حافظ شیرازی بر مبنای زبان‌شناسی شناختی»، مجله علوم ادبی، صص186-163.

گلفام، ارسلان و فاطمه یوسفی راد. 1381ش، «زبان‌شناسی شناختی و استعاره»، تازه‌های علوم شناختی، سال 4، شماره 3.

گلی، حسین و شهاب الدین کریمی. تابستان 1398ش، «واکاوی زیبایی‌شناسی استعاره‌های مفهومی طبیعت در سوره‌های نجم و قمر»، فصلنامه مطالعات قرآنی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، سال دهم، شماره 38، صص341- 363.

مستنصر میر. 1388ش، «فنون و صنایع ادبی در قرآن»، ترجمه ابوالفضل حرّی، پژوهش‌های قرآنی، سال پانزدهم، شماره 59- 60.

ویسی، الخاص و غلامحسن اورکی. 1394ش، «تحلیل ساختار زبان قرآن، در چارچوب نظریه معاصر استعاره»، پژوهش‌های ادبی قرآنی، شماره 9، صص80-100.

هوشنگی، حسین و محمود سیفی پرگو. 1388ش، «استعاره‌های مفهومی در قرآن از منظر زبان‌شناسی شناختی»، پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم، شماره 3، صص9-34.