سودمندی ارزش منصفانه تسهیلات مالی در پیش‌بینی جریان‌های نقدی عملیاتی آتی بانک‌ها Usefulness Offair Value of Loan Facility for Predicting Banks, Future Operational Cash Flows

پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی

دوره 13، شماره 52، دی 1400، صفحه 211-240   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/faar.2021.687685

نویسندگان

مریم رستمی¹؛ حمیدرضا کردلویی^{* 2}؛ غلامحسن تقی نتاج ملکشاه³؛ فرهاد حنیفی⁴

¹گروه حسابداری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²گروه مدیریت مالی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران

³گروه حسابداری، دانشکده حسابداری، دانشگاه جامع امام حسین، تهران، ایران

⁴گروه مدیریت بازرگانی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

در مقاله حاضر برای پیش­بینی جریان­های نقدی عملیاتی آتی از مدل بارث و همکاران (2001) و برای برآورد ارزش منصفانه تسهیلات مالی از مدل تنزیل جریان­های نقدی تشیرارت و همکاران (2007) که توسط فدرال رزرو آمریکا ارائه شده، استفاده شده است. فرضیه­های تحقیق از طریق داده­های پانل با استفاده از اطلاعات 18 بانک پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول تحقیق بیانگر آن است که در سطح اطمینان 90 درصد صرفاً متغیر تغییرات ارزش منصفانه تسهیلات مالی با جریان­های نقدی عملیاتی یک سال آتی بانک‌ها دارای ارتباط معنادار و مستقیم می­باشد. لیکن نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم تحقیق بیانگر آن است که در سطح اطمینان 90 درصد هر دو متغیر تغییرات بهای تمام شده و تغییرات ارزش منصفانه تسهیلات مالی با جریان­های نقدی عملیاتی دو سال آتی بانک‌ها دارای ارتباط معنادار و معکوس می­باشند. همچنین در سطح اطمینان 90 درصد متغیر تغییرات مطالبات از سایر بانک­ها با جریان­های نقدی عملیاتی یک سال آتی بانک­ها ارتباط معنادار و مستقیم و در سطح اطمینان 95 درصد متغیر تغییرات سپرده قانونی با جریان­های نقدی عملیاتی دو سال آتی بانک­ها ارتباط معنادار و معکوس دارند.
عنوان مقاله [English]
Usefulness Offair Value of Loan Facility for Predicting Banks, Future Operational Cash Flows
نویسندگان [English]
Maryam Rostami
Hamidreza Kordlouie
Gh. Taghi Nataj Malekshah
Farhad Hanifi
چکیده [English]

In this study, the model of barth et.al (2001) was applied for predicting banks, future operational cash flows and for calculating fair value of loans was applied the model of Tschirhart et al. (2007).The hypotheses of the study were tested through the panel data gathered from 18 listed banks in Tehran Stock Exchange.
In this researchoperational cash flows of one and two future-year of banks are considered. The findings of the first hypothesis of the research indicated that with 90% assurance only changes of fair value has a significant and negative relation with one year-future operational cash flows and changes of cost of loans has no effect. The findings of the second hypothesis of the research indicated that with 90% assurance both changes of fair value and changes of cost of loanshave a significant and negative relation with two year-future operational cash flows.
 

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: ارزش منصفانه تسهیلات مالی؛ بهای ‌تمام‌ شده تسهیلات مالی؛ پیش‌بینی جریان‌های نقدی عملیاتی بانک‌ها

اصل مقاله

سودمندی ارزش منصفانه تسهیلات مالی در پیش­بینی

 جریان­های نقدی عملیاتی آتی بانک­ها

 

مریم رستمی^[1]

تاریخ دریافت: 18/07/1400            تاریخ پذیرش: 25/09/1400

 حمیدرضا کردلویی^{* [2]}

 غلامحسن تقی نتاج ملکشاه^[3]

فرهاد حنیفی^[4]

 

چکیده

در مقاله حاضر برای پیش­بینی جریان­های نقدی عملیاتی آتی از مدل بارث و همکاران (2001) و برای برآورد ارزش منصفانه تسهیلات مالی از مدل تنزیل جریان­های نقدی تشیرارت و همکاران (2007) که توسط فدرال رزرو آمریکا ارائه شده، استفاده شده است. فرضیه­های تحقیق از طریق داده­های پانل با استفاده از اطلاعات 18 بانک پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول تحقیق بیانگر آن است که در سطح اطمینان 90 درصد صرفاً متغیر تغییرات ارزش منصفانه تسهیلات مالی با جریان­های نقدی عملیاتی یک سال آتی بانک‌ها دارای ارتباط معنادار و مستقیم می­باشد. لیکن نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم تحقیق بیانگر آن است که در سطح اطمینان 90 درصد هر دو متغیر تغییرات بهای تمام شده و تغییرات ارزش منصفانه تسهیلات مالی با جریان­های نقدی عملیاتی دو سال آتی بانک‌ها دارای ارتباط معنادار و معکوس می­باشند. همچنین در سطح اطمینان 90 درصد متغیر تغییرات مطالبات از سایر بانک­ها با جریان­های نقدی عملیاتی یک سال آتی بانک­ها ارتباط معنادار و مستقیم و در سطح اطمینان 95 درصد متغیر تغییرات سپرده قانونی با جریان­های نقدی عملیاتی دو سال آتی بانک­ها ارتباط معنادار و معکوس دارند.

 

واژه‌های کلیدی: ارزش منصفانه تسهیلات مالی، بهای ­تمام­ شده تسهیلات مالی، پیش­بینی جریان‌های نقدی عملیاتی بانک­ها.

 

1- مقدمه

بانک­ها نقش اساسی در اقتصاد و فضای کسب‌وکار دارند. چالش­های متعددی در خصوص گزارشگری مالی و عملکردی بانک­ها در ایران وجود دارد. لذا بانک مرکزی از سال 1394، بهبود تهیه صورت­های مالی و افشای اطلاعات بانک­ها را در قالب استانداردهای بین­المللی گزارشگری مالی با هدف افزایش شفافیت در دستور کار قرار داده است. مهمترین ویژگی استانداردهای بین­المللی گزارشگری مالی، میزان نفوذ حسابداری ارزش منصفانه یا حسابداری ارزش بازار در آن است.

در بانک­ها تسهیلات مالی یکی از اقلام بااهمیت دارایی­های مالی و قابل گزارش به ارزش منصفانه است. در حال حاضر در ایران، بانک­ها مانده تسهیلات اعطایی را به بهای ­تمام­شده تاریخی منهای ذخیره مطالبات مشکوک­الوصول در ترازنامه گزارش می­کنند که بر اساس بخشنامه بانک مرکزی محاسبه می­شود. مطابق با استاندارد بین­المللی گزارشگری مالی، تسهیلات مالی بانک­ها باید به ارزش منصفانه گزارش‌شده و زیان اعتباری مورد انتظار برای آنها محاسبه گردد. استانداردهای بین­المللی شماره­های 7، 9 و 13، از استانداردهای مؤثر بر شفافیت صورت­های مالی بانک­ها می­باشند که به مبانی اندازه­گیری و افشای ارزش منصفانه و کاهش ارزش اعتباری ابزارهای مالی شامل وام­ها به عنوان زیان اعتباری مورد انتظار می­پردازند.

پس از وقوع بحران­های مالی اخیر، استانداردگذاران درصدد برآمدند به جای استفاده صرف از اطلاعات تاریخی از اطلاعات مرتبط با آینده که مربوط و اثرگذار باشند، استفاده نمایند. همچنین هدف الگوی جدید، پیوند زدن بیشتر حسابداری با ریسک اعتباری و ریسک بازار و منعکس کردن صحیح تغییرات سطح ریسک در گزارشگری مالی است. با توجه به اینکه فعالیت بانک­ها در همه نقاط جهان و در سطح بین­المللی تقریباً مشابه است و آن عملیات واسطه­گری تأمین مالی می­باشد بنابراین ریسک بخش جدانشدنی از فعالیت­های بانکی محسوب می­شود. لذا به نظر می­رسد رویکرد فعلی ایران (بهای ­تمام­شده تاریخی و ذخیره زیان کاهش ارزش تحقق­یافته تسهیلات مالی) رویکردی ناقص محسوب شده و تقاضا برای گزارشگری ارزش منصفانه و ذخیره زیان اعتباری مورد انتظار تسهیلات مالی افزایش یابد.

با توجه به اینکه ارزش منصفانه برآوردی از ارزش حال دارایی است، بنابراین افشای این ارزش می­تواند با عملکرد مالی مورد انتظار دارایی مرتبط باشد. لذا برآورد ارزش منصفانه تسهیلات مالی می­تواند به منظور ارائه اطلاعات شفاف­تر در خصوص جریان­های نقدی عملیاتی آتی بانک­ها به ناظران بانکی، سرمایه­گذاران و سایر استفاده­کنندگان از گزارش­های مالی بانک­ها در جهت نظارت و بررسی عملکرد بانک­ها و اتخاذ تصمیم­گیری­های صحیح اقتصادی کمک شایانی نماید.

این تحقیق با این هدف انجام می­شود که آیا ارزش منصفانه تسهیلات مالی طبق استاندارد بین­المللی گزارشگری مالی در مقایسه با بهای تمام شده تاریخی تسهیلات مالی طبق استاندارد فعلی ایران، توانایی پیش­بینی بهتر جریان­های نقدی عملیاتی آتی بانک­ها را به همراه دارد؟ آیا این رویکرد می­تواند به عنوان جایگزین رویکرد فعلی در ایران استفاده شود؟

لذا تمرکز پژوهش حاضر بر کاربرد اجرای استاندارد بین­المللی گزارشگری مالی شماره­های 7، 9 و 13 به جای استاندارد فعلی در بانک­های ایران به منظور پیش­بینی بهتر جریان­های نقدی عملیاتی آتی بانک­ها می­باشد؛ بنابراین در این تحقیق ابتدا ارزش ­منصفانه تسهیلات مالی با استفاده از مدل تشیرارت­ و ­همکاران[i] (2007) محاسبه و سپس با استفاده از مدل بارث و همکاران[ii] (2001) اثر آن بر پیش­بینی جریان­های نقدی عملیاتی آتی بانک­ها در مقایسه با استاندارد فعلی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

 

2- مبانی نظری تحقیق

گزارشگری تمام دارایی­ها و بدهی­های مالی به ارزش­های منصفانه، برای سالیان متمادی در دستور کار هیات استانداردهای بین‌المللی حسابداری بوده است. بر این اساس پروژه اندازه­گیری ارزش­های منصفانه از سال 2006 مورد توجه هیات قرار گرفت. در ابتدا هیات، استاندارد شماره 157 همتای آمریکایی خود با عنوان اندازه­گیری ارزش منصفانه را مبنای کار خود قرار داد. پس از آن گزارش اجمالی و پیش­نویس استاندارد اندازه­گیری ارزش منصفانه به ترتیب در سال­های 2006 و 2009 منتشر شد. هیات استانداردهای بین­المللی حسابداری در سال 2011 پروژه اندازه­گیری ارزش­ منصفانه را تکمیل کرد و استاندارد بین­المللی گزارشگری مالی شماره 13 را در قالب پروژه مشترک با هیات استانداردهای حسابداری مالی آمریکا منتشر نمود. استاندارد مذکور، پس از تعریف ارزش منصفانه، به تشریح چارچوب اندازه­گیری ارزش منصفانه به منظور گزارشگری مالی و نحوه افشای اطلاعات مرتبط با آن می­پردازد (استاندارد شماره 13، هیات استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی، ترجمه شده توسط سازمان حسابرسی).

