تأثیر جنبه‌‌های آموزشی نگرش، حمایت مدیران و همکاران با نقش واسطه‌ای خودکارآمدی بر گسترش اخلاق حرفه‌ای حسابداری

مطالعات اخلاق و رفتار در حسابداری و حسابرسی

مقاله 1، دوره 1، شماره 1، آذر 1400، صفحه 7-34   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد نمازی^{* 1}؛ حسین رجب دری²

¹استاد، گروه حسابداری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

²دکتری حسابداری، معاونت توسعه و مدیریت منابع، دانشگاه علوم پزشکی، فسا، ایران.

چکیده

هدف این پژوهش، بررسی جنبه‌‌های آموزشی متغیرهای تأثیر نگرش، حمایت مدیران و همکاران و نقش واسطه‌ای خودکارآمدی بر گسترش اخلاق حرفه‌ای حسابداری است. این مطالعه از نوع پیمایشی- کاربردی بوده که به‌ وسیله پرسشنامه و نمونه‌گیری در دسترس، از 145 نفر از استادان و مدرسان حسابداری سطح کشور به‌ صورت مجازی و واقعی انجام شده است. برای تحلیل یافته‌ها در قالب 7 فرضیه اصلی و 8 فرضیه فرعی، از روش معادلات ساختاری توسط نرم‌افزار Smart PLS، استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که جنبه‌های آموزشی نگرش حرفه‌‌ای شامل نگرش فردی (23 درصد و مثبت) و نگرش اجتماعی (42 درصد و مثبت) بر گسترش اخلاق حرفه‌ای حسابداری مؤثر است. همچنین، حمایت مدیران نیز به میزان 44 درصد به ‌صورت مثبت بر گسترش اخلاق حرفه‌ای حسابداری تأثیر دارد. افزون بر آن، خودکارآمدی نیز می‌تواند 51 درصد از تغییرهای متغیر گسترش اخلاق حرفه‌ای حسابداری را تبیین کند. یافته‌های مربوط به متغیرهای واسطه‌ای نیز نشان می‌دهد که قدرت تأثیر متغیر خودکارآمدی بر رابطه بین نگرش فردی و گسترش اخلاق حرفه‌ای حسابداری 2/65 درصد و اثر واسطه‌ای خودکارآمدی بر رابطه بین نگرش اجتماعی و گسترش اخلاق حرفه‌ای حسابداری نیز برابر با 9/49 درصد است. همچنین، میزان اثر واسطه‌ای خودکارآمدی بر رابطه بین نگرش اقتصادی- سازمانی و گسترش اخلاق حرفه‌ای حسابداری به میزان 1/58 درصد است. متغیر خودکارآمدی به میزان 3/37 درصد، رابطه بین حمایت مدیران و گسترش اخلاق حرفه‌ای حسابداری را به‌ صورت مثبت تقویت می‌کند.

کلیدواژه‌ها

اخلاق حرفه‌ای؛ آموزش حسابداری؛ خودکارآمدی؛ مدیران

مراجع

امانی، جواد؛ خضری‌آذر، هیمن؛ محمودی، حجت (1391). معرفی مدل‌یابی معادلات ساختاری به روش حداقل مجذورات جزئی- PLS - PM - و کاربرد آن در پژوهش‌های رفتاری. دانش روان‌شناختی، 1، ص 41-55.

باباجانی، جعفر؛ ثقفی، علی؛ قربانی‌‌زاده، وجه‌‌الله؛ رستگارمقدم، هیوا (1400). اعتبارسنجی مدل سه‌بعدی آموزش صلاحیت‌‌های اخلاقی در رشته حسابداری. مطالعات تجربی حسابداری مالی، 18 (70)، ص1-25.

باغومیان، رافیک؛ رجب‌دری، حسین؛ خرمین، منوچهر (1396). بررسی رابطه میان عوامل شخصیتی و یادگیری دانشجویان حسابداری. مطالعات تجربی حسابداری مالی، 14 (5)، ص125-143.

