بررسی تطبیقی تعارض اصل و ظاهر در فقه امامیه و فقه عامه

مطالعات فقهی و فلسفی

دوره 12، شماره 47، مهر 1400، صفحه 1-13   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهدی آبدار اصفهانی^{* 1}؛ احسان علی اکبری²؛ محمد علی حیدری³

¹دانشجوی دکترای گروه الهیات دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد. ایران

²گروه الهیات دانشکده اهل بیت دانشگاه اصفهان ایران

³گروه الهیات دانشگاه آزاد نجف آباد. نجف آباد. ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی تطبیقی تعارض اصل و ظاهر از دیدگاه فقهای امامیه و اهل سنّت است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و به دنبال پاسخ به این سوال است که در تعارض اصل و ظاهر در مذاهب اسلامی، ظاهر مقدم است یا اصل؟ این پژوهش تلاش کرده است با توجه به نظریات مختلف فقهای مذاهب اسلامی در مورد ترجیح هر یک از اصل و ظاهر، به صورت استدلالی به بیان نظریه برتر، در تعارض اصل و ظاهر در فقه اسلامی بپردازد. مسأله اصلی در این پژوهش رسیدن به این نکته است که اگر ظاهر در معنای ظواهر احوال و اوضاع باشد، در تعارض با اصل، به دلیل اینکه مصداق ظن مطلق است، توان مبارزه با اصل را ندارد و از میدان خارج می‌گردد، مگر اینکه از ناحیه شارع معتبر شناخته شود و لذا دیدگاه برخی از فقهای شیعه و اهل سنّت مبنی بر ترجیح ظاهر، از باب انسداد و حجّیت ظنون باطل می‌باشد. نتایج حاکی از آن است که بیشتر فقها بر این باورند که اصل، مقدم می‌شود. ولی عده‌ای از بزرگان مذاهب، بنابر نظریه انسداد، ظاهر(به معنای ظاهر احوال) را مقدم می‌دارند.

کلیدواژه‌ها

اصل؛ ظاهر؛ تعارض؛ انسداد؛ انفتاح؛ اماره؛ ظن مطلق؛ فقه امامیه؛ فقه عامه

مراجع