تحلیل حق حضور وکیل در مرحله محاکمه در حقوق کیفری ایران

تحقیقات حقوقی بین المللی

مقاله 19، دوره 14، شماره 52، شهریور 1400، صفحه 357-375   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/alr.2022.1942878.2195

نویسندگان

محمد عندلیب¹؛ حسین آقایی جنت مکان^{* 2}

¹دانشجوی دکتری تخصصی، گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد امارات، دانشگاه آزاد اسلامی، دبی، امارات متحدۀ عربی

²دانشیار مدعو گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، واحد امارات، دانشگاه آزاد اسلامی، دبی، امارات متحده عربی. دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران. (نویسنده مسئول). رایانامه:[e-mail]

چکیده

زمینه و هدف: وکالت از مهم‌ترین نهادهایی است که در فرآیندِ تحقق عدالت، می‌تواند نقش سازنده‌ای داشته باشد، از این‌رو وکالت شغلی است که در بسامانی و یا نابسامانیِ نظام حقوقی و قضایی هر کشور از اهمیّت زیادی برخوردار است. حضور وکیل در محاکماتِ قضایی، سبب تسهیل کشفِ حقیقت و پیشگیری از اجحاف و نقض حقوق شهروندان تا حدِ قابل توجهی خواهد شد. ضرورت و اهمیت حقِ دفاع، موجب شده است تا نظام‌های حقوقی و قضایی پیشرفتة جهان، به دیدة یک رکن مهم دادرسیِ عادلانه و منصفانه به آن بنگرند. از این‌رو، حضورِ وکیل مدافع، در مرحله محاکمه، از حقوق مهم و اولیه متهمین بوده که با این اوصاف، وکالت در امور کیفری از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
روش: روش تحقیق در این مقاله به‌صورت توصیفی- تحلیلی است. بدین معنا که اطلاعات لازم با استفاده از منابع مختلف مثل کتابخانه، مقالات، سایت‌های اینترنتی و ... جمع‌آوری گردیده و با استفاده از قواعد اصولی، حقوقی و منطقی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
یافته‌ها و نتایج: نتایج پژوهش، حاکی از آن است که در نظامِ حقوقیِ ایران، متهمان می‌توانند در مرحلة محاکمه از وکیل، به منظورِ ارائه‌ی مشورت‌هایِ مناسب و انجام دفاعیاتِ به‌موقع، جهت احقاقِ حقِ خود بهره جُسته، کما اینکه وکیل، کارکردهایی از قبیل تأثیرگذاری بر روی سیاست تقنینی و قضائیِ هر کشور دارد. مع‌الوصف نگارندگان به بررسی موضوعِ وکالت در فرآیند دادرسی کیفری ایران که مُبتنی بر سیستمِ یک پایه‌ای وکالت، یعنی وکیل مدافع است پرداخته‌اند.

کلیدواژه‌ها

وکالت؛ دادرسی کیفری؛ حقوق دفاعی متهم؛ دادرسی منصفانه؛ مرحله محاکمه

مراجع

- ابراهیمی ور کیانی، فاطمه. (۱۳89). حق دادرسی منصفانه کودکان در تعارض با قانون. چاپ اول. جاودانه جنگل.

- امیدی، جلیل. (1397). تفسیر قوانین جزایی. چاپ اول. بنیاد حقوقی میزان.

- حیدر علامه، غلام. (1389). اصول راهبردی حقوق کیفری. چاپ اول. . بنیاد حقوقی میزان.

- خالقی، علی. (139۴). آیین دادرسی کیفری. جلد اول.چاپ بیست و هشتم. موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی.

- خالقی، علی. (1395). نکته‌‌های قانون آیین دادرسی کیفری. موسسه مطالعات و پژوهش­های حقوقی.

- جوانمرد، بهروز. (1394). بایسته­های آیین دادرسی کیفری. چاپ اول. جنگل.

- سلیمانیان، ابوالفضل؛ صدیقیان، عبدالله؛ ساجدی، امرالله. (۱۳92). حق داشتن وکیل از منظر حقوق بشر و حقوق ایران. مطالعات حقوق بشر اسلامی، 2(5)، 63-49.

http://ensani.ir/fa/article/335602

- سلیمی، صادق؛ بخشی‌زاده اهری، امین. (1393). تحلیل ماده به ماده قانون آیین دادرسی کیفری 1392 در مقایسه با قوانین سابق. چاپ اول. جنگل.

- شیرپور، ولی. (۱۳99). شناسایی و اعتباریابی اصول اخلاقی و سلوک حرفه­ای وکالت از نظر موکلان، پژوهش­های اخلاقی، 10 (39)، 142-125.

http://akhlagh.saminatech.ir/Article/13981226236086

- شهبازی، امید؛ باوی، حسن. (۱۳98). آیین دادرسی کیفری ویژه اطفال و نوجوانان. چاپ اول. مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه.

- رحیمی، موسی؛ رحیمی دهسوری، رضا. (۱۳96). گفته­ها در قانون آیین دادرسی کیفری. چاپ اول. جنگل.

- مبادری، علی؛ گلخندان، سمیرا؛ رجبیه، محمدحسین. (1399). مبانی و مصادیق تأثیر جایگاه اشخاص و صاحب‌منصبان عمومی و دولتی بر دادرسی کیفری با نگاهی به اسناد بین‌المللی حقوق بشری. مطالعات بین‌المللی پلیس، 11(42)، 141-119.

http://interpol.jrl.police.ir/article_94537.html

- محمدی کنگ سفلی، احسان. (۱۳94). دادرسی عادلانه در قلمرو کیفری ایران با تطبیق بر رویه دیوان اروپایی حقوق بشر. چاپ اول. مجمع علمی و فرهنگی مجد.

- نیاورانی، صابر. (1383). حقوق بشر و بازداشت پیش از محاکمه/ مرکز حقوق بشر سازمان ملل، ژنو، پیشگیری از جرم و عدالت کیفری. وفاق.

- ون بورن، جرالین. (۱۳78). ایران و معیارهای بین­المللی دادرسی نوجوانان. مجموعه سخنرانی­های ارائه شده در کارگاه آموزشی دادرسی ویژه نوجوانان در سیون سوئیس خرداد. ترجمه حمید مرعشی. چاپ اول.