حسابداری ارزش منصفانه رویکردی نوین در گزارشگری مالی محسوب می­شود که بر اساس آن واحدهای تجاری می­توانند برای اندازه­گیری و گزارشگری دارایی­ها و بدهی­ها از آن استفاده نمایند تا اطلاعات مربوط­تری از وضعیت دارایی­ها و بدهی­ها در گزارش­های مالی ارائه گردد (رحمانی و طاهری، 1396).

از تئوری­های پشتوانه گزارشگری ارزش منصفانه، به تئوری بازی و نمایندگی، تئوری عدم تقارن اطلاعاتی و تئوری تقاضای سرمایه و افشای ریسک می‌توان اشاره کرد. بانک­ها برای تأمین مالی از دو منبع سهامداران و سپرده­گذاران استفاده می­کنند؛ بنابراین با توجه به ساختار تأمین سرمایه بانک­ها، مشکل نمایندگی در خصوص بانک­ها پیچیده­تر می‌باشد که موجب عدم تقارن اطلاعاتی بین ذینفعان می‌گردد. در این خصوص به علت وجود عدم تقارن اطلاعاتی، ممکن است گزینش نامناسب توسط سپرده­گذاران یا سهامداران و یا خطر اخلاقی مدیران در بانک بروز نماید. گزینش نامناسب و عدم تقارن اطلاعاتی زمانی در بانک پیش می­آید که اعتباردهندگان و ناظران بانکی نتوانند اطلاعات لازم در رابطه با فعالیت­های اعتباری بانک کسب نمایند. به عبارتی شفاف­تر، درجه ریسک­پذیری بانک در اعطای تسهیلات را نتوانند برآورد نمایند. لذا به نظر می­رسد گزارشگری ارزش منصفانه که به نوعی گزارشگری ریسک نیز محسوب می‌شود، تدبیری برای این موضوع می­باشد.

استاندارد بین­المللی گزارشگری مالی شماره 13، ارزش منصفانه را معیاری مبتنی بر بازار معرفی نموده که ممکن است برای دارایی یا بدهی، ارزش بازاری آن قابل مشاهده باشد و یا ممکن است ارزش، قابل مشاهده نباشد؛ اما هدف از اندازه­گیری ارزش منصفانه در هر دو حالت یکسان است و آن برآورد قیمتی است که بر اساس آن معامله­ای متعارف برای فروش دارایی و یا انتقال بدهی بین فعالان بازار طبق شرایط موجود بازار در تاریخ اندازه­گیری باشد. هیات با برجسته نمودن گزاره طبق شرایط موجود بازار در تاریخ اندازه­گیری تأکید می­کند که هدف از اندازه­گیری، انتقال ارزش جاری دارایی یا بدهی در تاریخ اندازه­گیری (نه ارزش بالقوه آن در تاریخی در آینده) است. افزون بر این، اندازه­گیری ارزش منصفانه، قصد مدیریت مبنی بر فروش دارایی یا انتقال بدهی در تاریخ اندازه­گیری را مدنظر قرار نمی­دهد (استاندارد 13، هیات استانداردهای بین­المللی گزارشگری مالی، ترجمه توسط سازمان حسابرسی).

مسئله اصلی در حسابداری ارزش منصفانه، وارد کردن اطلاعات بازار در صورت­های مالی است تا با افزایش آگاهی­دهندگی اطلاعات صورت­های مالی، اطلاعات مفیدتری فراهم گردد. از آنجا که بازار فعال و متعارفی برای خریدوفروش وام­ها وجود ندارد، لذا طبق رویکرد استانداردهای بین­المللی، برای محاسبه ارزش منصفانه وام­هایی که قیمت بازار آنها مشخص نیست از سطح دوم ارزش منصفانه استفاده خواهد شد (مقدسی نیکجه و همکاران، 1396).

استاندارد بین­المللی گزارشگری مالی شماره 9 با عنوان ابزارهای مالی که پیاده­سازی آن از سال 2018 اجباری شد، به مبانی اندازه­گیری ارزش منصفانه و کاهش ارزش اعتباری ابزارهای مالی شامل وام­ها به عنوان زیان اعتباری مورد انتظار از طریق رویکرد سه مرحله­ای می­پردازد (مقدسی نیکجه و همکاران، 1396). با اجرای درست این استاندارد، گزارشگری مالی و عملکرد بانک­ها به شکل واقع­گرایانه­ای آشکار خواهد شد (کرزبر، 1396).

استاندارد بین­المللی گزارشگری مالی شماره 7، الزاماتی را برای افشای ریسک و عدم اطمینان در گزارشگری مالی برای شرکت­ها ارائه نموده است. علاوه بر این، طبق استاندارد اخیر، تغییر در ارزش منصفانه وام­ها از دو عامل نشات می­گیرد: تغییرات ریسک اعتباری و تغییرات ریسک بازار. ریسک اعتباری، ریسک عدم ایفای تعهدات از طرف مقابل است که به زیان اعتباری برای طرف دیگر می­انجامد و افزایش ریسک اعتباری موجب کاهش ارزش وام می­شود. ریسک بازار، ریسک نوسان ارزش منصفانه یا جریان­های نقدی آتی یک دارایی مالی به دلیل نوسان قیمت­های بازار است که از 3 ریسک تشکیل می­شود: ریسک واحد پول (ریسک نوسان نرخ ارز)، ریسک نرخ بهره (ریسک نوسان نرخ بهره) و ریسک نوسان سایر قیمت­های بازار (نوسان سایر قیمت­ها در بازار مثل قیمت کالا یا نوسان شاخص­های بازار) (مقدسی نیکجه و همکاران، 1396).

در مقایسه با سایر مبانی ارزشیابی، اطلاعات ارزش منصفانه، معیارهای چارچوب نظری برای ویژگی­های کیفی اطلاعات حسابداری را بهتر برآورد می­نماید. اطلاعات ارزش منصفانه مربوط، به هنگام و قابل مقایسه­اند. علیرغم این مزیت­ها، ارزش منصفانه معایبی نیز دارد که از آن جمله می­توان به مشکلات مربوط به نقدشوندگی بازار طی بحران­های اقتصادی، نبود تعریف شفافی از ارزش منصفانه، عدم تائید پذیری، میزان توانمندی مدیریت در برآورد دقیق ارزش منصفانه و توان درک، ارزیابی و تفسیر آن توسط استفاده­کنندگان صورت­های مالی اشاره کرد (کوتاری و بارون[iii]، 2010).

طرفداران حسابداری ارزش منصفانه معتقدند که این ارزش می­تواند پایین آمدن شاخص ارزش بازار بانک و سایر ویژگی­های سیستم بانکی و پیش­بینی وضعیت آتی قبل از رخداد بحران را هشدار دهد و ارزش مربوط­تری از ارزیابی ریسک اعتباری ارائه نماید (لینزمیر[iv]، 2011، نووا و همکاران[v]، 2009). همچنین بسیاری از مطالعات نشان دادند که ارزش منصفانه ارزش مرتبط به سرمایه­گذاران است، خصوصاً زمانی که ارزش منصفانه با بهای ­تمام­شده و بهای­ مستهلک­شده دارایی­ها مقایسه می­شود (توماس و هان،2010).

در سال­های اخیر به­خصوص از سال 1995 به بعد، تنظیم­کنندگان استاندارد، محققین بانکی و بسیاری از سرمایه­گذاران با مفید بودن اطلاعات ارزش منصفانه در تقابل با اطلاعات بهای ­تمام­شده تاریخی اتفاق­نظر داشته­اند و این در حالی است که بانک­ها و سایر نهادهای مالی و البته نتایج برخی از تحقیق‌های با استفاده از رویکرد ارزش منصفانه برای دارایی­های مالی به­خصوص تسهیلات مالی مخالف هستند (رحمانی و طاهری، 1396).

با توجه به اینکه ارزش منصفانه، برآوردی از ارزش حال دارایی و آینده­نگراست در حالی که بهای تمام شده مربوط به اطلاعات تاریخی و گذشته­نگر می­باشد، بنابراین انتظار بر آن است که افشای ارزش منصفانه تسهیلات مالی می­تواند با عملکرد مالی مورد انتظار دارایی مرتبط باشد. انتخاب شاخص مناسب جهت ارزیابی عملکرد، همواره یکی از مباحث چالش برانگیز بوده است. با وجود آن که سود منبع اصلی جریان وجه نقد و زایش ثروت است، اما نتایج بسیاری از تحقیق‌های نیز نشان داده که جریان‌های نقدی عملیاتی در ارزیابی­ها اهمیت بیشتری دارد (صیدخانی و همکاران، 1399)؛ بنابراین در این تحقیق بررسی می‌گردد که افشای ارزش منصفانه تسهیلات مالی در مقایسه با بهای تمام شده تاریخی، توانایی پیش­بینی بهتر جریان­های نقد عملیاتی آتی بانک­ها را که به عنوان شاخصی بااهمیت در عملکرد آن‌ها محسوب می­شود، خواهد داشت.