حسینی، سیدعلی؛ بابایی، فاطمه (1398). ضرورت آموزش اخلاق و ارزش‌های اسلامی در برنامه درسی حسابداری دانشگاه‌ها. پژوهش حسابداری و حسابرسی، 9 (1)، ص21- 40.

خردمند، علی؛ رجب‌دری، حسین؛ روستامیمندی، اعظم (1394). بررسی جایگاه اخلاق در ساختار دروس کارشناسی حسابداری. پژوهش‌های مدیریت و حسابداری، 19-20، ص19-33.

رؤیایی، رمضانعلی؛ محمدی، مهدی (1390). اخلاق و حرفه‌ای‌گرایی در حسابداری: مفاهیم بنیادی، نظام‌های اخلاقی، چارچوب تحلیلی، بررسی موارد خاص. تهران: انتشارات فرهنگ.

فرزین، فرشیده؛ بنی‌طالبی، طاهره؛ بخشی‌نژاد، محمود (1395). مقایسه اولویت‌بندی راهکارهای موضوعی- محتوایی و انگیزشی- ساختاری آموزش اخلاق حرفه‌ای حسابداری به دانش‌آموزان و دانشجویان رشته حسابداری از دیدگاه دبیران هنرستان و استادان دانشگاه. حسابداری مدیریت، 9 (29)، ص111-128.

مؤمنی، منصور؛ فعال‌قیومی، علی (1389). تحلیل‌های آماری با استفاده از SPSS. تهران: انتشارات کتاب نو، چاپ دوم.

نمازی، محمد (1392). حسابداری مدیریت استراتژیک. تهران: انتشارات سمت.

نمازی، محمد؛ رجب‌دری، حسین (1397). تدوین سوگندنامه اخلاقی حسابداران ایران. حسابداری ارزشی و رفتاری،
3 (6)، ص37-64.

نمازی، محمد؛ رجب‌دری، حسین؛ روستامیمندی، اعظم (1396). تدوین الگوی توسعه پایدار اخلاق حرفه‌ای حسابداری. اخلاق در علوم و فناوری، 12 (4)، ص70-80.

Alinsari, N., Utami, I. & Marwata, M. (2020). Visual learning methods: strategy for mitigating unethical decisions in accounting education. The Indonesian Accounting Review, 10(1), P.121- 140.

Allinder, R. (1994). The relationship between efficacy and the instructional practices of special education teachers and consultants. Teacher Education and Special Education, 17, P.86-95.

Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), P.191-215.

Bandura, A. (1986). Socials Foundations of Thought and Action: A social Cognitive Theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.

Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The Exercise of Control. New York: Freeman.

Bandura, A. (2006). Adolescent Development from an Agentic Perspective. In: Self-efficacy Beliefs of Adolescents, Edited by Pajares, F. & T. Urdan, P.1-43. Greenwich, CT: Information Age.

Bandura, A. (2012). On the functional properties of perceived self-efficay revisted. Journal of Management, 8 (1), P.9-44.

Baron, R. & Kenny, D. (1986). The moderator- mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51, P.1173-1182.

Dellaportas, S., Kanapathippillai, S., Khan, A. & Leung, P. (2014). Ethics education in the Australian accounting curriculum: A longitudinal study examining barriers and enablers. Accounting Education, 23(4), P.362-382.

Dennis, C. (2003). Peer support within a health care context: A concept analysis. International Journal of Nursing Studies, 40(3), P.321-332.

Eagly, A. & Chaiken, S. (1993). The Psychology Attitudes. Fort Worth: Harcourt, Brace, Jovanovich.

Gunz, S. & McCutcheon, J. (1998). Are academics committed to accounting ethics education? Journal of Business Ethics,17(11), P.1145-1154.

Guskey, T. (1988). Teacher efficacy, self-concept, and attitudes toward the implementation of instructional innovation. Teaching and Teacher Education, 4(1), P.63-69.

Hines, J., Hungerford, H. & Tomera. A. (1986). Analysis and synthesis of research on responsible environmental behavior, a meta-analysis. Journal of Environmental Education, 18, P.1-8.

Hipp, K. & Bredeson, P. (1995). Exploring connections between teacher’s efficacy and principals' leadership behavior. Journal of School Leadership, 5 (2), P.136-150.