 

3- پیشینه پژوهش

بررسی تحقیق‌های تجربی انجام­شده در خصوص اندازه­گیری ارزش منصفانه تسهیلات مالی نشان می­دهد که اکثر تحقیق‌های انجام شده در این حوزه در جستجوی ارتباط بین ارزش منصفانه تسهیلات مالی و اثر آن بر قیمت سهام و ذخیره زیان تسهیلات و الزامات افشای تسهیلات است. در خصوص ارتباط ارزش منصفانه تسهیلات مالی با پیش­بینی جریان‌های نقدی عملیاتی آتی بانک­ها تحقیقی مشاهده نشده است. تحقیق‌های داخلی و خارجی مرتبط با ارائه ارزش منصفانه در ذیل تشریح گردیده است:

اولین مطالعات در خصوص رویکرد ارزش منصفانه با هدف تدوین چارچوب نظری ارزشگذاری و سنجش استاندارد ۱۰۷ در اندازه­گیری و گزارش ارزش منصفانه، توسط بارس (1994) و نلسون[vi] (1996) انجام شده است. بارس (1994) در مقاله­ای با عنوان حسابداری ارزش منصفانه: شواهدی از اوراق بهادار سرمایه­گذاری و ارزش بازار بانک، ارتباط ارزش منصفانه ابزارهای مالی با قیمت سهام بانک­ها را در تقابل با بهای تمام شده تاریخی بررسی می­کند که نتایج تحقیق حاکی از آن است که ارزش منصفانه اطلاعات مربوط­تری در ارتباط با قیمت سهام ارائه می­دهد. نلسون (1996) در مقاله­ای تحت عنوان حسابداری ارزش منصفانه برای بانک­های تجاری: تحلیل تجربی استاندارد ۱۰۷ حسابداری به ارزیابی رابطه بین ارزش بازار سرمایه بانک و ارزش منصفانه برآورد شده تحت استاندارد ۱۰۷ پرداخته است. نتایج بررسی نلسون نیز نشان می­دهد که گزارش ابزارهای مالی به ارزش منصفانه دارای قدرت توضیح­دهندگی در ارتباط با ارزش دفتری را دارد؛ بنابراین نتایج هر دو تحقیق بارس و نلسون حاکی از مؤثر بودن ارزش منصفانه تسهیلات می­باشد. بارس و همکاران (1996) بیان می­کنند تسهیلات و اندازه­گیری آن به عنوان یک قلم از دارایی­های مالی بانک­ها، معمولاً یکی از موضوعات بحث­برانگیز است. در فرآیند برآورد آن به دلیل عدم دسترسی به بازار فعال برای تسهیلات، معمولاً روش­ها و مفروضاتی را باید لحاظ نمود و نتیجه این برآورد شامل خطاهای عمدی و غیرعمدی است.

تروت[vii] از اعضای هیات تدوین استانداردهای حسابداری آمریکا بیان می­کند که ارزش منصفانه اغلب برای گزارشگری تسهیلات و سایر ابزارهای مالی مناسب­تر است، زیرا ارزش منصفانه برآورد بازار از جریان‌های نقدی آتی که قابل وصول است را نشان می­دهد. همچنین وی بیان می­کند که خالص بهای ­تمام­شده تاریخی تسهیلات اطلاعات خاصی برای استفاده­کنندگان در رابطه با میزان وصول مطالبات و زیان اعتباری فراهم نمی­کند، زیرا ماهیت آن جستجو برای اندازه­گیری ذخیره مطالبات مشکوک­الوصول است. علاوه بر نظرات اعضای هیات تدوین استانداردها، مقالاتی نیز توسط صندوق بین­المللی پول در رابطه با حسابداری ارزش منصفانه در صنعت بانکی ارائه شده است و همین مباحث را در رابطه با اهمیت ارزش منصفانه ارائه می­دهد. تشیرارت و همکاران (2007) نشان دادند که از نظر استانداردگذاران و سرمایه‌گذاران، ارزش منصفانه اطلاعات مفید بیشتری در رابطه با زیان اعتباری در تقابل با بهای تمام شده تاریخی فراهم می­نماید و این در حالی است که بانکداران و سایر گروه­های ذینفع بانکی با آن مخالفند. بریت و همکاران[viii] (2014) به پیش­بینی زیان اعتباری با استفاده از ارزش منصفانه در تقابل با بهای تمام شده تاریخی پرداختند. نتایج نشان داد بهای تمام شده تاریخی از ارزش منصفانه برای پیش‌بینی خالص هزینه­های آتی، مطالبات غیرجاری و ورشکستگی بانک­ها در افق زمانی کوتاه­مدت و بلندمدت اطلاعات مفیدتری ارائه می­دهد. کانترل و همکاران[ix] (2014) نشان دادند که خالص بهای تمام شده تاریخی نسبت به ارزش منصفانه گزارش شده، زیان­های اعتباری را بهتر پیش‌بینی می­کند و در پیش­بینی وام‌های غیرجاری و نقص عملکرد بانک‌ها چه در کوتاه‌مدت و چه در بلندمدت مفیدتر است. نتایج تحقیق‌های بریت و همکاران (2014) و کانترل و همکاران (2014) خلاف نتایج تروت (2009) و تشیرارت (2007) می‌باشد؛ اما در محیطی با بررسی و نظارت دقیق­تر، توان پیش­بینی ارزش منصفانه بهبود می­یابد که این موضوع نشان می­دهد بی­دقتی در نظارت بر گزارش ارزش منصفانه، می­تواند دلیل نتیجه به دست آمده در این تحقیق­ها باشد.

شافر[x] (2011) اثر حسابداری ارزش منصفانه ابزارهای مالی را برای تدوین­کنندگان استانداردها و ناظران بانکی ارزیابی نمودند. نتایج تحقیق نشان داد ارزش منصفانه ممکن است بر ثبات مالی اثر منفی داشته باشد، لیکن اطلاعات سودمندی برای گزارشگری مالی ارائه می‌دهد. بلانکسپور و همکاران[xi] (2013) حسابداری ارزش منصفانه برای ابزارهای مالی را بررسی نمودند. نتایج بیانگر آن است که ارزش منصفانه، وضعیت ریسک اعتباری را بهتر نشان می‌دهد. جاگر[xii] (2014) به بررسی اثر ارزش منصفانه بر بانک­های آمریکای جنوبی پرداختند. نتایج نشان داد حسابداری ارزش منصفانه بر سود و زیان و مقررات سرمایه بانک‌ها اثرگذار است. نتایج این تحقیق­ها حاکی از سودمندی و مربوط بودن اطلاعات ارزش منصفانه تسهیلات می­باشد. به گفته ناتو همکاران[xiii] (2014) شواهد نشان می­دهد افشای ارزش منصفانه وام­ها با قیمت بازار سهام بانک­ها ارتباط ارزشی دارد.

براتن و همکاران (2012) به بررسی ارتباط ارزش منصفانه حسابداری و توانایی پیش‌بینی سود و پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی در صنعت بانکداری پرداختند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که کاربرد ارزش منصفانه در گزارشگری مالی توانایی سود را برای پیش‌بینی سودهای آتی و جریان­های نقدی آتی پشتیبانی می­نماید. در مجموع، نتایج تحقیق، دیدگاه­های[xiv]FASB و[xv]IASB مبنی بر اینکه ارزش­های منصفانه پیش­بینی بازده­های منابع اقتصادی (سود)، ارزیابی مبالغ، زمانبندی و عدم اطمینان جریان­های نقدی آتی را تسهیل می­کند، پشتیبانی می­نماید. در تحقیقی دیگر، براتن و همکاران[xvi] (2016) کاربرد ارزش منصفانه در پیش­بینی سودآوری آتی بانک­ها را بررسی نمودند. این مقاله به بررسی این موضوع پرداخته که آیا تعدیلات ارزش منصفانه در صورت سود و زیان جامع، عملکرد آتی بانک­ها را پیش­بینی می­نماید. نتایج نشان می­دهد تعدیلات ارزش منصفانه در سود و زیان جامع توانایی پیش­بینی به ترتیب سود یک سال آتی و دو سال آتی بانک­ها را دارد. همچنین یافته­ها حاکی از آن است که اندازه­گیری­های قابل اتکای ارزش منصفانه، ارزش پیش­بینی را پشتیبانی می­نماید. علاوه­ بر این، نتایج حاصل از تحقیق نشان داده که تعدیلات ارزش منصفانه ثبت شده در صورت سود و زیان جامع طی سال­های 2007-2009 (دوره بحران مالی)، سودآوری آتی را پیش­بینی می­نماید، این امر در تضاد با این انتقاد می­باشد که حسابداری ارزش منصفانه، بانک­ها را ملزم به تعدیلات کاهشی می­نماید.

با توجه به اینکه یکی از عوامل تأثیرگذار در محاسبه ارزش منصفانه تسهیلات بانک­ها، ذخیره زیان اعتباری است، نتایج تحقیق اخیر انجام شده، حاکی از اثرگذاری مثبت به­کارگیری مدل زیان اعتباری مورد انتظار می­باشد. انالی و همکاران[xvii] (2021) واکنش بازار به مدل زیان­های اعتباری در بانک­های اروپا را مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد مدل زیان اعتباری، واکنش مثبت بازار در افزایش ثروت سهامداران را به همراه دارد. همچنین مدل زیان اعتباری منجر به افزایش شفافیت در بانک­ها و ارتقای ثبات مالی می­شود.