Leithwood, K. & Jantzi, D. (1999). Transformational leadership effects: A replication. School Effectiveness and School Improvement, 4(10), P.451-479.

Madison, R. & Schmidt, J. (2006). Survey of time devoted to ethics in accountancy programs in North American colleges and universities. Issues of Accounting Education, 21(2), P.99-109.

Marzuki, M., Subramaniam, N., Cooper, B. & Dellaportas, S. (2017). Accounting academics’ teaching self-Efficacy and ethics integration in accounting courses: A Malaysian study. Asian Review of Accounting, 25(1), P.148-170.

Mead, S., Hilton, D. & Curtis, L. (2001). Peer support: A theoretical perspective. Psychiatric Rehabilitation Journal, 25, P.131-141.

Milner, H. & Hoy, A. (2003). A case study of an African American teacher's self-efficacy, stereotype threat, and persistence. Teaching and Teacher Education, 19(2), P.263-276.

Milner, H. (2001). A Qualitative Investigation of Teachers' Planning and Efficacy for Student Engagement. Unpublished Dissertation. The Ohio State University, Columbus, OH.

Moore, W. & Esselman, E. (1992). Teacher efficacy, power, school climate and achievement: A desegregating district's experience. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, San Francisco.

Mulholland, J. & Wallace, J. (2001). Teacher induction and elementary science teaching: Enhancing self-efficacy. Teaching and Teacher Education, 17(2), P.243-261.

Namazi, M. & Namazi, N. (2016). Conceptual analysis of moderator and mediator variables in business research. Procedia Economics and Finance, 36, P.540-554.

Namazi, M. & Rajabdorri, H. (2020). A mixed content analysis model of ethics in the accounting profession. Meditari Accountancy Research, 28(1), P.117-138.

Narvaez, D., Vaydich, J., Turner, J. & Khmelkov, V. (2008). Teacher self-efficacy for moral education: Measuring teacher self-efficacy for moral education. Journal of Research in Character Education, 6(2), P.3-15.

Reicher, S., Haslam, S.A. & Hopkins, N. (2005). Social identity and the dynamics of leadership: Leaders and followers as collaborative agents in the transformation of social reality. The Leadership Quarterly, 16(4), P.547-568.

Rosenholtz, S. (1989). Teachers' Workplace: The Social Organization of Schools. New York, NY: Longman.

Ross, J.A. (1992). Teacher efficacy and the effects of coaching on student achievement. Canadian Journal of Education, 17(1), P.51-65.

Skaalvik, E. & Skaalvik, S. (2007). Dimensions of teacher self-efficacy and relations with strain factors, perceived collective teacher efficacy, and teacher burnout. Journal of Educational Psychology, 99(3), P.611-625.

Smylie, M. (1988). The enhancement function of staff development: organizational and psychological antecedents to individual teacher change. American Educational Research Journal, 25(1), P.1-30.

Steenkamp, N. & Roberts, R. (2016). Unethical practices in response to poor student quality: An Australian perspective. The Accounting Educators’ Journal, 26, P.89‐119.

Supovitz, J., Sirinides, P. & May, H. (2010). How principals and peers influence teaching and learning. Educational Administration Quarterly, 46(1), P.31-56.

Tschannen-Moran, M., Hoy, A. & Hoy, W. (1998). Teacher efficacy: Its meaning and measure. Review of Educational Research, 68(2), P.202-248.

Tschannen-Moran, M., Hoy, A. & Hoy, W. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17(7), P.783-805.

Tweedie, D., Cadiz Dyball, M., Hazelton, J. & Wright, S. (2013). Teaching global ethical standards: A case and strategy for broadening the accounting ethics curriculum. Journal of Business Ethics, 115(1), P.1-15.

Williams J. & Elson R. (2010). Improving ethical education in the accounting program: a conceptual course. Academy of Educational Leadership Journal, 14(4), P.107-116.

Wolters, C. & Daugherty, S. (2007). Goal structures and teachers' sense of efficacy: Their relation and association to teaching experience and academic level. Journal of Educational Psychology, 99(1), P.181-193.