در مقابل نتایج برخی تحقیق‌های خارجی و داخلی حاکی از برتری بهای تمام شده نسبت به ارزش منصفانه می‌باشد. آگوستینو و همکاران[xviii] (2011) در تحقیق خود به این نتیجه رسیدند که ارزش منصفانه در تقابل با بهای ­تمام­شده تاریخی برتری ندارد. دراگو و همکاران (2013) به بررسی این موضوع پرداختند که آیا ارزش منصفانه تسهیلات مالی بر ارزش بازار بانک­ها اثرگذار است. نتایج نشان داد بین ارزش منصفانه و بهای تمام شده تاریخی تفاوت وجود دارد و بهای تمام شده تاریخی بر ارزش بازار مؤثرتر است. لی و همکاران[xix] (2015) به بررسی این موضوع پرداختند که آیا مقررات افشای ارزش منصفانه بر بازار اعتباری اثرگذار بوده است. نتایج نشان داد پس از مقررات افشای ارزش منصفانه، عدم تقارن اطلاعاتی در بازار اعتباری افزایش یافته است. رحمانی و طاهری (1396) به بررسی این موضوع پرداختند که بهای تمام شده یا ارزش منصفانه تسهیلات کدام یک بر زیان اعتباری شبکه بانکی ایران مؤثرتر است. نتایج این بررسی نشان داد در شبکه بانکی ایران، بهای تمام شده تسهیلات در مقایسه با ارزش منصفانه، زیان اعتباری بانک را بهتر پیش­بینی می­نماید. در تحقیق انجام شده توسط مینا مقدسی نیکجه و همکاران (1396) کاهش ارزش و ارزش منصفانه پرتفوی تسهیلات اعطایی یکی از بانک­های ایرانی با رویکرد استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی برآورد و نتیجه آن با ارزش گزارش شده با رویکرد فعلی بانک مرکزی که بر مبنای گزارش بهای تاریخی و زیان کاهش ارزش می‌باشد، مقایسه شد. نتایج این تحقیق نشان داد نسبت زیان اعتباری مورد انتظار به زیان تحقق یافته 3/2 برابر بوده و شایان توجه است اما نسبت ارزش منصفانه به بهای تمام شده تاریخی 97 درصد بود که چندان چشمگیر نیست. همچنین نتایج نشان داد رویکرد استانداردهای بین­المللی گزارشگری مالی بر نسبت کفایت سرمایه بانک تأثیر دارد و آن را کاهش می‌دهد.

 

 

 

4- فرضیه­های پژوهش

فرضیه اول: سودمندی ارزش منصفانه در مقایسه با بهای ­تمام­شده تسهیلات مالی در پیش­بینی جریان­های نقدی عملیاتی یک سال آتی بانک­ها بیشتر است.

فرضیه دوم: سودمندی ارزش منصفانه در مقایسه با بهای ­تمام­شده تسهیلات مالی در پیش­بینی جریان­های نقدی عملیاتی دو سال آتی بانک­ها بیشتر است.

 

5- مدل­ و متغیرهای پژوهش

5-1- مدل بارث و دیگران (2001)

این مدل جریان‌های نقدی عملیاتی آتی را از طریق اجزای سود عملیاتی پیش‌بینی می­نماید. در این مدل، دقت پیش‌بینی جریان‌های نقدی عملیاتی آتی مورد انتظار از طریق اجزای سود عملیاتی به عنوان شاخص کیفیت گزارشگری مالی تلقی می­گردد. برای اندازه‌گیری میزان دقت به صورت تجربی، از پسماندهای معادله رگرسیون پیش‌بینی جریان‌های نقدی عملیاتی با استفاده از اجزای تشکیل‌دهنده سود دوره گذشته استفاده می‌شود (تاری وردی و همکاران، 1393).

(1)

CFOi,t+1= α0 + β1CFOi,t +β2ΔARi,t + β3ΔINVi,t + β4ΔAPi,t+ β5DEPRi,t+ β6OTHERi,t+εi,t

 

که در آن:

CFOi,t: جریان نقدی حاصل از عملیات برای شرکت i در سال t

ΔARi,t: تغییر در حساب‌های دریافتنی

ΔINVi,t: تغییر در موجودی‌ها

ΔAPi,t: تغییر در حساب‌های پرداختنی و بدهی‌های معوق

DEPRi,t: هزینه استهلاک دارایی‌های ثابت مشهود و نامشهود

OTHERi,t: خالص سایر اقلام تعهدی که به صورت رابطه 2 محاسبه می‌شود:

(2)

OPi,t- (CFOi,t + ΔARi,t + ΔINVi,t - ΔAPi,t - DEPRi,t)

OPi,t: سود عملیاتی

 εi,t: مقدار خطا که فرض می‌شود دارای میانگین صفر و واریانس ثابت باشد.

تمام متغیرهای رگرسیون به صورت نسبتی از میانگین مجموع دارایی‌های دوره قبل ارائه می‌شوند.

تعدیلات در مدل فوق به شرح ذیل می‌باشد:

• با عنایت به اهمیت متغیرهای تسهیلات دریافتنی، سپرده‌های پرداختنی، مطالبات و بدهی­های بین بانک­ها و سپرده قانونی در صورت‌های مالی بانک­ها، در این تحقیق برای محاسبه حساب‌های دریافتنی و حساب‌های پرداختنی صرفاً متغیرهای مذکور در نظر گرفته شده و به دلیل کم اهمیت بودن متغیر هزینه استهلاک و عدم وجود موجودی کالا در صورت‌های مالی بانک­ها، از به‌کارگیری متغیرهای مذکور در برآورد مدل صرف‌نظر شده است.
• با توجه به الزام بخشنامه بانک مرکزی در خصوص تهیه صورت‌های مالی در قالب استانداردهای بین‌المللی از سال 1394، دوره مورد بررسی 5 سال و محدود می‌باشد لذا به دلیل به‌کارگیری دوره‌های زمانی محدود، برای تحلیل داده‌ها استفاده از پانل پویا امکان‌پذیر نمی­باشد و می­بایست با استفاده از پانل ایستا تجزیه‌وتحلیل داده­ها انجام شود. همچنین با عنایت به اینکه استفاده از داده­های دارای تأخیر در پانل ایستا مجاز نمی­باشد لذا متغیر cfoi,t در مدل فوق حذف شده است.
• در فرضیه اول و دوم این تحقیق مقرر است سودمندی ارزش منصفانه در تقابل با بهای تمام شده تاریخی در پیش‌بینی جریان‌های نقدی عملیاتی آتی مورد بررسی قرار گیرد لذا در مدل فوق متغیرهای ارزش منصفانه و بهای تمام شده تاریخی تسهیلات مالی به صورت مجزا در مدل وارد می‌شوند.

 

5-2- متغیرهای پژوهش

متغیرها بر اساس نقش و اهمیتی که در تحقیق دارند به دو دسته متغیرهای مستقل و وابسته تقسیم شدند.

5-2-1- متغیرهای مستقل

• بهای تمام شده تسهیلات مالی

بهای تمام شده تسهیلات مالی شامل مبلغ خالص بهای تمام شده تاریخی وام‌های مندرج در صورت‌های مالی بانک‌هاست. به عبارتی ارزش اسمی وام منهای ذخیره زیان وام‌ها بابت وام‌هایی که نکول شده‌اند. به طور معمول، وام‌های نکول شده بر حسب الگوی بازپرداخت درگذشته، در طبقات مختلف با نرخ‌های متفاوتی برای محاسبه ذخیره زیان وام‌ها طبقه‌بندی می‌شوند. این نرخ‌ها بر حسب ارزش و ماهیت وثایق وام‌ها، شرایط اقتصادی و هرگونه شرایطی که روی قابلیت وصول آنها تأثیرگذار باشد، محاسبه می­شوند که معمولاً نرخ ثابت و استانداردی برای هر طبقه از سوی مراجع تعیین می‌شود. این رویکرد بهای تمام شده تاریخی منقضی شده با کسر زیان کاهش ارزش وام­ها نامیده می­شود (کانترل و همکاران، 2014).

تسهیلات اعطایی بانک­ها در ایران، بر اساس دستورالعمل طبقه­بندی دارایی­های مؤسسات اعتباری مصوب شورای پول و اعتبار با توجه به عوامل زمان تأخیر پرداخت به شرح ذیل، وضعیت مالی مشتری و صنعت یا رشته فعالیت مربوط ارزیابی و در یکی از طبقات زیر قرار می‌گیرد:

• طبقه جاری (حداکثر تا 2 ماه از سررسید گذشته)
• طبقه سررسید گذشته (بین 2 تا 6 ماه از سررسید گذشته)
• طبقه معوق (بین 6 تا 18 ماه از سررسید گذشته)
• طبقه مشکوک الوصول (بیش از 18 ماه از سررسید گذشته)

تغییرات بهای تمام شده تسهیلات با علامت اختصاری CLTA در آزمون‌های آماری مشخص شده است.

• ارزش منصفانه تسهیلات مالی

متداول‌ترین شکل حسابداری ارزش منصفانه، حسابداری ارزش خروجی یا مبلغی است که دارنده یک دارایی می­تواند از فروش آن به دست آورد. مزیت ارزش خروجی، مربوط بودن اطلاعاتی است که ارائه می­کند، اما بیشتر وام‌های بانکی فعالانه مورد معامله قرار نمی­گیرند و قیمت بازار ثانویه­ای برای آنها مشخص نیست؛ بنابراین بانک‌ها عموماً با استفاده از مدل جریان­های نقدی تنزیل شده، ارزش وام­ها را مدلسازی می‌کنند (کانترل و همکاران، 2014). در این مدل‌ها جریان‌های نقدی مورد انتظار آتی وام‌ها تنزیل می­شوند (هیات تدوین استانداردهای بین‌المللی، 2014). فرض بر این است که جریان‌های نقدی آتی و عمر مورد انتظار به طور قابل اتکایی قابل پیش­بینی هستند، اما در غیر این صورت واحد تجاری می­تواند از جریان‌های نقدی طبق قرارداد و مدت قرارداد استفاده نماید (هیات تدوین استانداردهای بین‌المللی، 2014).

وام­ها مانند سایر دارایی­های مالی ریسکی دارای جریان آتی از جریان‌های نقدی نامطمئن هستند. تئوری قیمت­گذاری دارایی­های مالی همه از یک مفهوم نشات می‌گیرند؛ قیمت با پرداخت‌های مورد انتظار آتی تنزیل شده برابر است. این مفهوم می­تواند برای وام­ها نیز به کار رود (کانترل و همکاران، 2014).

ارزش منصفانه و بهای تمام شده تاریخی در زمان پرداخت وام یکسان هستند، اما به طور نظری، ارزش منصفانه­ای که از مدل جریان‌های نقدی تنزیل شده محاسبه می­گردد با خالص بهای تمام شده تاریخی وام­ها به سه دلیل متفاوت می­گردد. اول به دلیل اینکه ارزش منصفانه محاسبه شده به این روش، تمام زیان‌های اعتباری مورد انتظار را در نظر می­گیرد و آینده­نگر است، اما ذخیره زیان وام‌ها در روش بهای ­تمام­شده تاریخی تنها بر زیان­های اعتباری تحقق­یافته تمرکز دارد و گذشته‌نگر است. دوم، با تغییرات نرخ تنزیل یا صرف ریسک بازار که وابسته به کیفیت اعتباری وام‌های بانکی است، ارزش منصفانه وام‌ها تغییر می­کند و با بهای تمام شده تاریخی متفاوت می­گردد. سوم، با تغییر نرخ بهره بازار مثلاً به دلیل تغییرات ساختار زمانی نرخ بهره یا نرخ بهره بدون ریسک، ارزش منصفانه وام‌ها نیز تغییر می‌کند. ارزش منصفانه وام‌ها در واقع ارزش فعلی جریان‌های نقدی آتی است که انتظار می‌رود وصول شوند. این روش نسبت به بهای تمام شده تاریخی آینده‌نگر است و اطلاعات جامع­تری را در خصوص زیان­های اعتباری بالقوه در نظر می­گیرد، اما روش بهای تمام شده تاریخی به دلیل ماهیت رویکرد ذخیره­گیری مورد استفاده در آن، برای استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی، اطلاعاتی را در خصوص قابلیت وصول وام‌های بانکی فراهم نمی‌نماید (کانترل و همکاران، 2014).

هنگامی که در محاسبه ارزش فعلی جریان‌های نقدی مورد انتظار، نرخ بهره جاری بازار بدون در نظر گرفتن ریسک اعتباری به کار گرفته شود، برای محاسبه ارزش منصفانه وام‌ها زیان اعتباری مورد انتظار از مبلغ تنزیل شده به دست آمده کسر می‌گردد. زیان اعتباری مورد انتظار از کیفیت اعتباری وام‌ها ناشی می­شود و در واقع مبلغ موردنیاز برای ذخیره کاهش ارزش وام‌ها را با دید آینده­نگر نشان می‌دهد که با کسر این مبلغ از ارزش فعلی جریان‌های نقدی مورد انتظار آتی وام‌ها با نرخ تنزیل بازار، ارزش منصفانه وام‌ها اندازه‌گیری می­شود.

در این تحقیق ارزش منصفانه تسهیلات با استفاده از مدل محاسبه ارزش فعلی تسهیلات بانکی که توسط تشیرارت و همکاران (2007) ارائه شده، محاسبه خواهد شد که برآورد از ارزش منصفانه تسهیلات بانک­ها بر اساس مدل زیر انجام می­شود:

(3)

𝐹𝑎𝑖𝑟𝑣𝑎𝑙𝑢𝑒=

∑ 𝐸[𝐿𝑜𝑎𝑛𝑓𝑎𝑐𝑖𝑙𝑖𝑡𝑦𝑝𝑎𝑦𝑚𝑒𝑛𝑡𝑡| 𝑠𝑢𝑟𝑣𝑖𝑣𝑎𝑙𝑡] × 𝑃𝑟𝑜𝑏 [𝑠𝑢𝑟𝑣𝑖𝑣𝑎𝑙𝑡] ×𝑑𝑖𝑠𝑐𝑡

∑+𝐸[𝐿𝑜𝑎𝑛𝑟𝑒𝑐𝑜𝑣𝑒𝑟𝑦𝑡 − 𝑐𝑜𝑚𝑚𝑖𝑡𝑑𝑟𝑜𝑤𝑑𝑜𝑤𝑛𝑡| 𝑑𝑒𝑓𝑎𝑢𝑙𝑡𝑡] ×𝑃𝑟𝑜𝑏 [𝑑𝑒𝑓𝑎𝑢𝑙𝑡𝑡]× 𝑑𝑖𝑠𝑐𝑡

 

به عبارتی ارزش منصفانه برابر با مجموع تسهیلات اعطاشده به شرط عدم نکول ضرب در احتمال عدم نکول ضرب در نرخ تنزیل به اضافه مجموع بازیابی مبلغ تسهیلات با شرط نکول ضرب در احتمال نکول ضرب در نرخ تنزیل است. در این معادله خط اول مدل جمع تنزیل پرداخت مورد انتظار در دوره t با احتمال عدم نکول بدهکار در زمان t ضرب در احتمال عدم نکول است. خط بعدی جمع تنزیل پرداخت مورد انتظار برای هر دوره با احتمال رخ دادن نکول ضرب در احتمال نکول در زمان t است (تشیرارات و همکاران، 2007).

داده‌های مربوط به مدل فوق از طریق اطلاعات تاریخی محاسبه خواهد شد و متغیرهای مدل فوق به شرح ذیل می­باشد:

𝐿𝑜𝑎𝑛𝑓𝑎𝑐𝑖𝑙𝑖𝑡𝑦𝑝𝑎𝑦𝑚𝑒𝑛𝑡𝑡: پرداخت‌های مورد انتظار تسهیلات در دوره زمانی t (مدت زمان تا سررسید) می­باشد. با توجه به محدودیت در دستیابی به این متغیر از طریق صورت­های مالی بانک‌ها، از بهای تمام شده تسهیلات به تفکیک سررسید منعکس در صورت­های مالی بانک‌ها استفاده شده است.

𝑃𝑟𝑜𝑏 [𝑠𝑢𝑟𝑣𝑖𝑣𝑎𝑙𝑡]:100 درصد منهای احتمال نکول که احتمال عدم نکول می‌باشد.

𝐿𝑜𝑎𝑛𝑟𝑒𝑐𝑜𝑣𝑒𝑟𝑦𝑡: وصولی‌ها از بابت تسهیلات نکول شده می‌باشد.

𝑐𝑜𝑚𝑚𝑖𝑡𝑑𝑟𝑜𝑤𝑑𝑜𝑤𝑛𝑡: کاهش تعهدات آتی به منظور وصول اقساط تسهیلات نکول شده می‌باشد.

𝑃𝑟𝑜𝑏 [𝑑𝑒𝑓𝑎𝑢𝑙𝑡𝑡]: احتمال نکول در دوره زمانی t می‌باشد که این متغیر از طریق تقسیم مطالبات غیرجاری (با لحاظ نسبت هر طبقه از مطالبات غیرجاری) به مجموع مطالبات هر بانک و به تفکیک هر سال و در نظر داشتن بند گزارش حسابرس در خصوص مطالبات غیرجاری محاسبه شده است.

𝑑𝑖𝑠𝑐𝑡: عامل تنزیل وصولی‌های وام که در این تحقیق نرخ بهره بدون ریسک در نظر گرفته شده است.

تغییرات ارزش منصفانه تسهیلات با علامت اختصاری FVTA در آزمون‌های آماری مشخص شده است.

 

سایر متغیرهای مستقل پژوهش به شرح ذیل می‌باشند:

• تغییرات سپرده‌های پرداختنی (LDPTA و SDPTA)

شامل تغییرات مبالغ سپرده‌های مشتریان (SDPTA) و حقوق صاحبان سپرده‌های سرمایه‌گذاری (LDPTA) سال جاری نسبت به سال قبل مستخرج شده از ترازنامه بانک­ها در هر سال می‌باشد.

• تغییرات مطالبات از سایر بانک­ها (RATA):

شامل تغییرات مطالبات از سایر بانک‌ها مستخرج شده از صورت جریان وجه نقد بانک­ها در هر سال می‌باشد.

• تغییرات بدهی­ها به سایر بانک­ها (LDPTA):

شامل تغییرات بدهی به سایر بانک‌ها مستخرج شده از صورت جریان وجه نقد بانک­ها در هر سال می‌باشد.

• تغییرات سپرده قانونی (DETA):

شامل تغییرات در حساب سپرده قانونی مستخرج شده از صورت جریان وجه نقد بانک­ها در هر سال می‌باشد.

• خالص سایر اقلام تعهدی (OTHER):

خالص سایر درآمدها و هزینه‌های عملیاتی به جز موارد فوق‌الذکر می‌باشد که نحوه محاسبه آن در مدل بارث تشریح شده است.

 

5-2- متغیرهای وابسته

• جریان‌های نقدی عملیاتی یک سال آتی ((OCFT1 و جریان‌های نقدی عملیاتی دو سال آتی ((OCFT2:

جریان‌های­ نقدی­ عملیاتی یک سال آتی و دو سال آتی در نظر گرفته می­شود که از صورت جریان وجه نقد بانک­ها ­استخراج می­شود.

 

6- جامعه و نمونه آماری

در این مقاله برای بررسی ارتباط تغییرات ارزش منصفانه تسهیلات مالی و پیش­بینی جریان‌های نقدی عملیاتی آتی بانک­های ایران، اطلاعات بانک­های بورسی ایران از سال 1393 تا 1397 مورد استفاده قرار گرفته است.

با عنایت به محدودیت در دسترسی به اطلاعات بانک­ها، بانک‌هایی در این تحقیق لحاظ گردیده که اطلاعات آنها از طریق صورت‌های مالی منتشره در سامانه کدال و یا با مراجعه حضوری به بانک مرکزی قابل دریافت بوده است.

 

جدول 1- اسامی بانک­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

1) بانک پارسیان	10) بانک اقتصاد نوین
2) بانک پاسارگاد	11) بانک حکمت
3) بانک صادرات	12) بانک آینده
4) بانک تجارت	13) بانک سامان
5) بانک سینا	14) بانک شهر
6) بانک دی	15) بانک سرمایه
7) بانک کارآفرین	16) بانک رسالت
8) بانک ملت	17) بانک انصار
9) بانک خاورمیانه	18) بانک مهر اقتصاد

منبع: سایت کدال

 

7- روش تجزیه‌ و تحلیل اطلاعات

در این تحقیق برای آزمون فرضیه‌ها از روش مدل رگرسیونی جهت تعیین نوع ارتباط پیش‌بینی جریان‌های نقدی عملیاتی آتی با تغییرات ارزش منصفانه و تغییرات بهای تمام شده تسهیلات استفاده شده است. برای آزمون تأثیر تغییرات ارزش منصفانه و تغییرات بهای تمام شده تسهیلات مالی اعطایی بر پیش‌بینی جریان‌های نقدی عملیاتی آتی بانک­ها، معناداری β متغیرهای مستقل اصلی با آزمون t، معناداری کل مدل با آزمون f، R2 و R2 تعدیل شده مدل بررسی خواهد شد.

 

7-1- آزمون فرضیه­های تحقیق

در تحلیل داده‌های ترکیبی ضرورت دارد نوع الگوی متناسب با شرایط پژوهش و داده‌های مورد بررسی، تعیین گردد. برای تعیین نوع الگو در ابتدا باید مشخص گردد که از مدل اثرات مقید یا اثرات غیرمقید استفاده شود. لذا برای تشخیص الگو میان ساختار pool و یا panel و همچنین اثرات مقطعی و یا زمانی از نتایج آزمون چاو استفاده می­شود. در انتها تصمیم در خصوص برآورد مدل اثرات ثابت در مقابل اثرات تصادفی می‌باشد. تشخیص الگوی مناسب در این مرحله با استفاده از آزمون هاسمن انجام می­شود.

در این تحقیق با توجه به برآورد متغیر وابسته در دو زمان t+1 و t+2 و وجود محدودیت در داده­های مورد بررسی طی سنوات 1393-1397، برای برآورد متغیر وابسته در زمان t+1 دوره مورد بررسی 1393-1397 (5 سال) و برای برآورد در زمان t+2 دوره مورد بررسی 1393-1396 (4 سال) در نظر گرفته شده است.

آمار توصیفی متغیرهای فرضیه اول تحقیق به شرح جدول 2 می‌باشد.

 

جدول 2- آمار توصیفی متغیرهای فرضیه اول

متغیرها/ شاخص­ها	OCFT1	CLTA	FVTA	DETA	RATA	PATA	LDPTA	SDPTA	OTHERFV	OTHERCL
میانگین	671/2-	133/0	081/0	018/0	017/0	010/0	169/0	049/0	139/0	087/0
میانه	006/0	110/0	080/0	020/0	000/0	000/0	150/0	020/0	120/0	070/0
بیشینه	369/0	620/0	400/0	080/0	260/0	360/0	710/0	570/0	570/0	430/0
کمینه	227/0-	120/0-	250/0-	030/0-	110/0-	240/0-	220/0-	060/0	060/0-	060/0-
انحراف معیار	073/0	130/0	112/0	018/0	052/0	081/0	165/0	099/0	124/0	104/0
چولگی	652/0	413/1	197/0	658/0	741/1	004/1	137/1	171/3	876/0	237/1
کشیدگی	008/10	875/5	212/4	723/3	075/9	575/8	637/4	566/14	947/3	780/4
جارکیو برا احتمال	540/190 000/0	936/60 000/0	090/6 047/0	447/8 015/0	871/183 000/0	706/131 000/0	436/29 000/0	436/652 000/0	874/14 000/0	848/34 000/0
مشاهدات	90	90	90	90	90	90	90	90	90	90

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

نتایج آزمون چاو (f لیمر و خی دو) و آزمون هاسمن فرضیه اول مربوط به بهای­ تمام­شده تسهیلات به­شرح جدول 3 می­باشد.

طبق جدول 3، با توجه به نتایج آزمون چاو، اثرات مقطعی، زمانی و اثرات همزمان مقطعی و زمانی قابل قبول می­باشد. همچنین با توجه به نتایج آزمون هاسمن، اثرات تصادفی تائید می­گردد.

 

جدول 3- نتایج آزمون چاو و هاسمن

درجه آزادی	احتمال	آماره	آزمون اثرات
61/17-	039/0	866/1	Cross-section F
17	002/0	681/37	Cross-section Chi-square
61/4-	016/0	297/3	Period F
4	001/0	616/17	Period Chi-square
61/21-	010/0	152/2	Cross-Section/Period F
21	000/0	894/49	Cross-Section/Period Chi-square
7	112/0	652/11	Cross-section random Chi-Sq.

منبع: یافته‌های پژوهشگر

نتایج آزمون فرضیه اول تحقیق مربوط به بهای ­تمام­شده تاریخی با در نظر گرفتن اثرات تصادفی به­شرح جدول 4 می­باشد:

 

جدول 4- نتایج آزمون فرضیه اول (بهای ­تمام­شده)

ضرایب	احتمال	آماره t	متغیرها
490/0	092/0	705/1	CLTA
235/0	780/0	279/0	DETA
504/0	092/0	700/1	RATA
400/0-	163/0	408/1-	PATA
414/0-	179/0	354/1-	LDPTA
358/0-	273/0	104/1-	SDPTA
326/0	250/0	158/1	OTHERCL
015/0-	315/0	011/1-	C
آماره f
احتمال
R2
تعدیل شده R2
Durbin Watson

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

با توجه به نتایج به­دست آمده فوق می­توان بیان نمود علیرغم اینکه در سطح اطمینان 90 درصد متغیر تغییرات بهای ­تمام­شده تسهیلات و متغیر تغییرات مطالبات از بانک­ها دارای ارتباط معنادار و مثبت با جریان‌های نقدی عملیاتی یک سال آتی می‌باشند، بر اساس سطح معناداری حاصله از آزمون f، مدل معنادار نمی­باشد.

 

نتایج آزمون چاو (f لیمر و خی دو) و آزمون هاسمن فرضیه اول مربوط به ارزش منصفانه تسهیلات به شرح جدول 5 می‌باشد.

 

جدول 5- نتایج آزمون چاو و هاسمن

درجه آزادی	احتمال	آماره	آزمون اثرات
61/17-	023/0	023/2	Cross-section F
17	001/0	245/40	Cross-section Chi-square
61/4-	015/0	346/3	Period F
4	001/0	853/17	Period Chi-square
61/21-	005/0	343/2	Cross-Section/Period F
21	000/0	238/53	Cross-Section/Period Chi-square
7	041/0	621/14	Cross-section random Chi-Sq.

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

طبق جدول 5، با توجه به نتایج آزمون چاو، اثرات مقطعی، زمانی و اثرات همزمان مقطعی و زمانی قابل قبول می­باشد. همچنین با توجه به نتایج آزمون هاسمن، اثرات ثابت تائید می­گردد.

نتایج آزمون فرضیه اول تحقیق مربوط به ارزش منصفانه با در نظر گرفتن اثرات ثابت زمانی به شرح جدول 6 می­باشد.

با توجه به نتایج به­دست­آمده می­توان بیان نمود؛ آماره F و سطح معناداری آن نشان می­دهد که مدل برای آزمون فرضیه تحقیق معنادار و کارا است. نتایج آزمون دوربین واتسون حاکی از عدم وجود خودهمبستگی بین جملات اخلال می­باشد.

همچنین نتایج بیانگر آن است که در سطح اطمینان 90 درصد متغیر تغییرات ارزش منصفانه تسهیلات و جریان‌های نقدی عملیاتی یک سال آتی دارای ارتباط معنادار و مثبت می­باشند. علاوه بر این متغیرهای تغییرات مطالبات از بانک‌ها و سایر درآمدهای عملیاتی دارای ارتباط معنادار و مثبت با جریان‌های نقدی عملیاتی یک سال آتی می­باشند و متغیر تغییرات بدهی به بانک­ها دارای ارتباط معنادار و منفی با جریان‌های نقدی عملیاتی یک سال آتی می­باشد.

 

 

جدول 6- نتایج آزمون فرضیه اول (ارزش منصفانه)

ضرایب	احتمال	آماره t	متغیرها
036/0	966/0	042/0	DETA
551/0	086/0	738/1	RATA
534/0-	071/0	829/1-	PATA
460/0-	149/0	459/1-	LDPTA
396/0-	231/0	205/1-	SDPTA
550/0	056/0	938/1	FVTA
494/0	097/0	675/1	OTHERFV
020/0-	154/0	439/1-	C
آماره f
احتمال
R2
تعدیل شده R2
Durbin Watson

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

آمار توصیفی متغیرهای فرضیه دوم تحقیق به شرح جدول 7 می‌باشد:

 

جدول 7- آمار توصیفی متغیرهای فرضیه دوم

متغیرها/ شاخص‌ها	OCFT2	DETA	RATA	PATA	LDPTA	SDPTA	FVTA	OTHERFV	CLTA	OTHERCL
میانگین	008/0-	019/0	010/0	004/0	184/0	042/0	085/0	140/0	142/0	085/0
میانه	005/0-	015/0	000/0	000/0	150/0	010/0	090/0	120/0	110/0	070/0
بیشینه	368/0	080/0	260/0	360/0	710/0	570/0	400/0	570/0	620/0	430/0
کمینه	226/0-	030/0-	110/0-	240/0-	220/0-	060/0-	250/0-	060/0-	080/0-	090/0-
انحراف معیار	079/0	019/0	048/0	080/0	174/0	106/0	120/0	126/0	135/0	104/0
چولگی	922/0	589/0	938/1	837/0	025/1	384/3	104/0	881/0	527/1	157/1
کشیدگی	692/9	323/3	479/12	431/9	142/4	891/14	855/3	953/3	679/5	620/4
جارکیوبرا احتمال	551/144 000/0	489/4 106/0	628/314 000/0	495/132 000/0	518/16 000/0	634/561 000/0	321/2 313/0	042/12 002/0	517/49 000/0	949/23 000/0
مشاهدات	72	72	72	72	72	72	72	72	72	72

منبع: یافته­های پژوهشگر

نتایج آزمون چاو (f لیمر و خی دو) و آزمون هاسمن فرضیه دوم تحقیق مربوط به بهای ­تمام­شده تسهیلات به­شرح جدول 8 می­باشد.

طبق جدول 8، با توجه به نتایج آزمون چاو، اثرات مقطعی و اثرات همزمان مقطعی و زمانی قابل قبول می­باشد. همچنین با توجه به نتایج آزمون هاسمن، اثرات تصادفی تائید می­گردد لیکن با توجه به مرزی بودن احتمال آزمون هاسمن و نتایج مناسب‌تر اثرات ثابت، برای نتایج از اثرات ثابت استفاده شده است.

 

جدول 8- نتایج آزمون چاو و هاسمن

درجه آزادی	احتمال	آماره	آزمون اثرات
44/17-	014/0	269/2	Cross-section F
17	000/0	325/45	Cross-section Chi-square
44/3-	088/0	321/2	Period F
3	014/0	579/10	Period Chi-square
44/20-	013/0	239/2	Cross-Section/Period F
20	000/0	544/50	Cross-Section/Period Chi-square
7	053/0	870/13	Cross-section random Chi-Sq.

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

نتایج آزمون فرضیه دوم تحقیق مربوط به بهای ­تمام­شده با در نظر گرفتن اثرات ثابت همزمان مقطعی ­و زمانی به­شرح جدول 9 می­باشد.

با توجه به نتایج به دست آمده جدول 9 می­توان بیان نمود؛ آماره F و سطح معناداری آن نشان می­دهد که مدل برای آزمون فرضیه تحقیق معنادار و کارا است. نتایج آزمون دوربین واتسون حاکی از عدم وجود خودهمبستگی بین جملات اخلال می­باشد.

همچنین نتایج فوق بیانگر آن است که در سطح اطمینان 90 درصد متغیر تغییرات بهای تمام شده تسهیلات و پیش­بینی جریان‌های نقدی عملیاتی دو سال آتی دارای ارتباط معنادار و منفی می­باشند. علاوه بر این، در سطح اطمینان 95 درصد متغیر تغییرات سپرده قانونی با جریان‌های نقدی عملیاتی دو سال آتی دارای ارتباط معنادار و منفی می­باشد.

 

 

جدول 9- نتایج آزمون فرضیه دوم (بهای تمام شده)

ضرایب	احتمال	آماره t	متغیرها
863/0-	086/0	753/1-	CLTA
094/3-	019/0	436/2-	DETA
385/0-	407/0	836/0-	RATA
508/0	250/0	163/1	PATA
814/0	116/0	600/1	LDPTA
533/0	283/0	085/1	SDPTA
739/0-	109/0	632/1-	OTHERCL
065/0	025/0	319/2	C
آماره f
احتمال
R2
تعدیل شده R2
Durbin Watson

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

نتایج آزمون چاو (f لیمر و خی دو) و آزمون هاسمن فرضیه دوم تحقیق مربوط به ارزش منصفانه تسهیلات به شرح جدول 10 می­باشد.

 

جدول 10- نتایج آزمون چاو و هاسمن

درجه آزادی	احتمال	آماره	آزمون اثرات
44/17-	004/0	716/2	Cross-section F
17	000/0	667/51	Cross-section Chi-square
44/3-	056/0	711/2	Period F
3	006/0	213/12	Period Chi-square
44/20-	004/0	618/2	Cross-Section/Period F
20	000/0	444/56	Cross-Section/Period Chi-square
7	024/0	083/16	Cross-section random Chi-Sq.

منبع: یافته‌های پژوهشگر

طبق جدول 10، با توجه به نتایج آزمون چاو، اثرات مقطعی و اثرات همزمان مقطعی و زمانی قابل قبول می­باشد. همچنین با توجه به نتایج آزمون هاسمن، اثرات ثابت تائید می‌گردد.

نتایج آزمون فرضیه دوم تحقیق مربوط به ارزش منصفانه با در نظر گرفتن اثرات ثابت همزمان مقطعی و زمانی به­شرح جدول 11 می­باشد.

 

جدول 11- نتایج آزمون فرضیه دوم (ارزش منصفانه)

ضرایب	احتمال	آماره t	متغیرها
003/3-	016/0	491/2-	DETA
208/0-	638/0	472/0-	RATA
431/0	298/0	053/1	PATA
702/0	141/0	496/1	LDPTA
321/0	482/0	707/0	SDPTA
799/0-	076/0	815/1-	FVTA
598/0-	164/0	412/1-	OTHERFV
059/0	025/0	305/2	C
آماره f
احتمال
R2
تعدیل شده R2
Durbin Watson

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

با توجه به نتایج به­دست­آمده جدول 11 می­توان بیان نمود؛ آماره F و سطح معناداری آن نشان می­دهد که مدل برای آزمون فرضیه تحقیق معنادار و کارا است. نتایج آزمون دوربین واتسون حاکی از عدم وجود خودهمبستگی بین جملات اخلال می­باشد.

همچنین نتایج فوق بیانگر آن است که در سطح اطمینان 90 درصد متغیر تغییرات ارزش منصفانه تسهیلات و پیش­بینی جریان‌های نقدی عملیاتی دو سال آتی دارای ارتباط معنادار و منفی می­باشند. علاوه بر این، در سطح اطمینان 95 درصد متغیر تغییرات سپرده قانونی با جریان‌های نقدی عملیاتی دو سال آتی دارای ارتباط معنادار و منفی می­باشند.

8- بحث و نتیجه­گیری

در گزارش­های مالی بانک­ها، پرتفوی وام­ها از مهمترین عناصر دارایی­های مالی بانک­ها محسوب می­شود و چگونگی اندازه­گیری و افشای مبلغ تسهیلات مالی بانک­ها نقش مهمی در شفافیت گزارشگری مالی بانک­ها دارد. در حال حاضر در ایران، بانک­ها مانده تسهیلات اعطایی را به بهای تمام شده تاریخی منهای ذخیره مطالبات مشکوک­الوصول در ترازنامه گزارش می­کنند که بر اساس بخشنامه بانک مرکزی محاسبه می­شود. مطابق با استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی، تسهیلات مالی بانک­ها باید به ارزش منصفانه گزارش شده و زیان اعتباری مورد انتظار برای آنها محاسبه گردد. استانداردهای بین­المللی شماره­های 7، 9 و 13، از استانداردهای مؤثر بر شفافیت صورت­های مالی بانک­ها می­باشند که به مبانی اندازه­گیری و افشای ارزش منصفانه و کاهش ارزش اعتباری ابزارهای مالی شامل وام­ها به عنوان زیان اعتباری مورد انتظار می­پردازند.

با توجه به هدف اصلی از ابلاغ بخشنامه بانک مرکزی در خصوص ایجاد شفافیت در گزارشگری مالی بانک­ها، جمیع استانداردهای بین‌المللی مذکور باعث افزایش شفافیت گزارشگری مالی بانک­ها می­شود. بازارهای مهم و فعال از جمله بازار سرمایه نیازمند اطلاعات شفاف هستند که این اطلاعات بر عملکرد آنها تأثیر بسزایی دارد (حیدرپور و زارع، 1393).

با توجه به عوامل موردنیاز جهت محاسبه ارزش منصفانه تسهیلات بانک­ها، اندازه­گیری متغیر مذکور از حساسیت بالایی برخوردار می‌باشد. در تحقیق حاضر ابتدا ارزش منصفانه تسهیلات با استفاده از مدل تشیرارت و همکاران (2007) محاسبه گردید و سپس با استفاده از مدل بارثو همکاران (2001) اثر ارزش منصفانه تسهیلات مالی در مقایسه با بهای تمام شده بر پیش­بینی جریان­های نقدی عملیاتی آتی مورد بررسی قرار گرفت.

نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول تحقیق بیانگر آن است که در سطح اطمینان 90 درصد صرفاً متغیر تغییرات ارزش منصفانه تسهیلات مالی با جریان‌های نقدی عملیاتی یک سال آتی دارای ارتباط معنادار و مثبت می­باشد. لیکن نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم تحقیق بیانگر آن است که در سطح اطمینان 90 درصد هر دو متغیر تغییرات بهای­تمام­شده تسهیلات مالی و تغییرات ارزش منصفانه تسهیلات مالی با جریان‌های نقدی عملیاتی دو سال آتی دارای ارتباط معنادار و منفی می­باشند. همچنین در سطح اطمینان 90 درصد متغیر تغییرات مطالبات از بانک­ها با جریان‌های نقدی عملیاتی یک سال آتی ارتباط معنادار و مثبت و در سطح اطمینان 95 درصد متغیر تغییرات سپرده قانونی با جریان‌های نقدی عملیاتی دو سال آتی بانک­ها ارتباط معنادار و منفی دارند.

در تفسیر مالی نتیجه فرضیه اول تحقیق می­توان بیان نمود؛ تغییرات بهای­تمام­شده تسهیلات مالی، توانایی پیش­بینی جریان‌های نقدی عملیاتی یک سال آتی را ندارد در حالی که تغییرات ارزش منصفانه تسهیلات مالی، توانایی پیش­بینی جریان­های نقدی عملیاتی یک سال آتی را دارا می‌باشد. با توجه به انتظار نویسندگان در خصوص سودمندی پیش­بینی ارزش منصفانه در مقایسه با بهای تمام شده تسهیلات مالی، این نتیجه مطابق با انتظار نویسندگان می­باشد. در تفسیر مالی نتیجه فرضیه دوم تحقیق نیز می­توان بیان نمود؛ هر دو متغیر تغییرات ارزش منصفانه تسهیلات و تغییرات بهای تمام شده تاریخی، توانایی پیش­بینی جریان­های نقدی عملیاتی دو سال آتی را دارا می­باشند لیکن با توجه به R2 تعدیل­شده حاصله می‌توان بیان نمود توانایی پیش­بینی متغیر تغییرات ارزش منصفانه در مقایسه با بهای تمام شده تاریخی بیشتر است. در این حالت نیز، این نتیجه مطابق با انتظار نویسندگان می­باشد.

اولین مطالعات در خصوص رویکرد ارزش منصفانه با هدف تدوین چارچوب نظری ارزشگذاری و سنجش استاندارد ۱۰۷ در اندازه­گیری و گزارش ارزش منصفانه، توسط بارس (1994) و نلسون (1996) انجام شده است که نتایج هر دو تحقیق بارس و نلسون حاکی از مؤثر بودن ارزش منصفانه بانک­ها می­باشد. تروت از اعضای هیات تدوین استانداردهای حسابداری آمریکا بیان می­کند که ارزش منصفانه اغلب برای گزارشگری تسهیلات و سایر ابزارهای مالی مناسب­تر است، زیرا ارزش منصفانه برآورد بازار از جریان­های نقدی آتی که قابل وصول است را نشان می­دهد. همچنین وی بیان می­کند که خالص بهای­تمام­شده تاریخی تسهیلات اطلاعات خاصی برای استفاده­کنندگان در رابطه با میزان وصول مطالبات و زیان اعتباری فراهم نمی­کند، زیرا ماهیت آن جستجو برای اندازه­گیری ذخیره مطالبات مشکوک­الوصول است. علاوه بر نظرات اعضای هیات تدوین استانداردها، مقالاتی نیز توسط صندوق بین­المللی پول در رابطه با حسابداری ارزش منصفانه در صنعت بانکی ارائه شده است و همین مباحث را در رابطه با اهمیت ارزش منصفانه ارائه می­دهد. نتایج تحقیق‌های بریت و همکاران (2014) و کانترل و همکاران (2014) حاکی از برتری بهای تمام شده تاریخی نسبت به ارزش منصفانه در پیش­بینی زیان­های اعتباری و خلاف نتایج تحقیق تشیرارت و همکاران (2007) می­باشد؛ اما نتایج تحقیق کانترل و بریت در محیطی با بررسی و نظارت دقیق­تر، توان پیش­بینی ارزش منصفانه بهبود می­یابد که این موضوع نشان می­دهد بی­دقتی در نظارت بر گزارش ارزش منصفانه، می­تواند دلیل نتیجه به دست آمده در این تحقیق­ها باشد. نتایج تحقیق­های شافر (2011)، بلانکسپور (2013)، جاگر (2014) و نات و همکاران (2014)، انالی و همکاران (2021) حاکی از مؤثر بودن گزارشگری ارزش منصفانه می­باشد. در مقابل نتایج تحقیق­های دراگو و همکاران (2015)، لی و همکاران (2015)، رحمانی و طاهری (1396) حاکی از برتری بهای­تمام­شده تاریخی نسبت به ارزش منصفانه است. در تحقیق‌های انجام شده توسط آگوستینو و همکاران (2011) و مقدسی نیکجه و همکاران (1396) مشخص گردید که تفاوت چندانی بین دو شیوه گزارشگری وجود ندارد.

بررسی تحقیق­های تجربی انجام شده در خصوص اندازه­گیری ارزش منصفانه تسهیلات نشان می­دهد که اکثر تحقیق­های انجام­شده در این حوزه در جستجوی ارتباط بین ارزش منصفانه تسهیلات و اثر آن بر قیمت سهام و ذخیره زیان تسهیلات و الزامات افشای تسهیلات است. در خصوص ارتباط ارزش منصفانه تسهیلات مالی با پیش­بینی جریان­های نقدی عملیاتی آتی بانک­ها تحقیقی مشاهده نشده است. لیکن در خصوص اثر ارزش منصفانه بر پیش­بینی جریان­های نقدی آتی و سودآوری آتی بانک­ها دو تحقیق توسط براتن و همکاران در سال­های 2012 و 2016 صورت گرفته که حاکی از توانایی سود در پیش­بینی جریان­های نقدی آتی و سودآوری آتی می­باشند. با توجه به عدم انجام تحقیق مشابه موضوع تحقیق حاضر در گذشته، لذا بررسی مطابقت نتایج این تحقیق با سایر تحقیق­های امکان­پذیر نمی­باشد.

 

 

 

 

 

 

 

[1]- گروه حسابداری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.    [e-mail]

[2]- گروه مدیریت مالی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران. نویسنده مسئول.   [e-mail]

[3]- گروه حسابداری، دانشکده مدیریت، دانشگاه جامع امام حسین، تهران، ایران.    [e-mail]

[4]- گروه مدیریت بازرگانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی،  تهران، ایران.  [e-mail]

 

 

1. Tschirhart et.al

[ii].Barth et.al

[iii].Kothari & Barone

[iv].Linsmeier            

[v].Novoa et.al

[vi].Nelson

[vii].Trott

[viii].Brett et.al

[ix].Cantrell et.al

10.Shaffer

[xi].Blankespoor et.al

[xii].Jagger

[xiii].Not

[xiv].Financial Accouting Standard Board

[xv].International Accouting Standard Board

[xvi].Bratten et.al

17..onali et. al

[xviii].Agostino et.al

[xix].Li et.al

 

مراجع

فهرست منابع

• تاری وردی، یداله، مهدی مرادزاده فرد و مریم رستمی، (1393)، "تأثیر مدیریت سود بر دقت پیش­بینی جریان­های نقدی عملیاتی آتی"، فصلنامه پژوهش­های حسابداری مالی و حسابرسی، سال 6، شماره 21، صص 141-172.
• حیدرپور، فرزانه و سمیه زارع رفیع، (1393)، "تأثیر متغیرهای سود تقسیمی و فرصت‌های رشد بر رابطه کیفیت گزارشگری مالی و نوسان پذیری بازده سهام"، فصلنامه پژوهش­های حسابداری مالی و حسابرسی، سال 6 (22)، صص 213-247.
• رحمانی، علی و ماندانا طاهری، (1396)، "بهای­تمام­شده یا ارزش منصفانه تسهیلات، کدام یک بر زیان اعتباری شبکه بانکی ایران مؤثرتر است؟"، فصلنامه پژوهش­های پولی-بانکی، سال دهم، شماره 33.
• صفرزاده، محمدحسین، (1395)، "راهنمای به‌کارگیری استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره 13؛ اندازه­گیری ارزش منصفانه"، سازمان حسابرسی.
• صیدخانی، رضا، عطاا... محمدی ملقرنی و پیمان امینی، (1399)، "بررسی توانمندی جریان‌های نقدی عملیاتی در ارزیابی عملکرد شرکت‌ها با تأکید بر کیفیت افشا در دوره‌های بحران مالی"، فصلنامه پژوهش­های حسابداری مالی و حسابرسی، سال 13، شماره 49، صص 147-176.
• کرزبر، شاهین، (1396)، "پیاده­سازی الگوی زیان اعتباری مورد انتظار در بانک­ها؛ استاندارد بین­المللی گزارشگری مالی"، مجله حسابرس، سال 9، شماره 91.
• مقدسی­نیکجه، مینا، رضوان­حجازی، مرتضی اکبری و محمدعلی دهقان­ دهنودی، (1396)،"تأثیر برآورد ارزش­ منصفانه پرتفوی تسهیلات اعطایی بانک­ها با رویکرد استانداردهای ­بین­المللی ­گزارشگری ­مالی"، بررسی­های­ حسابداری ­و حسابرسی، دوره 24، شماره 4.
• مقدسی نیکجه، مینا، رضوان حجازی، مرتضی اکبری و محمدعلی دهقان دهنودی، (1397)، "اندازه­گیری و گزارش ارزش تسهیلات اعطایی بانک­ها"، پژوهش­های حسابداری، دوره 8، شماره 3.
• Agostino, M., Drago, D., & Silipo, D.B., (2011(, “The Value Relevance of IFRS in the European Banking Industry”, Review of Quantitative Finance and Accounting, 36(3), PP. 437-457.
• Altamuro, J., & Beatty, A., (2010), “How Does Internal Control Regulation Affect Financial Reporting?“, Journal of Accounting and Economics, 49(1–2), PP. 58–74.
• Barth, M. E., (1994), “Fair Value Accounting: Evidence from Investment Securities and the Market Value of Banks”, The Accounting Review, 69(1), PP. 1– 25.
• Barth, M. E., Beaver, W. H. & Landsman, W. R., (1996), “Value-relevance of Banks’ Fair Value Disclosures under SFAS No 107”, The Accounting Review, 71(4), PP. 513–537.
• Barth, M., D. Cram, K. Nelson., (2001), “Accruals and the Prediction of Future Cash Flows“, The Accouting Review, Vol. 76, No. 1, PP. 27-58.
• Bellalah, M., Zouari, S. & Levyne, O., (2014), “The Performance of Hybrid Models in the Assessment of Default Risk“, Economic Modelling, 52(PA), PP. 259-265.
• Blankespoor, E., Linsmeier, T. J., Petroni, K. R. & Shakespeare, C., (2013), “Fair Value Accounting for Financial Instruments: Does it Improve the Association between Bank Leverage and Credit Risk?”, The Accounting Review, 88(4), PP. 1143–1177
• Bratten, B., Causholli, M., & Khan, U., (2016), “Usefulness of Fair Values for Predicting Banks’ Future Earnings: Evidence from other Comprehensive Income and its Components“, Review of Accounting Studies, 21(1), PP. 280-315.
• Bratten, B., Causholli, M., & Khan, U., (2012), “Fair Value Accounting and the Predictive Ability of Earnings: Evidence from the Banking Industry“, Available at SSRN:http://ssrn.com/abstract=2165996.
• Cantrell, B. W., McInnis, J. M. & Yust, C. G., (2014), “Predicting Credit Losses: Loan Fair Values Versus Historical Costs“, The Accounting Review, 89(1), PP. 147–176.
• Edwards, G. A., (2016), “Supervisors’ Key Roles as Banks Implement Expected Credit Loss Provisioning“, SEACEN Financial Stability Journal, 7, PP. 1-25.
• Ernst & Young., (2016), “EY IFRS 9 Impairment Banking Survey“, http://www.ey.com/Publication /vwLUAssets/ey-ifrs-9-impairment-bankingsurveyseptember-2016.
• International Accounting Standards Board (IASB), (2014), “Financial Instruments (IFRS 9)“, IFRS Foundation.
• Huian, M., (2012), “Accounting for Financial Assets and Financial Liabilities According To IFRS9“, Economic Sciences, 59 (1), PP. 27-47.
• Kanagaretnam, K., Lim, C. Y., & Lobo, G. J., (2014), “Effects of International Institutional Factors on Earnings Quality of Banks“, Journal of Banking & Finance, 39, PP. 87–106.
• Kothari, J. & Barone, E., (2010), “Advanced Financial Accounting: An International Approach“, First edition.
• Linsmeier, T. J, (2011), “Financial Reporting and Financial Crises: The Case for Measuring Financial Instruments at Fair Value in the Financial Statements”, Accounting Horizons, 25(2), PP. 409–417.
• Liong Tong, T., (2014)," A Review of the Expected Credit Loss Model of IFRS 9 Financial Instruments", Available at: masb.org.my.
• Li, Y., Saunders, A., & Shao, P., (2015), "Did Regulation Fair Disclosure Affect Credit Markets?," Journal of Banking & Finance, 54, PP. 46–59.
• Nelson, K. K. (1996)," Fair Value Accounting for Commercial Banks: An Empirical Analysis of SFAS No 107", The Accounting Review, 71(2), PP. 161–182.
• Novoa, A., Scarlata, J., & Sole, J., (2009), "Procyclicality and Fair Value Accounting", Working paper, IMF, WP/09/39", Available at: http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id¼1366168.

30)   30) Onali, Enrico,Gianluca,Ginesti,Giovanni,Cardillo,GiuseppeTorluccio, Market reaction to the expected loss model in banks, Journal of Financial Stability, 2021.

• Shaffer, S., (2011)," Evaluating the Impact of Fair Value Accounting on Financial Institutions: Implications for Accounting Standards Setting and Bank Supervision", Working Paper No.QAU12-01. http://ssrn.com/abstract=2006381.
• Trott, E. W., (2009), "Accounting for Debt Instruments Held as Assets", Accounting Horizons, 23(4), PP. 457–469.
• Tschirhart, J., O’Brien, J., Moise, M., & Yang, E., (2007), "Bank Commercial Loan Fair Value Practices", Federal Reserve Board, Washington, DC. Available at: http://www. federalreserve.gov/pubs/ feds/2007/200729/200729pap.pdf.

 

 

یادداشت‌ها